̳ùàíñüêà êîìåä³ÿ íà 5 ä³é
 
IJÉβ ÎÑÎÁÈ
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷  Ð ÿ á ê î, êè¿âñüêèé ì³ùàíèí, ìຠêðàìíèöþ íà 
Ïîäîë³. 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à, éîãî æ³íêà. 
ª â ô ð î ñ è í à, ¿õ äî÷êà. 
à î ð ï è í à  Ê î ð í ³ ¿ â í à  Ñ ê à â ÷ è õ à, ñåñòðà ªâäî곿 Êîðí³¿âíè, 
ïåðåêóïêà, âäîâà; ïåðåïðîäóº ÿáëóêà. 
Î ë å í ê à, ¿¿ äî÷êà. 
Ñ â è ð è ä  ² â à í î â è ÷  Ã î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é,  öèëþðíèê 
Í à ñ ò ÿ 
Î ë ü ã à                                     ªâôðîñèíèí³ ïðèÿòåëüêè, ïàííè.
 à ð â à ð à 
Õ è ì ê à, Ðÿáêîâà íàéìè÷êà. 
Ï å ä î ð ÿ, Ãîðïèíèíà ïîäåíùèöÿ. 
Ì à ð ò à, Á ó á ë å é í è ö ÿ. 
Î ð è í à, Á à ø ì à ÷ í è ö ÿ 
Ì å ð î í ³ ÿ 
ïå÷îðñüê³ ì³ùàíêè, áóëè ïîñëóøíèöÿìè. 
Ì à ã ä à ë è í à 
1-é  ì è ò ð î ï î ë è ÷ è é  á à ñ. 
2-é  ì è ò ð î ï î ë è ÷ è é  á à ñ. 
Á å ð ê î  é  Â î ë ü ê î, æèäè, ïðîöåíòùèêè. 
Ì ³ ù à í ê è,  ø à ô å ð è,  ì ³ ù à í è  ò à  ê à ò å ð è í ù è ê. 
 
ijÿ 䳺òüñÿ ó Êèºâ³, íà Êîæóì'ÿêàõ.
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. òà ª â ô ð î ñ è í à òðîõè çàêèäàþòü ïî-ðóñüê³é.
 
Ä²ß ÏÅÐØÀ
 
Ñâ³òëèöÿ Ñèäîðà Ñâèðèäîâè÷à Ðÿáêà ç ì³ùàíñüêîþ îáñòàâîþ. Îäí³ äâåð³ — â ê³ìíàòó, 
äðóã³ — â ïåêàðíþ. ijÿ 䳺òüñÿ â íåä³ëþ ïî îá³ä³.
 
ÂÈÕ²Ä 1
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à  ñàìà.
 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à (ñèäèòü êîëî ñòîëà ³ ïîç³õàº). Ñèäîðå 
Ñâèðèäîâè÷ó! Ñèäîðå Ñâèðèäîâè÷ó! ×è òè îöå é äîñ³ ñïèø? Âñòàâàé âæå, áî øâèäêî 
äî öåðêâè çàäçâîíÿòü íà âå÷åðíþ. Õîäè ñþäè òà ïîñèäü êîëî ìåíå. Íóäüãà ìåíå 
áåðå, Ñèäîðå Ñâèðèäîâè÷ó! ×è òè ÷óºø? 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷ (îáçèâàºòüñÿ ç ê³ìíàòè). ×è òî òè ìåíå êëè÷åø, 
ßâäîíþ? Îñü çàðàç âèéäó, ìîÿ ãîëóáêî, ò³ëüêè òðîõè ïðî÷óìàþñü òà ïîòÿãíóñÿ ðàç³â 
çî äâà. Âæå é ñêó÷èëà çà ìíîþ! (Âèõîäèòü ç ê³ìíàòè ³ ñ³äຠêîëî æ³íêè.) 
 
ÂÈÕ²Ä 2
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à  ³  Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷.
 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Àâæåæ ñêó÷èëà. 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Áî äàâíî ïàê áà÷èëèñü: ÿê ó ãîðîñ³ òà é äîñ³... 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. ß òóò ñèä³ëà, ñèä³ëà, âæå âñå ïåðåäóìàëà, âæå 
é áîãó ìîëèëàñü. 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Ñêó÷èëà, ñòàðåíüêà, çà ìíîþ, ÿê ãîëóáêà çà 
ãîëóáîì? Ãà? À ìè òàêè, ßâäîíþ, ïðîæèëè â³ê, ÿê ò³ ãîëóá'ÿòà â ïàðö³. ßê ÿ òåáå 
íå áà÷ó, òî é ñóì ìåíå áåðå! 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Äîáðèé ñóì! ϳøîâ ñîá³ â ê³ìíàòó òà é õðîïå, 
àæ ê³ìíàòà äðèæèòü, à ÿ òóò ñàìà ñèäæó. Íåìà äî êîãî é ñëîâà ïðîìîâèòè. 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. À ÷è ïàì'ÿòàºø, ßâäîíþ, ÿê ÿ ïðèñâàòóâàâñÿ äî 
òåáå! ßê òîä³ âåðò³âñÿ êîëî òåáå. 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Ùå á ïàê íå ïàì'ÿòàëà! Íà âñ³ Êîæóì'ÿêè íå 
áóëî òîä³ òàêîãî âåðòóíà, ÿê òè. 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. À ÷è ïàì'ÿòàºø, ÿê ÿ òóïöÿâ êðóãîì òåáå! ß äî 
íå¿ ³ çâ³äò³ëü, ³ çâ³äñ³ëü, à âîíà ò³ëüêè áóëî ñï³äíþ ãóáó êîïèëèòü. 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Ùî êîïèëèëà, òî êîïèëèëà, áî çíàëà íàâ³ùî. À 
ïðàâäà, ÿ òîä³ òàêè äîáðå âèâàðèëà òîá³ âîäó, àæ ÷óá áóâ ìîêðèé. 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Îé âè, æ³íî÷êè âè êàïîñí³! Äî ñìåðò³ çãàäóºòå, 
ÿê âîäèëè íàñ. Àëå òàêè äîâóðêîòàâñÿ. Ãóëþ, ãóëþ, ìîÿ ñòàðåñåíüêà! 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Êîëè á òè ò³ëüêè íå áóâ òðîõè âåðåäëèâèé... ÿ 
á ç òîáîþ çîâñ³ì ùàñëèâî äîæèëà â³êó. 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. ßêáè ïàê ÿ âçÿâ çà òîáîþ òå ïðèäàíå, ùî îá³öÿâ 
òâ³é ïîê³éíèé áàòüêî, òî, ìîæå á, ³ íå áóâ òàêèé âåðåäëèâèé. 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. ² ãîä³ âæå òîá³ çãàäóâàòè. 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. À ÿêáè, ñòàðà, îöå áóëî òâîº ïðèäàíå, òî íàøà 
äî÷êà ìàëà á òåïåð çàéâó ñîòåíüêó êàðáîâàí÷èê³â ñîá³ íà ïðèäàíå. À íàø³é 
ªâôðîñèí³ òðåáà áàãàòî ãðîøåé: âîíè â íàñ íå ïðîñò³, â÷åí³ — íå äóðíî æ â÷èëèñü 
àæ òðè ì³ñÿö³ â ïàíñ³îí³. 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Àâæåæ! Ùî âæå âèêîõàëè äîíþ, òî âèêîõàëè íà 
âñ³ Êîæóì'ÿêè. Òà âæå, ñêàçàòè ïðàâäó, ÷àñ áè ¿é ³ çàì³æ ³òè. 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Àâæåæ ÷àñ. Àëå ùî æ òî çà äîíþ ìè âèêîõàëè! Íà 
âñ³ Êîæóì'ÿêè! 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. ² íà âñþ Ãëèáî÷èöþ. Ùî ñêàçàòè ïðàâäó, êîëè 
í³êîãî íåìà â õàò³, òî íàøà ªâôðîñèíà òàêà ãàðíà, ÿê ÿ êîëèñü áóëà: â íå¿ ÿêðàç 
òàê³ êàð³ î÷³, òàê³ ÷îðí³ áðîâè, ÿê ó ìåíå.  íå¿ ââåñü õèñò ì³é! 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Àâæåæ ãàðíà: âñå ãàðíå, ò³ëüêè â íå¿ í³ñ 
òàêèé... òðîõè í³áè äîâãèé ÷è ãîñòðèé... òðîõè òàêèé ÿê ó ÷îðíîãóçà. Îé, êîëè á 
íå ïî÷óëà! (Îãëÿäàºòüñÿ.) 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Îò ³ âèãàäóºø, ñòàðèé, òàêå, ùî í³ äî áîãà, í³ 
äî ëþäåé. ßêèé æå â íå¿ í³ñ? 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Òàêèé äîñòîòó, ÿê ³ â òåáå! ßê ìè áðàëèñÿ, òî ÿ 
òåáå äóæå êîõàâ, äóæå êîõàâ, àëå ÷åðåç òâ³é í³ñ, ñòàðåíüêà, ÿ çàãàÿâñÿ ç 
ñâàòàííÿì, ìîæå, íà ì³ñÿö³â çî òðè àáî é ÷îòèðè. Òåïåð ìîæíà âñå ñêàçàòè. 
ª â ä î ê ³ ÿ Ê î ð í ³ ¿â í à (ñåðäèòüñÿ). Îöüîãî ÿ âæå íå ëþáëþ! Îöå âæå òè 
âåðåäóºø. ßêèé æå â ìåíå í³ñ? Çäàºòüñÿ, òàêèé, ÿê ³ â óñ³õ ëþäåé. Êîëè âæå íà 
ïðàâäó ï³øëî, òî é ÿ ïðèçíàþñü, ùî é òâîÿ âåðõíÿ ãóáà òîä³ áóëà íå äóæå 
òîíåíüêà: òàêè òàêà, ÿê í³ìåöüêà êîâáàñà. Ïðèçíàòèñü, ³ ÿ äîâãî äóìàëà, ïîêè 
òåáå ïîëþáèëà. 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. À âñå-òàêè ïîëþáèëà! ² ÿ òåáå ïîëþáèâ, õî÷ òâî¿ì 
íîñîì õî÷ ó äåðåâî ñòóêàé. 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à.² ùî òè âåðçåø? Îò óæå íå ëþáëþ. (Îäâåðòຠ
ëèöå,) 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Êîëè ïðàâäó ñêàçàòè, òî íàøà ªâôðîñèíà íå òàêà 
ãàðíà, ÿê ðîçóìíà. Îò óæå ùî ðîçóìíà, òî ðîçóìíà, ùå é äî òîãî â÷åíà. Êóäè âæå, 
ñòàðà, íàì ç òîáîþ ð³âíÿòèñü äî íå¿. Âæå é íå çíàþ, â êîãî âîíà âäàëàñü ðîçóìîì: 
â ìåíå íåàáèÿêèé ðîçóì, ³ â òåáå íå ãóðò áóëî ðîçóìó é çàìîëîäó, à íà ñòàð³ñòü ³ 
òîé, ùî áóâ, íå çíàþ, äå ä³âñÿ. 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Òî öå âæå ÿ é äóðíà ñòàëà? Îöüîãî ÿ âæå íå 
çíåñó! 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Öèòü, öèòü, ñòàðåíüêà! ß ò³ëüêè êàæó, ùî 
ªâôðîñèíà äàëåêî ðîçóìí³øà îä òåáå. 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Àâæåæ ðîçóìí³øî¿ îä íå¿ íåìà íà âñ³ Êîæóì'ÿêè 
³ íà âñþ Ãëèáî÷èöþ; ò³ëüêè âîíà ÿêàñü ãîñòðà, ïàëêà, ÿê îãîíü. 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Îò óæå òâîÿ ñåñòðà Ãîðïèíà, òàê òàê, ùî ðîçóì. 
ßê ïóñòèòü ÿçèêà, òî â³í ó íå¿, ÿê ìëèíîâå êîëåñî, ò³ëüêè äðððð... Ìåëå ðàçîì ³ 
øåðåòóº. À òè ìíåø, ìíåø òèì ÿçèêîì... Òàê íèì ì'ÿëà, ³ ÿê ìè áðàëèñÿ. 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Ùî öå ç òîáîþ ñüîãî-äíÿ ñòàëîñÿ! Òà íàùî æ òè 
ìåíå áðàâ, êîëè â ìåíå ³ í³ñ, ÿê ó ÷îðíîãóçà, ³ ÿçèê, ÿê êîëîäà, ³ ðîçóì äåñü 
ä³âñÿ? 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Íà òå áðàâ, ùî áóëî òðåáà... áî ïîëþáèâ òåáå, 
ìîÿ ñòàðåíüêà. 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. ßê æå òè ìåíå ïîëþáèâ, êîëè ÿ áóëà ïîãàíà? Îöå 
ñïðàâä³ øòóêà! 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Òà áà÷, ñòàðà, ìîëîäèé  õëîïåöü ÷àñîì íåíà÷å 
çäóð³º. ² ÿ, ìàáóòü, òîä³... 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à (âñòàº). Îöüîãî ÿ âæå íå çíåñó! Öå âæå ìåíå äî 
ñë³ç äîâîäèòü! ² òàêà, ³ ñÿêà, ³ íîñàòà, ³ ìèçàòà, ³ äóðíà, ³ áåç'ÿçèêà. 
(Ïëàêñèâî,) Òè çàáóâ, ùî ÿ òâîÿ æ³íêà? 
Ñ è ä ³ ð Ñ â è ð è ä î â è ÷. Òî ÿ æàðòóþ! Òà ñõàìåíèñü! ß âåðåäóþ; ùå íå 
ïðî÷óìàâñÿ. 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Äîêè òè ìåíå äðàæíèòèìåø, ìîâ ñîáàêó! 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Öèòü, öèòü, ãîëóáî÷êî! ¯é-áîãó, ÿ íå õîò³â òîãî 
ñêàçàòè. ßêîñü ñàìî íà ÿçèê ë³çå. Ùî öå òàêå çî ìíîþ? Ïõó íà òåáå, ñàòàíî! 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Ïîñò³é! Ïðèéäå ñåñòðà, òî ÿ ïîæàë³þñü. 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Îé ëèøå÷êî! Ùî õî÷ ðîáè ìåí³, ò³ëüêè íå êàæè 
Ãîðïèí³. 
 
ÂÈÕ²Ä Ç
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à,  Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷  ³  Ã î ð ï è 
í à.
à î ð ï è í à  âá³ãຠâ õàòó ç ïîðîæí³ì êîøèêîì íà ðóö³.
 
à î ð ï è í à. Äîáðèâå÷³ð âàì ó âàøó õàòó! (Êèäຠäî ïîðîãà êîøèê ³ ðîçëÿãàºòüñÿ 
íà ñò³ëüö³.) Îöå âòîìèëàñü! Á³ãàëà, á³ãàëà, ÿê òîé õîðò çà çàéöÿìè, äîêè íå 
âèïðîäàëà óñ³õ ÿáëóê; à öå äóìàþ: äàâàé çàá³æó äî Ðÿáêà òà êîâòíó ÷àðêó ãîð³ëêè. 

Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Äî ÿêîãî Ðÿáêà? Â ìåíå áóâ ñîáàêà Ðÿáêî, òà ÿ 
äàâíî ïðîãíàâ éîãî ç äâîðó, ùî òàê ïîãàíî äðàæíèëè. 
à î ð ï è í à. Õ³áà æ âàñ íå Ðÿáêîì äðàæíèëè òà é òåïåð äðàæíÿòü íà Êîæóì'ÿêàõ? 
Êóäè æ ïàê! Çàïàí³ëè íàø³! 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. À õî÷ áè òðîõè é çàïàí³ëè? Òà é äî÷êó æ ìàºìî 
â÷åíó: â÷èëàñü ó ïàíñ³îí³ àæ òðè ì³ñÿö³. Òðåáà âàì ÿêîñü êðàùå íàñ âåëè÷àòè. 
à î ð ï è í à. ×óëè ìè âæå ö³º¿, ÷óëè. Äàâàé ëèø, ñåñòðî, ÷àðêó ãîð³ëêè àáî ÷àþ, 
àáî ÷îãî-íåáóäü, áî â ìåíå ïåëüêà çàñîõëà îä á³ãàíèíè. Ëþäÿì íåä³ëÿ, à ìåí³ âñå 
áóäåíü. Õèìêî! Õèìêî! ðîçäèìàé òàì ìåðù³é ñàìîãðàé, ÷è ñàìîâàð! 
 
ÂÈÕ²Ä 4
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à, Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷,  
à î ð ï è í à  é  Õ è ì ê à.
 
Õ è ì ê à (âèãëÿäຠç ïåêàðí³ â äâåð³). Çàðàç, çàðàç! Ðîçäèìàëà, ðîçäèìàëà 
õâàðòóõîì, òàê í³÷îãî íå ïîìàãàº. 
à î ð ï è í à. Äìè, ïðî ìåíå, õî÷ õàëÿâîþ, òà äàâàé øâèäøå ñàìîâàð. ×è º â òâî¿õ 
õàçÿ¿í³â ãîð³ëêà? 
Õ è ì ê à. À õ³áà æ ÿ ëàçèëà ïî õàçÿéñüêèõ øàõâàõ?  øèíêó, çíàþ äîáðå, ùî º. 
à î ð ï è íà. Òî êå ñþäè íà ñò³ë ö³ëèé øèíê. 
Ñ è ä ³ ð Ñ â è ð è ä î â è ÷. Îãî-ãî! Ùå é æèäà âïðåòå ñþäè íà ñò³ë ç øèíêîì. 
Õ è ì ê à. Ö³é ò³òö³ âñå æàðòè. (Âèõîäèòü.) 
 
ÂÈÕ²Ä  5
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à, Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷  ³  Ã î ð ï è í 
à.
 
à î ð ï è í à. Ïîòðèâàé, Õèìêî, ïîáàëàêàºìî! 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Îé, íå êðè÷³òü òàê çäîðîâî, Ãîðïèíî Êîðí³¿âíî! 
à î ð ï è í à. À õ³áà â ìåíå ãîðëî êóïîâàíå? Áà áóäó îöå âóðêîòàòè, òàê ÿê âè 
óäâîõ! ×îãî öå òè, ßâ-äîõî, íàäóëàñü, íà÷å òîé ³íäèê ïåðåä ñìåðòþ? 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. ßâäîõî... Çíàéøëà ßâäîõó! Ñêàæ³òü ³ùå ³âäå. 
Êîëè á ³ùå äî÷êà íå íàâåðíóëàñü. 
à î ð ï è í à. ª â ô ð î ñ è í à òàêè ìåíå íå äóæå ëþáèòü, ñïàñèá³ ¿é. Äå æ ïàê: 
âîíà â÷åíà, à Ñêàâè÷èõà ÿáëóêà ïåðåïðîäóº. Òàê ùî æ, ùî ò³òêà ïåðåêóïêà! Ñâ³é 
õë³á ¿ì, íå êðàäåíèé. 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Âîíî, áà÷, ñåñòðî, íå òå. 
à î ð ï è í à. Íå òå; à ÷îëîâ³êà ñêóáåø çà ÷óïðèíó, ÿê ³ ÿ ñâîãî ïîê³éíîãî 
Ñêàâèêó ñêóáëà. Âè ñâî¿é ªâôðî-ñèí³ íå äóæå ïîòóðàéòå, áî âîíà ç âåëèêîãî ðîçóìó 
òà â ãîëîâó çàõîäèòü. ßêáè ìîÿ äî÷êà Î ë å í ê à òàê êîâåðçóâàëà, òî ÿ á ¿é, 
ïñÿþñ³, òàê íàêëåïàëà ïîòèëèöþ îòèì êîøèêîì, ùî âîíà ïàì'ÿòàëà á äî íîâèõ 
â³íèê³â. 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Âè, Ãîðïèíî Êîðí³¿âíî, ùî ³íøå. 
à î ð ï è í à. ß ùî ³íøå? À ùî æ ÿ òàêå? Ãà? Õ³áà íå çíàºìî, ÿê³ âåëèê³ ïàíè 
áóëè Ðÿáêè? Àâæåæ ñòàðèé Ðÿáêî, âàø áàòüêî, ì'ÿâ øêóðè ³ õë³á ç òîãî ¿â. ß 
òîðãóþ ÿáëóêàìè ³ õë³á ç òîãî ¿ì, ³ í³êîãî íå áîþñü, ³ äîêàæó íà âñ³ Êîæóì'ÿêè, 
ùî í³êîãî íå áîþñü, íàâ³òü âàøî¿ âåëèêîðîçóìíî¿ ªâôðîñèíè. (Ïðèñ³êóºòüñÿ äî 
Ðÿáêà ³ á'º êóëàê îá êóëàê.) 
Ñ è ä ³ ð Ñ â è ð è ä î â è ÷. Ñâÿò, ñâÿò, ñâÿò! Áðàòñüêà ÷óäîâíà áîãîðîäèöå! 
Çàñòóïè é ïîìèëóé. (Îñòóïàºòüñÿ é õðåñòèòüñÿ.) 
à î ð ï è í à. ×îãî âè îäõðåùóºòåñü îä ìåíå?  ìåíå íåìà íà ãîëîâ³ ÷îðòÿ÷èõ 
ðîã³â. 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð é ä î âè ÷. À õòî æ çàãëÿäàâ ï³ä âàø î÷³ïîê? À ìîæå, é º? 
à î ð ï è í à. À ÿê ÿ ñêèíó õóñòêó òà ïîêàæó? 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. ² ãîä³, ñåñòðî, ãîä³. Õ³áà æ òè íå çíàºø, ùî 
ì³é ñòàðèé âåðåäóº? 
à î ð ï è í à. Ñêóáëà âàñ æ³íêà, òà ÷îðòçíà ïî-êîëèøíüîìó. 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Ìåëå, ìåëå, øåðåòóº. (Ïðèñï³âóº.) 
à î ð ï è í à (ïðèñï³âóº). Øåðåòóº, îáåðíåòüñÿ é ïîö³ëóº. Òàêå ëèø ïî ÷àðö³! 
×îãî öå òè, ßâäîõî, íàïóíäþ÷èëàñü? Ñèäèòü, ÿê òà êîïèöÿ â äîùîâó ãîäèíó íà ïîë³. 

ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Åãå! òóò ÿê ïî÷àâ âèãàäóâàòè íà ìåíå, ùî... 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Öèòü, öèòü, öèòü! (Çàòóëÿº ðîòà ªâäî곿 
Êîðí³¿âí³.) ͳÿê íå âäåðæèòü ñâîãî ÿçèêà! Ùå é äî÷ö³ ðîçêàæå. Îé, ÿê³ æ ñëèçüê³ 
ÿçèêè ó òèõ æ³íîê: â îäí³º¿ ãîñòðèé ÿê áðèòâà, à ó äðóãî¿ ñëèç-üêèé: òàê ³ ë³çå 
ñàì ç ðîòà. (Ïîêàçóº.) 
à î ð ï è í à. Òà êàæè-áî, ùî òâ³é ÷îëîâ³ê âèãàäóâàâ! 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Îé, öèòü, íå êàæè! 
à î ð ï è í à. Òà êàæè-áî, êîëè íàãàäàëà; íå äðàòóéñÿ. Êàæè, áî âèëàþ. 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Íå êàæè, áî ç õàòè âòå÷ó. 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Òà òî ìè, ñåñòðî, îöå ðàäèëèñü, çà êîãî á íàì 
ñâîþ äî÷êó â³ääàòè çàì³æ. Ïåðåáèðàëè óñ³ Êîæóì'ÿêè, òà é íå çíàéøëè í³ îäíîãî 
ïàíè÷à äî÷ö³ äî ïàðè. 
à î ð ï è í à. Êóäè æ ïàê! Òèñÿ÷³ òà ñîòí³ í³êîëè â ä³âêàõ íå ïîñèâ³þòü. Íå 
á³éñÿ! Ïîâèõîäÿòü øâèäåíüêî. Îò óæå íàì, á³äíèì, çîâñ³ì äðóãå ä³ëî, õî÷ ìîÿ 
Îëåíêà êðàñóíÿ íå òî ùî íà âñ³ Êîæóì'ÿêè, à ìîæå, é íà ââåñü Êè¿â. 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Òà é íàøà ªâôðîñèíà íå òî ùî íà ââåñü Êè¿â, à 
ìîæå, é çà Êè¿â. À ùî âæå ðîçóìíà ³ â÷åíà, ÿê áàðèøíÿ, òî í³ãäå ïðàâäè ä³òè, 
õî÷, ìîæå, ìàòåð³ íå ïðèõîäèòüñÿ ñâ äî÷êè õâàëèòè. 
à î ð ï è í à. Ò³ëüêè äóæå çâèêëà âåðõîâîäèòè, òèì, áà÷, ùî âåëèêîðîçóìíà. ßêáè 
ìîÿ Îëåíêà òàê âåðõîâîäèëà â õàò³, òî ÿ á ¿é ïàòëè îáñêóáëà. 
Äçâîíÿòü äî öåðêâè.
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. ×è öå âæå é äî âå÷åðí³ äçâîíÿòü? ϳäó æ ÿ ïîìîæó 
äÿêîâ³ ñï³âàòè. (Âñòàº.) 
à î ð ï è í à. Âæå òàêè é ïîìîæåòå äÿêîâ³. ѳäàéòå æ òà ëó÷÷å ïîáàëàêàºìî. Íåõàé 
òàì ñàì äÿê êóðíèêàº. 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. ß îöå âñå ïðî ñâîþ äî÷êó. Âæå á, çäàºòüñÿ, ³ 
÷àñ çàì³æ, òà âñå ÿê³ñü íåäîëàäí³ ëþäè òðàïëÿþòüñÿ: òî íåãàðí³, òî áåç ãðîøåé, 
õî÷ ³ ãàðí³, òî íå äóæå ðîçóìí³. Çî ñ ³.ì íå äî ïàðè ìî¿é ªâôðîñèí³. 
à î ð ï è í à. Î, ªâôðîñèíà òàêè âåðåäëèâà. Íåäóðíî âîíà òàê äåðå íîñà ïåðåäî 
ìíîþ, íåíà÷å ÿ ¿é íå ò³òêà. 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Òóò, ñåñòðî, ïî÷àâ äî íàñ õîäèòè îäèí ìîëîäèé 
ïàíè÷, òà íå ñêàæó, ÿê çâóòü. 
à î ð ï è í à. Ïðî ìåíå, íå êàæè. Ìåí³ íå éòè çà éîãî çàì³æ. 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Ãàðíèé, õî÷ ç ëèöÿ âîäè íàïèéñÿ, ùå é äî òîãî 
ðîçóìíèé. ßê ïî÷íå ãîâîðèòè ç ªâôðîñèíîþ, òà òàê ãîâîðèòü ðîçóìíî, ùî ÿ ñëóõàþ, 
ñëóõàþ ³ í³÷îã³ñ³íüêî íå ðîçáåðó. Îò óæå âäàâñÿ ðîçóìíèé, ÿê íàøà ªâôðîñèíà . 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Ùî âæå ðîçóìíèé, òî ðîçóìíèé, áî íàáðàâñÿ ðîçóìó 
îä ðîçóìíèõ ëþäåé: â³í çíàºòüñÿ íå ò³ëüêè ç ñåì³íàðñüêèìè áàñàìè, àëå íàâ³òü ç 
ìèòðîïîëè÷èìè. 
à î ð ï é í à. Òà õòî æ öå òàêèé? Òà ñêàæè-áî, ñåñòðî! 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Íå ñêàæó, íåõàé êîðòèòü. 
Çíîâ äçâîíÿòü äî öåðêâè.
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Îé, óæå âäðóãå äçâîíÿòü! ¯é-áîãó, âòåðÿþ 
âå÷åðíþ. (Áåðå øàïêó ³ éäå. Ãîðïèíà éîãî äîãàíÿº é òÿãíå äî ñòîëà.) 
à î ð ï è í à. ² ãîä³ âàì, ãîä³. Îò óæå íàñï³âàºòå! Øèïèòü, ÿê ñòàðèé ãóñàê, à 
éîìó çäàºòüñÿ, ùî â³í ñï³âàº. 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Òà íå ñëóõàé, ñåñòðî! Îòî â äÿêà äîáðà òàáàêà, 
ÿêàñü íå ïðîñòà, çàìîðñüêà, òî â³í á³æèòü íþõíóòè ç äÿêîâî¿ òàáàòèðêè. 
à î ð ï è í à. Çíàéøîâ äîáðî. ѳäàéòå-áî òà ïîáàëàêàºìî, òà âèï'ºìî ïî ÷àðö³. 
(Òÿãíå éîãî é ñàäîâèòü.) 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Îòî äàâ ãîñïîäü ðó÷êè! Àæ ìî¿ ê³ñòêè òð³ùàòü. 
à î ð ï è í à. Õèìêî! 
Âõîäèòü Õèìêà.
 
ÂÈÕ²Ä 6
Ò ³  ñ à ì ³  é  Õ è ì ê à.
 
à î ð ï è í à. Ïîá³æè, Õèìêî, â öåðêâó äî äÿêà, íåõàé äÿê äàñòü õàçÿ¿íîâ³ íà 
îäèí íþõ òàáàêè. 
Õ è ì ê à. ×îãî? Òàáàêè? Õ³áà æ ÿ äóðíà, ùîá çà ÷îðòçíà-÷èì á³ãàëà, òà ùå é äî 
öåðêâè! Âæå ö³ ò³òêà âèãàäàþòü! (Âèõîäèòü.) 
 
ÂÈÕ²Ä 7
Ò ³  ñ à ì ³  áåç Õèìêè  ³  ª â ô ð î ñ è í à. 
 
ª â ô ð î ñ è í à (âõîäèòü â ñâ³òëèöþ. Ïîáà÷èâøè Ãîðïèíó, éäå äî íå¿ ³ ãîðäî 
â³òàºòüñÿ). Äîáðèâå÷³ð, ò³òêî! Öå âè äî íàñ â ãîñò³? 
à î ð ï è í à. Àâæåæ áà÷èòå, íåáîãî!  ãîñò³ ïðèéøëà. 
ª â ô ð î ñ è í à. Õîäèëà îöå ãóëÿòè òà êóïèëà ùîñü çàäëÿ âàñ, ìàìî. 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Ùî æ òè êóïèëà? ×è íå ÷åðåâèêè? 
à î ð ï è í à. Ïåâíî, êóïèëà ìàòåð³ ìîñêîâñüêó áóðóëüêó. 
ª â ô ð î ñ è í à. (ðîçâ³ð÷óº ïàï³ð é âèéìຠî÷³ïîê ç ÷åðâîíèìè ñòð³÷êàìè). Îñü 
ùî ÿ âàì, ìàìî, êóïèëà. (Õî÷å íàä³òè ìàòåð³ íà ãîëîâó; ìàòè îäõèëÿºòüñÿ.) 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Ùî ñå òè, äî÷êî! Ñõàìåíèñÿ! ×è ãîäèòüñÿ æ ìåí³ 
íà ñòàð³ñòü óáèðàòèñÿ â î÷³ïîê, òà ùå ç ÷åðâîíèìè ñòð³÷êàìè? 
à î ð ï è í à. Àâæåæ! Âîíî ÿêðàç ïðèñòàíå äî ñèâî¿ êîñè. 
ª â ô ð î ñ è í à. Ñêèíüòå, ìàìî, îòó ì³ùàíñüêó õóñòêó ç ð³æêàìè òà âáåð³òüñÿ â 
÷åï÷èê. 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Õîäèëà ç ð³æêàìè çàìîëîäó, õîäèòèìó é íà 
ñòàðîñò³ ë³ò. 
ª â ô ð î ñ è í à. Âè áà÷èòå, ìàìî, ùî â íàñ ïî÷àëè áóâàòè íå ïðîñò³ ëþäè. 
¯é-áîãó, â³çüìó íîæíèö³ òà ïîñòèíàþ ò³ êàïîñí³ ð³æêè âàì ³ ò³òö³. 
à î ð ï è í à. Îòàê ïàê! Íà çäîðîâ'ÿ÷êî ìàòåð³. гæòå, íåáîãî, ìàòåð³, à ò³òêè 
íå çà÷³ïàéòå. 
ª â ô ð î ñ è í à. Îò óæå êîæóì'ÿöüêà ïðîñòîòà! Ùî æ òî ñêàæóòü ìî¿ òîâàðèøêè, 
ùî â÷èëèñÿ çî ìíîþ â ìàäàìè ó ïàíñ³îí³, ÿê ÷àñîì êîòðà íåíàðîêîì çàãëÿíå äî íàñ? 
(Òèõî.) Ùî òî ñêàæå â³í, ÿê ïðèéäå òà çíîâ ïîáà÷èòü íà ìàòåð³ îò³ ð³æêè? ³í æå 
ñì³ÿâñÿ ç òèõ ð³æê³â ìåí³ â â³÷³! 
à î ð ï è í à. À äàéòå, íåáîãî, ÿ ïðèáåðóñÿ â òîé î÷³ïîê õî÷ íà ÷àñ. (Íàä³âຠ
÷åï÷èê ïåðåä äçåðêàëîì, âåðòèòü ãîëîâîþ é ïðèòàíöüîâóº.) À ùî? ×è íå ïàí³ æ ç 
ìåíå âèéøëà? Äèâ³òüñÿ, Ñèäîðå Ñâèðèäîâè÷ó, ÷è íå ïðèñòàëè æ îö³ ÷åðâîíÿñò³ 
ñòð³÷êè ìåí³ äî ëèöÿ? 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Õî÷ ñüîãîäíÿ çàì³æ, ¿é æå áîãó, õî÷ ñüîãîäíÿ. 
à î ð ï è í à. À áðîâè ÿê ÷îðí³þòü ïðè öèõ êàïîñíèõ ñòð³÷êàõ. Áèé òåáå êîöþáà! 
Íà äâàäöÿòü ðîê³â ïîìîëîäøàëà. Òåïåð ÿ íåíà÷å ³ êðóãîì ïàí³. Çàãëÿíó õî÷ ó 
â³êíî, ìîæå, íà ìåíå çàäèâèòüñÿ ÿêèé êî-æóì'ÿöüêèé ïðóäèâóñ. (Çàãëÿäຠâ â³êíî.) 
Îòî øêîäà! ͳêîã³ñ³íüêî íåìà íà óëèö³, ò³ëüêè äóðíà òåëèöÿ âèòð³ùèëà íà ìåíå 
î÷³. Õèìêî! Õèìêî! 
Âõîäèòü Õ è ì ê à.
 
ÂÈÕ²Ä 8
Ò ³  ñ à ì ³  é  Õ è ì ê à.
 
à î ð ï è í à. Õèìêî! Ïîäèâèñü òè íà ìåíå, ÷è ãàðíî ìåí³ â öèõ ñòð³÷êàõ? 
Õ è ì ê à. Àâæåæ ãàðíî. (Òèõî.) Ãîñïîäè ïðîñòè, ÿê òà ïîòîðî÷à. (ã î ë î ñíî.) 
Âæå, ãîñïîäè, ùî íå âèãàäàþòü îöÿ ò³òêà, òî âñå ï³âòîðà ëþäñüêîãî. (Ñ쳺òüñÿ.) 
Íåìà ÷àñó äèâèòèñü. 
à î ð ï è í à. ² öóð éîìó! Íàãð³øèëà ïîâí³ñ³íüêó õàòó, õî÷ çàðàç ³äè äî ïîïà òà 
é ñïîâ³äàéñÿ. 
Õ è ì ê à âèõîäèòü.
 
ÂÈÕ²Ä 9 
Ò ³  ñ à ì ³  áåç Õèìêè.
 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Âàì áè, ñåñòðî, ³ ñïðàâä³ òðåáà ùîäíÿ 
ñïîâ³äàòèñü. 
ª â ô ð î ñ è í à. Äàéòå ëèøåíü ñþäè ÷³ïîê, áî â âàñ ðóêè â ãíèëèõ ÿáëóêàõ, ùîá 
÷àñîì íå ïîìàçàëè. 
à î ð ï è í à.  ãíèëèõ ÿáëóêàõ... Ö³ëóâàëè ìî¿ ðóêè êðàù³ óñòà, í³æ ò³, ùî âàø³ 
ðó÷êè áóäóòü ö³ëóâàòè. 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Ìåëå, ìåëå, øåðåòóº! (Ïðèñï³âóº.) 
ª â ô ð î ñ è í à. Îé ãîñïîäè, ÿêà êóìïàí³ÿ! (Òèõî.) Ùî, ÿê â³í íàâåðíåòüñÿ â 
õàòó òà ïîáà÷èòü îöþ âñþ êóìåä³þ? 
à î ð ï è í à. Âæå ÿêà º êóìïàí³ÿ, òàêà é áóäå. Âè âæå íàñ íå ïåðåâ÷èòå. ϳä³òü 
ëèøåíü, íåáîãî, â ïåêàðíþ òà ïîäèâ³òüñÿ, ÷è íå çàêèï³â ñàìîâàð, òà íàï³éòå ò³òêó 
÷àºì. 
ª â ô ð î ñ è í à. Àâæåæ, ³ ç ì³ñöÿ íå ðóøó. Çàõîäæóñü îöå á³ãàòè äî ïåêàðí³! 
à î ð ï è í à. À ÿ, áóâøè âàøîþ ìàò³ð'þ, ïîñëàëà á âàñ äî ïåêàðí³, ùîá âè 
õàëÿâîþ ñàìîâàð ðîçäóâàëè. 
ª â ô ð î ñ è í à. Ïõå! Ïõå! Âè, ò³òêî, ÷îðòçíà-ùî âåðçåòå. Â÷³òü óæå ñâîþ 
Îëåíêó, à ÿ é áåç âàñ äîâîë³ â÷èëàñü. 
à î ð ï è í à. Çíàºìî âàøó íàóêó! Â÷èëèñü òðè íåä³ë³, à íàáðàëèñü ó ìàäàìè 
õâàíàáå𳿠íà òðèäöÿòü äîáðèõ ðîê³â. Ïðîùàéòå! (Âèõîäèòü.) 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Ãóð-ãóð-ãóð! Áåðè, Ñèäîðå Ñâèðèäîâè÷ó, øàïêó òà 
ò³êàé äî öåðêâè. Îé, õî÷åòüñÿ íþõíóòè ò³º¿ àìåðèêàíñüêî¿ òàáàêè! Êîëè á çàñòàòè 
õî÷ íà øàïêîáðàííÿ, ùîá äÿê íå âò³ê ç öåðêâè. (Âèõîäèòü.) 
 
ÂÈÕ²Ä 10
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à  ³  ª â ô ð î ñ è í à
 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Îòæå æ òè, ñåðöå, ðîçñåðäèëà ò³òêó; ùå é íå 
ïðèéäå äî íàñ â ãîñò³. 
ª â ô ð î ñ è í à. Êîëè æ ò³òêà âæå ãåòü-òî ïðîñòèé ÷îëîâ³ê. 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Òà ãîä³, ãîä³, íå ñåðäüñÿ! (Éäå ³ ñ³äຠêîëî 
ªâôðîñèíè.) 
ª â ô ð î ñ è í à. Äàéòå, ìàìî, ìåí³ ñïîê³é! (Îäõèëÿº ãîëîâó.) Ùå ïîïñóºòå ìåí³ 
íà ãîëîâ³ êîàôþðó. (Îñòóïàºòüñÿ.) Ñüîãîäíÿ çàá³æàòü äî ìåíå â ãîñò³ ìî¿ 
ïðèÿòåëüêè. Âè á, ìàìî, ïîá³ãëè â ïåêàðíþ òà íàãîòóâàëè, ÷îãî òàì òðåáà. 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Òà éäó, éäó! ×îãî òè ñåðäèøñÿ! (Âèõîäèòü äî 
ïåêàðí³.) 
 
ÂÈÕ²Ä 11 
ª â ô ð î ñ è í à,  Í à ñ ò ÿ,  Î ë ü ã à  ³  Â à ð â à ð à.
 
Í à ñ ò ÿ,  Î ë ü ã à  ³   à ð â à ð à (âõîäÿòü â õàòó). Äîáðèâå÷³ð, ªâôðîñèíî! 
×è æèâà, ÷è çäîðîâà? 
ª â ô ð î ñ è í à (ïëåùå â äîëîí³). Îò ³ áàðèøí³ éäóòü! Äîáðîãî çäîðîâ'ÿ÷êà! 
Íàñèëó âàñ ä³æäàëàñü. (Ö³ëóºòüñÿ ç óñ³ìà.) Áóäå îöå ç êèì õî÷ ïîãîâîðèòè. Ùå 
äîáðå, ùî ò³òêó îöå ç õàòè âèïåðëà. Ïðèéøëà, íàêðè÷àëà ïîâíó õàòó, çàñìåðä³ëà 
ãíèëèìè ÿáëóêàìè ñâ³òëèöþ, ùå é âèëàÿëà ìåíå íà Â ñ ³. áîêè. 
Í à ñ ò ÿ,  Î ë ü ã à  ³  Â à ð â à ð à. Õà-õà-õà! 
Í à ñ ò ÿ. Ñëàâà òîá³, ãîñïîäè, ùî â ìåíå òàêèõ ò³òîê íåìà. 
Î ë ü ã à.  ìåíå òàêèõ ò³òîê íåìà, àëå çàòå ìîÿ ìàòè çî ñ ³.ì òàêà, ÿê òâîÿ 
ò³òêà Ã î ð ï è í à. 
Í à ñ ò ÿ. ×îãî öå òè, ªâôðîñèíî, òàê óáðàëàñü, ÿê íà Âåëèêäåíü? Ïåâíî, êîãîñü 
æäåø ó ãîñò³? Ãà? Ñêàæè-áî, ñêàæè! Ïðèçíàéñÿ. 
ª â ô ð î ñ è í à . Ìîæå, æäó, à ìîæå, é í³. Òàì-òî ìåí³ âåëèê³é êëîï³ò. Õòî 
ñõî÷å, ïðèéäå, à õòî íå ñõî÷å, òî, ïðî ìåíå, ÿê ñõî÷å. 
Î ë ü ã à. Öå â òåáå, ªâôðîñèíî, íîâå ïëàòòÿ, òà ùå é øîâêîâå. 
 
ÂÈÕ²Ä 12
Ò ³  ñ à ì ³  òà  ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à.
 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à (ç ïîðîãà). Àâæåæ øîâêîâå, òà ùå é äîðîãå: ïî 
òðè êàðáîâàíö³ ïëàòèëà çà àðøèí. (Âõîäèòü.) Çäîðîâ³ áóëè! (Ö³ëóºòüñÿ çî âñ³ìà.) 
À âàø³ ìàòåð³ æèâ³, çäîðîâ³? 
Í à ñ ò ÿ, Î ë ü ã à, Â à ð â à ð à. Æèâ³ é çäîðîâ³ ³ âàì êëàíÿþòüñÿ. À âàñ ÿê 
áîã ìèëóº? 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Òà âîëî÷óñÿ äî êîòðîãî ÷àñó. Öå ìè ñïðàâèëè 
ªâôðîñèí³ îäíî øîâêîâå ïëàòòÿ, à îöå äóìàºìî ùå é äðóãå ñïðàâèòè, áî... 
ª â ô ð î ñ è í à . Ãîä³ âæå, ìàìî, õâàëèòèñü. Âæå é çíàéøëè, ÷èì õâàëèòèñü; 
íåíà÷å ñïðàâä³ ÿêå äèâî øîâêîâå ïëàòòÿ. 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Òà ùå îöå ìè êóïèëè ªâôðîñèí³ íîâ³ çîëîò³ 
ñåðåæêè òà çîëîò³... ÿê-áî ¿õ... êàáëó÷êè íà ðóêè... ¿é-áîãó, çàáóëà. Îñü 
ïîêàæè-áî, ªâôðîñèíî! Òàì òàê³, òàê ³ ñÿþòü íà âñþ õàòó. 
ª â ô ð î ñ è í à (ñåðäèòî). Åò, âèãàäàëè! Çíàéøëè, ÷èì õâàëèòèñü. 
Í à ñ ò ÿ, Î ë ü ã à,  à ð â à ð à. Îé, ïîêàæè! Ïîêàæè-áî, ªâôðîñèíî, íåõàé ìè 
ïîäèâèìîñü. Ïîêàæè, ñåðöå! 
ª â ô ð î ñ è í à . Íåõàé ïåðåãîäÿ. Ìåíå íå äóæå êîðòèòü: ÿ çâèêëà äî òîãî. 
²ä³òü, ìàìî, â ïåêàðíþ òà çãîòóéòå íàì çàêóñêó. 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. ϳäó, ï³äó! Çà âñ³ ãîëîâè. (Âèõîäèòü.) 
 
âèõ³ä 13
ª â ô ð î ñ è í à, Í à ñ ò ÿ, Î ë ü ã à  ³  Â à ð â à ð à.
 
Í à ñ ò ÿ (ëàïຠïàëüöÿìè ªâôðîñèíèíå ïëàòòÿ). ßêå æ ãàðíå òâîº ïëàòòÿ! Îòî ÿêáè 
ñîá³ òàêå ñïðàâèòè. Òà ÿêå øèðîêå òà äîáðÿùå! À ÿê øåëåñòèòü! À ïåðåéäè, 
ªâôðîñèíî, ÷åðåç õàòó. 
ª â ô ð î ñ è í à ãîðäî ïåðåõîäèòü ÷åðåç õàòó ³ çóìèñíå øåëåñòèòü õâîñòîì.
 à ð â à ð à. Îé, ÿê æå øåëåñòèòü! Øåëåñü-øåëåñü! Íåíà÷å ëèñòÿ íà â³òð³. À ÿêèé 
õâ³ñò! Çäàºòüñÿ, óâåñü øåëåñò íà õâîñò³. 
ÂÈÕ²Ä 14  
Ò ³  ñ à ì ³  é  Î ë å í ê à. 
 
Î ë å í ê à  (âõîäèòü). Äîáðèâå÷³ð! Ç íåä³ëåþ áóäüòå çäîðîâ³! 
 ñ ³. Äîáðîãî çäîðîâ'ÿ! Ñïàñèá³, áóäü ³ òè çäîðîâà. 
Î ë å í ê à. Ìîÿ ìàòè ëÿãëè ñïî÷èâàòè òà é êàæóòü: ï³äè äî ªâôðîñèíè òà ïîãóëÿé 
òðîøêè. À ÿ îöå — é ïðèéøëà. 
ª â ô ð î ñ è í à . ѳäàé, Îëåíêî! 
Î ë å í ê à. Öå â òåáå, ªâôðîñèíî. íîâå ïëàòòÿ? Òà ÿêå ãàðíå, ÿê çîëîòî. 
ª â ô ð î ñ è í à . Ìàáóòü; ÷è ïîäîáàºòüñÿ òîá³ õî÷ òðîõè? 
Î ë å í ê à. Äå âæå ïàê íå ïîäîáàºòüñÿ! Ìåí³ òàêîãî é äî ñìåðò³ íå íîñèòè. Îõ! 
(dzòõàº.) 
ª â ô ð î ñ è í à .À ìîæå, ïîñâàòຠõòîñü áàãàòèé, òî é íîñèòèìåø. 
Í à ñ ò ÿ, Î ë ü ã à,  à ð â à ð à. Ïîêàæè-áî, ªâôðîñèíêî, çîëîò³ ñåðåæêè òà 
áðàñëåòè, ïîêàæè! 
ª â ô ð î ñ è í à . Òà âæå í³ãäå ä³òèñü: òðåáà ïîêàçàòè. (Éäå â ê³ìíàòó é 
âèíîñèòü ñåðåæêè é áðàñëåò.) 
 ñ ³. Îé, ãàðí³ æ! Àæ áëèùàòü, àæ ãîðÿòü! Òàê ³ ñÿþòü íà âñþ õàòó. 
 
ÂÈÕ²Ä 15
Ò ³  ñ à ì ³  é  ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à.
 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à (âá³ãຠç ïåêàðí³ ïðîæîãîì). Àæ òðèäöÿòü 
êàðáîâàíö³â çàïëàòèëà ñâî¿ìè ðóêàìè! Íàä³íü, ªâôðîñèíêî, òî é ÿ ïîäèâëþñü. 
ª â ô ð î ñ è í à . Òàêè íå âòåðï³ëè, ïðèá³ãëè: ùå é Õèìêó ñþäè ïðèâåä³òü. 
ϳä³òü-áî, ìàìî, â ïåêàðíþ, à òî Õèìêà òàì âñå ïåðåïàëèòü òà ïåðåâàðèòü. 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. ϳäó, ï³äó. (Âèõîäèòü.) 
ª â ô ð î ñ è í à íàä³âຠïåðåä äçåðêàëîì ñåðåæêè é áðàñëåò.
 ñ ³. Îé, ÿê áëèùàòü! À ïîâåðíèñü, ªâôðîñèíêî! 
Î ë å í ê à. ßêà òè ñòàëà ãàðíà â ñåðåæêàõ! Âäâîº ïîêðàùàëà. 
 
ÂÈÕ²Ä 16
ª â ô ð î ñ è í à , Í à ñ ò ÿ, Î ë ü ã à, Â à ð â à ð à  ³  Î ë å í ê à.
 
Î ë å í ê à. Äàé ìåí³, ªâôðîñèíî, â ðóêè áðàñëåò: ùå çðîäó â ðóêàõ íå äåðæàëà 
çîëîòà. 
ª â ô ð î ñ è í à . Òè, Îëåíêî, ÿê ìàëà äèòèíà. Íà, ïðî ìåíå, é ïîäåðæ, òà 
ò³ëüêè íå âïóñòè, áî ùå é ðîç³á'ºø. 
Î ë å í ê à (áåðå áðàñëåò ³ ïðèì³ðÿº íà ðóêó). Îòæå é äî ì ðóêè ïðèñòàº; 
¿é-áîãó, ïðèñòàº. ² ìîÿ ðóêà íå äóæå ÷îðíà äëÿ çîëîòà. 
 à ð â à ð à. ßêáè ïàê áóëî, òî é ïðèñòàëî á. 
Î ë å í ê à. Òà ãîðåíüêî, ùî íåìà. 
ª â ô ð î ñ è í à. Òà íå äåðæè-áî òàê áëèçüêî êîëî ðîòà: íà çîëîòî íå ìîæíà 
äèõàòè, áî ñòåìí³º. Äàé ëèøåíü ñþäè! (Áåðå é íàä³âຠíà ðóêó.) 
Î ë å í ê à. Îé, ÿê æå íà òîá³ áëèùèòü çîëîòî! Íåíà÷å íà îáðàç³. 
 à ð â à ð à. ßê òè ªâôðîñèíî, ñüîãîäíÿ ðîçê³øíî âáðàëà ãîëîâó! 
Î ë å í ê à. ßê³ â òåáå, ªâôðîñèíî, ñòàëè òåïåð âåëèê³ êîñè. ßê âè áóëè á³äí³ø³, 
òî â ìåíå áóëè äîâø³ êîñè, í³æ ó òåáå, à ÿê âè ðîçáàãàò³ëè, òî â òåáå àæ óòðîº 
á³ëüø³ êîñè âèðîñëè. 
ª â ô ð î ñ è í à  ³  â ñ ³  ò ð è  ï ð è ÿ ò å ë ü ê è  ñì³þòüñÿ.
ª â ô ð î ñ è í à . Îò âæå êîæóì'ÿöüêà ïðîñòîòà! ×è âæå æ òè äóìàºø, ùî ó âñ³õ 
ïàí³â íà ãîëîâ³ ñâî¿ êîñè? 
Î ë å í ê à. Íåâæå æ ÷óæ³? 
Î ë ü ã à. À ÷îì æå íå âáðàòèñü ³ â ÷óæ³ êîñè, àáè áóëî ãàðíî? 
Î ë å í ê à. À ÿ âñå áóëî äèâóþñü, ÷îãî â òèõ áàãàòèõ ïàí³â òàê³ çäîðîâåöüê³ 
êîñèùà, íåíà÷å â êîæíî¿ êóäåëÿ íà ãîëîâ³ àáî ïîâ³ñìî êîíîïåëü. 
ª â ô ð î ñ è í à . Êóïè, Îëåíêî, é ñîá³ òàêå ïîâ³ñìî òà ïî÷åïè íà ãîëîâó. 
Ïîáà÷èø, ÿê ïîêðàùàºø. 
Í à ñ ò ÿ. Íåäóðíî òè, ªâôðîñèíî, òàê ñüîãîäíÿ ïðèáðàëàñü. Åãå? Êîãîñü æäåø? 
ª â ô ð î ñ è í à . Ìîæå, êîãî é æäó, òà íå ñêàæó êîãî. 
Í à ñ ò ÿ. À ÿ âãàäàþ, õî÷ òè é íå ñêàæåø. 
ª â ô ð î ñ è í à . Áà íå âãàäàºø! 
Í à ñ ò ÿ. Áà âãàäàþ. 
ª â ô ð î ñ è í à . Áà íå âãàäàºø. 
Í à ñ ò ÿ. Áîäàé ÿ çàâòð³øíüîãî äíÿ íå ä³æäàëà, êîëè íå âãàäàþ. 
ª â ô ð î ñ è í à . Àíó ñêàæè, ÿê ïî÷èíàºòüñÿ éîãî ïðîçâèùå. 
Í à ñ ò ÿ. Ãî... 
ª â ô ð î ñ è í à . À äàë³? 
Í à ñ ò ÿ. Ãîñòðîõâî... 
ª â ô ð î ñ è í à . À äàë³? 
Í à ñ ò ÿ. Ãîñòðîõâî... 
ª â ô ð î ñ è í à . Ïîïàëà ïàëüöåì â ñàì³ñ³íüêå íåáî. 
Í à ñ ò ÿ. Çíàþ ÿ éîãî! Á³ãຠçà áàðèøíÿìè ÿê íåñàìîâèòèé. 
 
ÂÈÕ²Ä 17
Ò ³  ñ à ì ³  é  Ñ â è ð è ä  ² â à í î â è ÷  Ã î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é.
 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é  âõîäèòü â øëÿï³, â ðóêàâè÷êàõ ³ ç ïàëè÷êîþ. 
Øëÿïà íà ãîëîâ³ íàáàêèð. ³í óñå òðå ðóêè — ïîêàçóº ðóêàâè÷êè.
ª â ô ð î ñ è í à (òèõî). ßê á'ºòüñÿ ìîº ñåðöå! Áîæå ì³é! 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. (êëàíÿºòüñÿ). ̳é íàéíèæ÷èé ïîêë³í òîìó, õòî â ñüîìó 
äîìó, à ïîïåðåä óñüîãî âàì, ªâôðîñèíî Ñèäîðîâíî. (Ïîäຠªâôðîñèí³ ðóêó.) Õî÷ ÿ 
íå çíàþ, êîãî ÿ òóò áà÷ó ³ ç êèì áóäó ðîçìîâëÿòè, àëå â äîì³ òàêî¿ áàðèøí³, ÿê 
ªâôðîñèíà Ñèäîðîâíà, ÿ ñïîä³âàþñü, ùî ïîçíàêîìëþñü íå àáè ç êèì. гê³ì³íäóéòå 
ìåíå, ïðîøó âàñ. (Çä³éìຠäóæå ïîìàëåíüêó ðóêàâè÷êè, ùîá ïîêàçàòè ¿õ.) 
ª â ô ð î ñ è í à . Ñå ìî¿ áëèçüê³ ïðèÿòåëüêè ³ ñóñ³äè. 
Í à ñ ò ÿ. Ìåí³ çäàºòüñÿ, ùî ìè òàêè íå çîâñ³ì íåçíàêîì³... Ìåí³ çäàºòüñÿ, ùî ìè 
âæå äåñü áà÷èëèñü. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Ìîæå, ìîæå...  ìåíå òàê áàãàöüêî çíàêîìèõ áàðèøåíü 
ïî âñüîìó Êèºâó, ùî é íà äâà âîçè íå çàáåðåø. Ìîæå, ÿ é çàáóâñÿ. гê³ì³íäóþñü 
âàì: Ñâèðèä ²âàíîâè÷ à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. (Òèõî.) Ç ö³ºþ íå âàðò áè é 
çíàêîìèòèñü, ÿê ÿ ïðèäèâèâñÿ ïðè ñâ³òë³: í³ñ, ÿê öèáóëÿ, à î÷³, ÿê ó ñîâè. (Äî 
Îëüãè é Âàðâàðè.) гê³ì³íäóþñü ³ âàì. Ñâèðèä ²âàíîâè÷ à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. 
(Ïîáà÷èâøè Îëåíêó, ïèòຠ⠪âôðîñèíè.) À öå æ õòî òàêèé? 
ª â ô ð î ñ è í à . Òà öå ìîÿ ðîäè÷êà... æèâå òóò íåäàëå÷êå ç ìàò³ð'þ; òîðãóþòü 
ÿáëóêàìè. Âáîã³ ëþäè. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. (ïðèäèâëÿºòüñÿ äî Îëåíêè. Òèõî). ßêà æ âîíà ãàðíà îöÿ 
êîæóì'ÿöüêà ì³ùàíî÷êà! Òàêî¿ é íà Õðåùàòèêó, ³ â Ëèïêàõ ÷îðòà ç äâà çíàéäåø. (Äî 
ªâôðîñèíè ãîëîñíî.) Ïðîøó âàñ, ïîð³ê³ì³íäóéòå ìåíå ñâî¿é ðîäè÷ö³. Äëÿ âàñ, 
ªâôðîñèíî Ñèäîðîâíî, ÿ ãîòîâèé ïîçíàêîìèòèñü ç âàøèìè ðîäè÷àìè, õî÷ áè ³ â 
äåñÿòîìó êîë³í³, õî÷ áè âîíè é ÿáëóêàìè òà ìåäÿíèêàìè òîðãóâàëè. 
ª â ô ð î ñ è í à (òèõî), Àò... ïðîñòåíüêà ñîá³ ä³â÷èíà... Çîâñ³ì íå íàì ð³âíÿ. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. (äî Îëåíêè). Ñâèðèä ²âàíîâè÷ à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è 
é ç ñâîºþ îñîáîþ! (ÏîäຠÎëåíö³ ðóêó; Îëåíêà íå áåðå é ñîðîìèòüñÿ.) Íå 
ñîðîìòåñü-áî, ïîäàéòå ìåí³ ñâîþ á³ëó ðó÷êó. 
Î ë å í ê à îäâåðòຠëèöå ³ ëåäâå ïðîñòÿãຠéîìó ðóêó.
Áóäüòå æ ñì³ëèâ³ø³! 
Î ë å í ê à. Îò ³ çíàéøëè á³ëó ðóêó. Íåìà ìî¿ì ðóêàì îä ÷îãî á³ë³òè. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Òî êóï³òü ðóêàâè÷êè. 
Î ë å í ê à. ß çðîäó íå íîñèëà ðóêàâè÷îê. Äàëàñÿ ÿ âàì íà ñì³õ! 
ª â ô ð î ñ è í à ³ ïðèÿòåëüêè îñì³õàþòüñÿ. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. (òèõî). ßêà æ ãàðíà öÿ ì³ùàíî÷êà! ßê³ â íå¿ î÷êè, 
áð³âêè, ÿê øíóðî÷êè, ù³÷êè, ÿê ïàëÿíè÷êè. ßêáè äîâ³äàòèñü, õî÷ äå âîíà æèâå. 
Î ë å í ê à. ßê âàñ ÷óäíî ïðîçèâàþòü. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Ìîæå, é ÷óäíî. Âñÿêîâî áóâàº. Áóâຠé ÷óäí³øå. 
 
ÂÈÕ²Ä 18
Ò ³  ñ à ì ³  é  ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à.
 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à (âèõîäèòü ç ïåêàðí³). Äîáðèâå÷³ð âàì, Ñâèðèäå 
Éâàíîâè÷ó! Îöå ÿ ïî÷óëà âàø ãîëîñ, òà é íå âèäåðæàëà: ïðèéøëà ïîñëóõàòè âàñ, õî÷ 
ó ìåíå ä³ëà, àæ ãîëîâà á³ëà. ѳäàéòå, áóäüòå ëàñêàâ³, ³ ÿ õî÷ íà ÷àñ ñÿäó òà 
ïîñëóõàþ âàñ. Îöå øêîäà, ùî íåìà ìîãî ñòàðîãî. ³í âàñ óñå çãàäóº. Îò áè 
íàñëóõàâñÿ. (ѳäàº.) Îòî ìîÿ ªâôðîñèíà òà é ì³é ñòàðèé âñå êàæóòü, ùî íåìà â 
ñâ³ò³ í³÷îãî êðàùîãî é ëó÷÷îãî, ÿê ðîçóìí³ ³ â÷åí³ ëþäè. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Àâæåæ òàê; ùî ïðàâäà, òî ïðàâäà. ßê ÷îëîâ³ê 
ï³ä³éìåòüñÿ ðîçóìîì âãîðó àæ âèùå îä ëàâðñüêî¿ äçâ³íèö³ òà ãëÿíå çâ³äò³ëü íà 
ëþäåé, òî ëþäè çäàþòüñÿ òàê³ ìàëåíüê³, òàê³ ìàëåíüê³, ÿê ïàöþêè. À âæå âàø³ 
Êîæóì'ÿêè çäàþòüñÿ çâ³äò³ëÿ ñìåðäÿ÷èì áîëîòîì, â êîòðîìó ïîâèâåðòàëè áîêè ïðîòè 
ñîíöÿ òîâñò³ ñâèí³. 
ª â ô ð î ñ è í à. Î, ùî ïðàâäà, òî ïðàâäà! ßê ÿ âèéøëà ç ïàíñ³îíó, òî ìåí³ 
çäàºòüñÿ, ùî ÿ ñòîþ íà Ùåêàâèö³ àáî íà Àíäð³¿âñüê³é ãîð³ òà âñå äèâëþñü íà ëþäåé 
çâåðõó. 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Îòî ñêàæ³òü! Ñòðàõ, òà é ãîä³! Îòî øêîäà, ùî 
íåìà ìîãî ñòàðîãî; îò íàñëóõàâñÿ á. 
 
ÂÈÕ²Ä 19 .
Ò ³  ñ à ì ³  é  Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷.
 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷ (âèõîäèòü). Å! Òà ñå â ìåíå ãîñò³! Äîáðèâå÷³ð 
âàì! Ñïàñèá³, ñïàñèá³, ùî ìåíå íå çàáóâàºòå. 
à î ñ ò ³. Äîáðîãî çäîðîâ'ÿ, Ñèäîðå Ñâèðèäîâè÷ó! 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Òà ùå é âè, Ñâèðèäå Éâàíîâè÷ó, â ìåíå â ãîñòÿõ. 
(Ö³ëóºòüñÿ ç Ãîñòðîõâîñòèì.) Îöå øêîäà, ùî ÿ çàãàÿâñÿ ç äÿêîì. Àëå æ ó äÿêà 
òàáàêà! Ùî çà òàáàêà! (Íþõຠïó÷êè.) Ùå é äîñ³ ïó÷êà ïàõíå. ѳäàéòå æ, ãîñò³, â 
ìåíå òà é íå ïðîñ³òü ñ³ñòè, áî ÿ îöå âòîìèâñÿ. (ѳäàº; Âñ³ ñ³äàþòü.) 
ª â ô ð î ñ è í à . Ìàìî, ÷è øâèäêî â íàñ áóäå ãîòîâà âå÷åðÿ? ×àñ áè äàâàòè 
ùî-íåáóäü íà çàêóñêó. 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Çàðàç, çàðàç, ìîº ñåðöå! Ùî çà ðîçóìíó äî÷êó 
ìàþ! (Âèõîäèòü.) 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Ñêàæ³òü æå íàì, Ñâèðèäå Éâàíîâè÷ó, ùî-íåáóäü 
ðîçóìíå. Âè æ òàì âåäåòå êóìïàí³þ ç ó÷åíèìè ëþäüìè íà òèõ ðîçóìíèõ êóòêàõ íàøîãî 
Êèºâà. Ñêàæ³òü âè ìåí³, ÷è íå ÷óëè âè òàì îä â÷åíèõ ëþäåé, ÷îãî-òî òåïåð íà 
ñâ³ò³ ñòàëà òàêà äîðîæíå÷à? 
ª â ô ð î ñ è í à . À òèì óñå äîðîãå, ùî òåïåð ëþäè ñòàëè áàãàòî ¿ñòè. Íàøà 
Õèìêà ÿê ïî÷íå ëóïèòè, òî çà îäèí ðàç óêëàäå â êîïè ç áîðùåì ö³ëèé õë³á. ßêáè 
ïàê óñ³ â÷èëèñü â ïàíñ³îí³ òà ¿ëè òàê, ÿê íàøà ìàäàì ¿ëà ³ ÿê íàñ ãîäóâàëà — 
âñüîãî ïî êðèøå÷ö³, ùîá ò³ëüêè ÿçè÷êîì ëèçíóòè, òîä³ áóëî á óñå äåøåâî. 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Òà ÿê æå éîãî ãð³øíèì ëþäÿì îäíèì äóõîì æèòè, 
êîëè íå íà¿ñòèñü àáî é íå âèïèòè ãàðàçä. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Îäíî òå, ÿê êàæóòü ªâôðîñèíà Ñèäîðîâíà, à äðóãå òå, 
ùî ëþäåé ñòàëî íà ñâ³ò³ äóæå áàãàòî. Òåïåð õî÷ áè é íàøîãî áðàòà öèëþðíèêà òàê 
ðîçïëîäèëîñü, ùî é íå ïîòîâïèøñÿ. ßêáè ïîëîâèíà ëþäåé âèìåðëà, òî çíîâ áè íà 
ñâ³ò³ âñå ïîäåøåâøàëî. 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. ×è âæå æ? Ñòàðà! Äå öå âîíà ï³øëà! Êèíü òàì ñâîº 
êóõîâàðñòâî òà éäè ñëóõàòè! 
ª â ô ð î ñ è í à çä³éìຠðóêè ³ çíîâ íàä³âà áðàñëåò; ãðàºòüñÿ íèì ³ ïîêàçóº 
Ãîñòðîõâîñòîìó. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. (òèõî). ×è íå áàãàòà æ îöÿ ªâôðîñèíà! Ãðàºòüñÿ 
çîëîòîì, íåíà÷å ÿ áðèòâàìè. (Ãîëîñíî.) Ùî òî äîáðå áóòè â÷åíèì! ß â÷åíèõ ëþäåé ³ 
âàñ, ªâôðîñèíî Ñèäîðîâíî, ñòàâëþ áåç ì³ðè âèñîêî. (Òèõî.) ªâôðîñèíà , îäíà 
ªâôðîñèíà äîñòîéíà áóòè ìîºþ æ³íêîþ; ªâôðîñèíà, à á³ëüøå í³õòî! Àëå æ îòà 
Îëåíêà! Ùî çà öÿöÿ, ùî çà êðàñà! Òî æ êâ³òêà, à íå ä³â÷èíà! Êîëè á ç íåþ õî÷ 
ïîáàëàêàòè íà ñàìîò³, õî÷ çáëèçüêà íàäèâèòèñü íà ò³ ïèøí³ î÷³! Òðåáà ¿¿ äåñü 
ï³äñòåðåãòè. Àëå ñâàòàòè áóäó ªâôðîñèíó. Ñòàðèé ³ ñòàðà äåðæàòèìóòü ðóêó çà 
ìíîþ. Íàïóñòèâ ÿ ¿ì â â³÷³ òóìàíó. 
Çàâ³ñà ïàäàº. 
 
Ä²ß ÄÐÓÃÀ 
 
Ïî îáèäâà áîêè ñöåíè ãîðè: Êèñèë³âêà ³ Ñòàðîãîðîäñüêà. Íà Êèñèë³âö³ ñèäèòü 
ïîäîëüñüêèé õ î ð øåâö³â, íà äðóã³é ãîð³ ñèäÿòü ñòàðîãîðîäñüê³  ø å â ö ³  ³ 
ñï³âàþòü. 
Âå÷³ð. ̳ñÿöü âèñîêî íà íåá³.
 
ÂÈÕ²Ä 1
Ïîäîëüñüêèé ³ ñòàðîãîðîäñüêèé õ î ð  ì ³ ù à í.
 
Ï î ä î ë ü ñ ü ê è é  ø å â ñ ü ê è é  õ î ð (ñï³âàº). 
Íå ùåáå÷è, ñîëîâåéêó, 
Íà çîð³ ðàíåíüêî. 
Íå ùåáå÷è, ìàëåñåíüêèé, 
ϳä â³êíîì áëèçåíüêî. 
Ñ ò à ð î ã î ð î ä ñ ü ê è é  õ î ð (õî÷å ïåðåêðè÷àòè ³ ïî÷èíຠíà ïîëîâèí³ 
êóïëåòà, ÿê ïåðøèé õîð ùå íå ñê³í÷óº). 
Òâîÿ ï³ñíÿ äóæå ãàðíà, 
Òè ãàðíî ñï³âàºø; 
Òè ùàñëèâî ñïàðóâàâñÿ, 
Ùå é ãí³çäå÷êî ìàºø. 
Ï î ä î ë ü ñ ü ê è é  õ î ð (ùå ãîëîñí³øå, àæ äåðåòüñÿ). 
À ÿ á³äíèé, áåçòàëàííèé, 
Áåç ïàðè, áåç õàòè! 
Íå äîñòàëîñü ìåí³ â ñâ³ò³ 
Âåñåëî ñï³âàòè. 
Ñ ò à ð î ã î ð î ä ñ ü ê è é  õ î ð (ùå ãîëîñí³øå). 
Ìåí³ ïóãà÷ çíàäîáèâñÿ; 
Ñòîãíå, íå ñï³âàº... 
Íåõàé ñòîãíå, íåõàé ñòîãíå 
² ñìåðòü âîçâ³ùàº. 
ã î ë î ñ  ç  1-ãî  õ î ð ó. À â íàñ áàñè êðàù³; à â âàñ áàñè, ÿê ïîáèò³ ãîðøêè. 

ã î ë î ñ  ç  2-ãî  õ î ð ó. Áðåøåòå! Â íàñ êðàù³ áàñè! 
ã î ë î ñ  ç 1-ãî  õ î ð ó. Áðåø³òü ñàì³, ñòàðîãîðîäñüê³ øåâö³. Â íàñ íà Ïîäîë³ 
ó êîðîâ êðàù³ áàñè, í³æ ó âàñ. 
ã î ë î ñ  ç  2-ãî  õ î ð ó. Áðåøåòå, ÿê ìè øåâö³! ̳æ íàìè íåìà í³ îäí³ñ³íüêîãî 
øåâöÿ. Âè ñàì³ øåâö³! 
ã î ë î ñ  ç  1-ãî  õ î ð ó. Ó âàñ áàñè, ÿê ñòàð³ öèãàíñüê³ ðåøåòà. Ó 
ôëîðîâñüêèõ ÷åðíèöü áàãàòî êðàù³ áàñè, í³æ ó âàñ! 
ã î ë î ñ  ç  2-ãî  õ î ð ó. Ó íàñ êîðîâè ñï³âàþòü òàêèìè áàñàìè, ÿê âè, 
êîæóì'ÿöüê³ øåâö³. 
ã î ë î ñ  ç  1-ãî  õ î ð ó. Áèé ¿õ, ñòàðîãîðîäñü-êèõ øåâö³â! (Êèäàþòü ãðóäêàìè. 
Ç äðóãîãî õîðó êèäàþòüñÿ òàê ñàìî.) Áèé ¿õ, ùîá ³ íå íàáëèæàëèñü äî íàñ. 
(Çá³ãàþòü ç ãîðè ³ íàïàäàþòü. Á'þòüñÿ ³ ïõàþòüñÿ. 2-é õîð ðîçá³ãàºòüñÿ.) Ãàíÿé 
¿õ! Áèé ¿õ! Îò òàêîãî ïåðöþ äàëè! Áóäóòü âîíè ïàì'ÿòàòè íàñ äî íîâèõ â³íèê³â. 
ã î ë î ñ  ç  1-ãî  õ î ð ó. Ïîâò³êàëè ñòàðîãîðîäñüê³ øåâö³, ìàáóòü, äî ÷îðòà â 
çóáè. Êîëè á òîá³ îäèí. Íåíà÷å ÷îðòÿêà ïîõàïàëà. À ùå êàçàëè, ùî â ¿õ áàñè 
êðàù³. Òà â íàñ áàñè òàê³, ùî ³ â ñåì³íà𳿠òàêèõ íå çíàéäåø! 
2-é  ã î ë î ñ. À ÿêèé òåïåð õîð íàéêðàùèé? ×è ñåì³íàðñüêèé, ÷è áðàòñüêèé, ÷è 
áóðñàöüêèé? 
3-é  ã î ë î ñ. ß êàæó ñåì³íàðñüêèé. 
4-é  ã î ë î ñ. À ÿ êàæó áóðñàöüêèé. 
1-é  ã î ë î ñ. À ÿ êàæó áðàòñüêèé. 
5-é  ã î ë î ñ.Àÿ êàæó àðõ³ºðåéñüêèé. 
2-é  ã î ë î ñ. À ÿ êàæó ìèòðîïîëè÷èé. 
3-é  ã î ë î ñ. Áà ñåì³íàðñüêèé. 
1-é  ã î ë î ñ. Áà áðàòñüêèé. 
3-é  ã î ë î ñ. Áà áðåøåø. 
1-é  ã î ë î ñ. Áà íå áðåøó. 
3-é  ã î ë î ñ. Áà áðåøåø-áî. 
1-é  ã î ë î ñ. Òà áðåøè ñàì. Õòî áðåøå, òîìó ëåãøå. À õòî íå éìå â³ðè, òîìó â 
ñïèí³ ä³ðè! 
3-é  ã î ë î ñ.  ñåì³íàðñüê³ì õîð³ ñàì Òàðàñ ÿê ïîïðå ãîðîþ: ãî-ãî-ãî! (Ïîêàçóº 
ãîëîñîì.) À Êèðèëî!  ÿê ðåâíå íèçîì (ïîêàçóº)... ãóðð! ãî! ãî! ãî! Àáî Îðåñò ÿê 
ñóíå îêòàâîþ (ïóñêຠîêòàâó)... ðððð... ãóðððð! àæ õîðè äðèæàòü. 
1-é  ø â å ö ü. À âãàäàéòå, õòî íàéðîçóìí³øèé â Êèºâ³: ÷è ñåì³íàðèñò, ÷è 
àêàäåì³ñò, ÷è óí³âåðñèòàíò? 
2-é  ø â å ö ü. ß êàæó ñåì³íàðèñò. 
1-é  ø â å ö ü. ß êàæó àêàäåì³ñò. 
3-é  ø â å ö ü . À ÿ êàæó óí³âåðñèòàíò. 
 ñ ³  äî  3-ãî  ø å â ö ÿ. Î, öåé òÿãíå çà ñòàðîãîðîäñüêèìè øåâöÿìè! Áèé éîãî! 
3-é  ø â å ö ü. Áà ñïðàâä³ óí³âåðñèòàíò. 
1-é  ø â å ö ü. ß êàæó àêàäåì³ñò. 
2-é  ø â å ö ü. Áà í³; íàéðîçóìí³øèé ñåì³íàðèñò: ñåì³íàðèñòà í³õòî íà ñëîâàõ íå 
ïåðåìîæå. ² áàñè íàéêðàù³ â ñåì³íàð³¿. 
1-é  ø â å ö ü . Ñåì³íàðèñò òî áóðñàê. 
2-é  ø â å ö ü. Áà áðåøåø! Ñåì³íàðèñò íàéðîçóìí³øèé.
1-é  ø â å ö ü. Îñü òîá³ çà òå! (Äຠñòóñàíà.) 
2-é  ø â å ö ü Îñü òîá³ çäà÷³!
4-é  ø â å ö ü . À õòî ì³æ íàøèìè íàéðîçóìí³øèé?
 ñ ³. à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é.! à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é.! Ïðî öå í³÷îãî é 
ãîëîâó ëàìàòè. Ñâèðèä ²âàíîâè÷ à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é.! ³í çíàºòüñÿ ç 
ñåì³íàðñüêèìè ³ ìèòðîïîëè÷èìè áàñàìè. ³í íàéðîçóìí³øèé íà âñ³. Êîæóì'ÿêè, áî 
òàê íàáðàâñÿ ðîçóìó, ùî ÿê íà÷íå ãîâîðèòè, òî í³õòî í³÷îãî íå âòîðîïàº. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. âèõîäèòü ³ ïðîõîäæóºòüñÿ íà ñöåí³. 
 ñ ³. (äî éîãî). Ñâèðèäå Éâàíîâè÷ó! Ñâèðèäå Éâàíîâè÷ó! À õòî íàéðîçóìí³øèé: ÷è 
ñåì³íàðèñò, ÷è àêàäåì³ñò, ÷è óí³âåðñèòàíò? 
 
ÂÈÕ²Ä 2
Ò ³  ñ à ì ³  ³  Ã î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é.
 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. (àâòîðèòåòíî). Âè é òîãî íå òÿìèòå? Àâæåæ ñåì³íàðèñò, 
áî â ñåì³íàðèñò³â íàéêðàù³ áàñè. Òà ùî ç òàêèìè äóðíÿìè, ÿê âè, é ãîâîðèòè! 
4-é ø â å ö ü . ßêà æ ó âàñ, Ñâèðèäå Éâàíîâè÷ó, ÷óäîâà æèëåòêà, ÿê³ ðÿá³ øòàíè! 
ßê çâåòüñÿ öÿ ìàòåð³ÿ? 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Æèëåòêà ç ôèç³÷åñüêî¿ ìàòåð³¿, à øòàíè ç ìàòå𳿠
ìîðàëüíî¿. 
3-é  õ ë î ï å ö ü. ßêà ãàðíà ìàòåð³ÿ! Ðÿáà-ðÿáà, ÿê çîçóëÿ. ßê ìåí³ õàçÿ¿í 
äàñòü ãðîø³, òî ñîá³ ïîøèþ ôèç³÷åñüêèé ñ³ðòóê. 
4-é  õ ë î ï å ö ü. À ÿ á ñîá³ ïîøèâ òàê³ ñàì³ ìîðàëüí³ øòàíè, ÿê ó Ñâèðèäà 
Éâàíîâè÷à. 
3-é  õ ë î ï å ö ü. Îäèí Ã î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. ñêàæå, äå íàéëó÷÷³ áàñè. 
 ñ ³. Ñâèðèäå Éâàíîâè÷ó! Ñâèðèäå Éâàíîâè÷ó! Îñü õîä³òü äî íàñ: ïðî ùîñü ìàºìî 
âàñ ñïèòàòè. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Ïèòàéòå, òî é ñêàæåìî. 
 ñ ³. Ó ÿêîìó õ î ð³ òåïåð íàéêðàù³ áàñè? 
1-é ø â å ö ü . Åãå ó áðàòñüêîìó? 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Ìîæå, ó áðàòñüêîìó, à ìîæå, é í³. 
3-é ø â å ö ü . À ïðàâäà, òåïåð ó ñåì³íàðñüêîìó íàéêðàù³ áàñè? 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é.  áðàòñüêîìó òåïåð áàñè çà-ñíàä³ëè, à â 
ìèõàéëîâñüêîìó íåíà÷å ãàëóøêàìè ïîäàâèëèñü. Íàéäóæ÷³ áàñè â ñåì³íàð³¿. Òàì îäèí 
Îðåñò ñòàíå çà äåñÿòü áðàòñüêèõ áàñ³â. 
3-é ã î ë î ñ. Àãà! À ùî! ×è íå ìîÿ ïðàâäà âèéøëà? Òàì îäèí Òàðàñ ÿê ðåâíå. 
Íåäàâíî â³í áóâ ó ãîñòÿõ â ìîãî õàçÿ¿íà ³ òàê ñï³âàâ, ùî íàø õàçÿ¿í òðîõè íå 
çäóð³â, àæ íà ñò³íó ë³ç. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. À âñå-òàêè íàéêðàùèé òåïåð áàñ. ó ì³ùàíñüêîìó õîð³. Ó 
Éîíüêè Øåëèõâ³ñòà òàêà áàñþðà, ùî í³ îäíà áî÷êà ç íèì íå ñïðàâèòüñÿ. 
 ñ ³. äî 3-ãî õëîïöÿ. À áà, é òè âáðåõàâñÿ, à áà, âáðåõàâñÿ! À ùî! 
à î ë î ñ è  ç  ã î ð è. Ñâèðèäå Éâàíîâè÷ó! À éä³òü äî íàñ ñï³âàòè. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Êóäè æ ïàê! Òàê ³ ïîëå÷ó îöå íà ãîðó ëþäÿì íà ñì³õ! 
Íå çíàâ, ç êèì çàõîäèòè ó ïàòüîõè! Îòóò òðåáà ïîñòîÿòè, ï³äîæäàòè, ÷è íå ïîáà÷ó 
Îëåíêè. Ñþäîþ ä³â÷àòà õîäÿòü ïî âîäó, ñþäè âèõîäÿòü ï³ñåíü ïîñëóõàòè. Êîëè á 
âäàëîñÿ õî÷ íàò³øèòèñü äî çàðó÷èí ç ªâôðîñèíîþ, áî ÿê çàðó÷óñÿ, òî òîä³ ãîä³ 
òîá³, Ñâèðèäå Éâàíîâè÷ó, äî ä³â÷àò ëèïíóòè! ªâôðîñè-íà, çäàºòüñÿ, âõîïèòü ìåíå â 
ñâî¿ ïàçóðè; àëå æ ò³ ïàçóðè â çîëîò³! À òóò äîêîí÷å òðåáà ïîïðàâèòè ñâî¿ ä³ëà, 
áî ëóñíå öèëþðíÿ íåçàáàðîì. Ñòàðîãî Ðÿáêà ñòðóñíó, òî òàê ³ ïîñèïëÿòüñÿ 
êàðáîâàíö³. Òîä³ ÿ ïîçàêèäàþ ñâî¿ áðèòâè ³ê ÷îðòîâîìó áàòüêîâ³ ÷åðåç ãîëîâó â 
Äí³ïðî òà é áóäó êóïöåì. Àëå æ Î ë å í ê à, ñåðöå ìîº, ëþáêà ìîÿ! Êîëè á õî÷ 
óãëÿä³òè, õî÷ ïîäèâèòèñü! (Õîäèòü âçàä ³ âïåðåä.) 
Õ î ð (ñï³âàº). 
Âèéäó íà ïîëå, ãëÿíó íà ìîðå, 
Ñàìà æ ÿ áà÷ó, ùî ìåí³ ãîðå; 
Ñàìà æ ÿ áà÷ó, ÷îãî ÿ ïëà÷ó... 
À ùå ìèëîãî õî÷ ðàç ïîáà÷ó. 
Áóäó ñòîÿòè íà ö³ì êàìåí³, 
À ÷è íå âèéäå ìèëèé äî ìåíå; 
Áóäó òåðï³òè âåëèêó ìóêó, 
À ÷è íå ñêàæå: äàé ìåí³ ðóêó! 
 
ÂÈÕ²Ä 3
Ñâèðèä ²âàíîâè÷ à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é ³ Î ë å í ê à.
 
×åðåç ñöåíó ïåðåõîäÿòü ä³â÷àòà ç â³äðàìè; äåÿê³ çîñòàþòüñÿ é ñëóõàþòü õ î ð, 
áàëàêàþ÷è. 
Ç ãîðè ñõîäÿòü ê³ëüêà õëîïö³â ³ ïðèñòàþòü äî ¿õ. Î ë å í ê à âèõîäèòü ç â³äðàìè 
³ ñòàº.
Î ë å í ê à. ßê ãàðíî ñï³âàþòü õëîïö³! Ñòàíó òà ïîñëóõàþ õî÷ íà ÷àñîê. Çà òèìè 
ÿáëóêàìè, çà ò³ºþ á³ãàíèíîþ íåìà ìåí³ ö³ë³ñ³íüêèé äåíü ïðîñâ³òêó. Ìîæå, é à î ñ 
ò ð î õ â î ñ ò è é òàì ñèäèòü íà ãîð³ òà ñï³âàº? Áîæå ì³é ìèëèé! Íàùî æ ÿ éîãî 
ïîëþáèëà, êîëè ÿ çíàþ, ùî â³í íà ìåíå é íå ãëÿíå, é ñëîâà äî ìåíå íå ïðîìîâèòü! 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. (âãëÿä³âøè Îëåíêó). Âîíà éäå ç â³äðàìè! Âîíà! 
(ϳäõîäèòü.) Äîáðèâå÷³ð âàì, Îëåíêî! (Ñêèäຠøëÿïó, êëàíÿºòüñÿ ³ ïîäຠðóêó.) 
Î ë å í ê à (çàñîðîìèâøèñü). Äîáðîãî çäîðîâ'ÿ! (Ïîäຠéîìó ðóêó.) Îé, íå äàâ³òü 
òàê çäîðîâî! Îé, ÿê âè ìåíå çëÿêàëè, ùî ÿ é íåñòÿìèëàñü! (Âàæêî äèøå. Òèõî.) 
Áîæå ì³é! Ñåðöå ìîº òðîõè íå âèñêî÷èòü ç ãðóäåé. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Ìîæå, âè âòîìèëèñü, íåñó÷è â³äðà? Äàéòå, ÿ âàì òðîøêè 
ï³äíåñó. (Õî÷å âçÿòè â³äðà.) 
Î ë å í ê à. Ùî öå âè? ×è òî ìîæíà, ùîá âè íåñëè â³äðà? 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. ͳ÷îãî; òóò í³õòî íå áà÷èòü. Äëÿ âàñ ÿ ãîòîâèé íå 
ò³ëüêè ùî â³äðà íåñòè, äëÿ âàñ ÿ ïåðåí³ñ áè óñþ êðèíèöþ äî âàøî¿ õàòè. 
Î ë å í ê à (ñïîê³éíî). Íå òðåáà ìåí³ âàøî¿ ïîìî÷³. Äîíåñó é ñàìà, ÿê 
çäóæàòèìó... 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Äëÿ âàñ, äëÿ âàñ ÿ ãîòîâèé ö³ëå Äí³ïðî ïåðåíåñòè ó 
âàøó õàòó. 
Î ë å í ê à. Ïåðåíåñ³òü äëÿ ñâ ªâôðîñèíè. Òàêèõ ïîìàãà÷³â ìåí³ íå òðåáà. 
(Îäõîäèòü ç â³äðàìè.} 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. (äîãàíÿº é áåðå ¿¿ çà ðóêó), Êîëè á âè çíàëè... 
Î ë å í ê à. ß í³÷îãî íå çíàþ. (Îäïèõຠéîãî ðóêó.) Éä³òü ñîá³ äî ñâ 
ªâôðîñèíè àáî äî òèõ áà-ðèøåíü, ùî áóëè â ãîñòÿõ ó ªâôðîñèíè, à ìåíå, á³äíî¿, íå 
çà÷³ïàéòå. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Ò³ âñ³ áàðèøí³ íå âàðò³ îäí³º¿ âàøî¿ áðîâè. Âè 
íàéêðàùà ïàííà íà âñ³ Êîæóì'ÿêè. Âàì íåìà òóò ð³âí³ íà ö³ëèé Êè¿â. 
Î ë å í ê à. ßêà ÿ ïàííà! Îò ª â ô ð î ñ è í à , òî ïàííà: âîíà óáèðàºòüñÿ â 
øîâêîâ³ ñóêí³; ¿é ìàòè êóïèëà çîëîò³ ñåðåæêè; â íå¿ íà ãîëîâ³ ï³âïóäà ê³ñ. Îòî 
òàê ïàííà! Âè ç ìåíå ñ쳺òåñü. Éä³òü ñîá³ äî ªâôðîñèíè. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Êîëè á âè çíàëè, ÿê³ âè ãàðí³, ÿêå ó âàñ ãàðíå ëè÷êî, 
ÿê³ î÷êè (çàãëÿäàº), òî âè á íå ãîâîðèëè òîãî. Ïðàâäà, âàì í³õòî íå êàçàâ â 
â³÷³, ùî âè ãàðí³? 
Î ë å í ê à. Ìîæå, âàøà é ïðàâäà, àëå âè áóäåòå ñâàòàòè ªâôðîñèíó. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. ² õòî âàì íàãîâîðèâ îöå? Áîæóñü âàì ³ ïðèñÿãàþñü 
ïåðåä áðàòñüêîþ ÷óäîâíîþ áîãîðîäèöåþ, ùî ñå âñå áðåõíÿ. Áîäàé ÿ ïîêàë³÷èâñÿ ³ 
íàâ³òü çàð³çàâñÿ ñâî¿ìè æ áðèòâàìè, êîëè öüîìó ïðàâäà. ß âàñ, Îëåíêî ìîÿ äîðîãà, 
ëþáëþ ³ á³ëüøå í³êîãî íå áóäó ëþáèòè! 
Î ë å í ê à (òèõî). Áîæå ì³é! À ùî, ÿê â³í ïðàâäó êàæå? ß àæ óìë³âàþ. (ãîëîñíî,) 
Íå òàê âè óâèâàëèñü êîëî ªâôðîñèíè, íå òàê âè ãîâîðèëè äî íå¿, ùîá ÿ âàì ïîéíÿëà 
â³ðè. Âè çî ìíîþ ãîâîðèòå ïðîñòî, à ç ªâôðîñèíîþ ãîâîðèëè ïî-â÷åíîìó, áî âè ¿¿ 
ëþáèòå. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Àëå æ áîæóñÿ âàì, ïðèñÿãàþñü! Íåõàé ìåíå ñâÿòèé õðåñò 
ïîá'º, íåõàé ìåíå ïîêàðຠáðàòñüêà áîãîðîäèöÿ! Ùå íå â³ðèòå? 
Î ë å í ê à ìîâ÷èòü ³ çàäóìóºòüñÿ.
Íåõàé ìåíå îöÿ ñèðà çåìëÿ ïîãëèíå! Áîäàé ÿ âòîïèâñÿ â êàíàâ³, â îö³ì áîëîò³! Ùå 
íå â³ðèòå? 
Î ë å í ê à äóìàº.
Íåõàé ìåíå êîæóì'ÿöüê³ ñîáàêè çàãðèçóòü! Ùîá ÿ äî ñâ õàòè íå ä³éøîâ, ùîá ìîÿ 
öèëþðíÿ çãîð³ëà ö³º¿ íî÷³, êîëè ÿ áðåøó, êîëè ÿ âàñ íå ëþáëþ! Ùå íå â³ðèòå? 
Î ë å í ê à (òèõî äî ñåáå). Áîæå ì³é, ÿêèé â³í ãàðíèé! ß ùå çðîäó íå áà÷èëà 
í³êîãî òàêîãî ãàðíîãî, îäêîëè á³ãàþ ç êîøèêîì ïî Êèºâó. Ñåðöå ìîº, ñåðöå ìîº 
á³äíå! Íå âäåðæèøñÿ òè â ãðóäÿõ. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Ùå íå â³ðèòå? 
Î ë å í ê à. ß ðàäà á â³ðèòè, òà âè äóæå ðîçóìí³, ÿê óñ³ êàæóòü, à ÿ äóæå á³äíà 
é ïðîñòà. Êîëè á ÿ áóëà áàãàòà, ÿ á âàì ïîâ³ðèëà. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Íàâ³ùî âàì òå äîðîãå óáðàííÿ, êîëè âàø³ î÷³, âàø³ 
áðîâè êðàñÿòü âàñ ëó÷÷å îä ªâôðîñèíèíèõ çîëîòèõ ñåðåæîê. Âèõîäüòå äî ìåíå 
òèõåíüêî îä ìàòåð³ ñþäè õî÷ ùîâå÷îðà. Äîáðå? 
Î ë å í ê à. ßê ìîÿ ìàòè äîâ³äàþòüñÿ ïðî òå, áèòèìóòü ëîìàêîþ òàê, ùî ÿ íå 
ïîòðàïëþ, êóäè âò³êàòè. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Òî ñêàæ³òü ñâî¿é ìàòåð³, ùî ÿ áóäó ñâàòàòè âàñ, ùî ÿ 
áóäó æåíèòèñü ³ç âàìè. (Òèõî.) Îé, ñòðàøíà æ ¿¿ ìàòè! Ùå ÿê ïîïàäå ìåíå â ñâî¿ 
ëàïè, òî âèòðÿñå ç ìåíå äóøó. (Îãëÿäàºòüñÿ íà âñ³ áîêè,) 
Î ë å í ê à. ×è âæå æ òîìó ïðàâäà? Õ³áà æ ÿ âàì ð³âíÿ? 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Îëåíêî ìîÿ! Ñåðöå ìîº! (îáí³ìຠ¿¿,) ß âïàäó îòóò 
ñåðåä øëÿõó ïåðåä òîáîþ íà êîë³íà, áî ÿ ëþáëþ òåáå. 
Î ë å í ê à (êëàäå éîìó ðóêè íà ïëå÷³ ³ ïðèïàäຠíà ïëå÷å). Ñâèðèäå Éâàíîâè÷ó! ß 
ëþáëþ âàñ, ÿê ùå í³êîãî òàê íå ëþáèëà. 
 
ÂÈÕ²Ä 4
Î ë å í ê à, Ñ â è ð è ä  ² â à í î â è ÷  ³  Ã î ð ï è í à Ê î ð í ³ ¿ â í à.
 
à î ð ï è í à (øóêຠêîãîñü ³ ïðèäèâëÿºòüñÿ äî Îëåíêè ³ Ãîñòðîõâîñòîãî), Íåâæå æ 
ñå ìîÿ Î ë å í ê à îáí³ìàºòüñÿ ³ ö³ëóºòüñÿ ç ÿêèìñü âîëîöþãîþ! Áà÷, äå âîíà! À ÿ 
¿¿ æäó òà æäó! (Äî Îëåíêè.) ×è ñå æ òîá³ íå ñòèä òà íå ñîðîì îáí³ìàòèñü ç 
õëîïöÿìè? Òà öå Ñâèðèä ²âàíîâè÷! Òà öå à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é.! Òî öå òîé 
âåëèêîðîçóìíèé, ùî äóðèòü îòîãî ñòàðîãî äóðíîãî Ðÿáêà òà é éîãî âåëèêîðîçóìíó 
ªâôðîñèíó! Îò òàê-òàê! Ñüîãî ÿ îä âàñ óæå íå ñïîä³âàëàñü! (Êèäàºòüñÿ äî Îëåíêè.) 
×îãî òè òóò ñòî¿ø ³ç íèì ñåðåä óëèö³? (Ïðèñ³êóºòüñÿ.) À òè, ïîãàíêî! Òà â òåáå æ 
ùå íà ãóáàõ ìîëîêî íå îáñîõëî, à òîá³ âæå ç õëîïöÿìè ö³ëóâàòèñü! 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Îò ³ íå îáñîõëî. çîâñ³ì âæå îáñîõëî! 
à î ð ï è í à (ñîâàþ÷è êóëàê ï³ä ñàìèé í³ñ Îëåíö³). Ïîñòðèâàé æå òè, ïîãàíà 
ä³â÷èíî! ß òîá³ äîìà îá³ðâó îò³ ïàòëè íà ãîëîâ³! Áåðè â³äðà! Éäè äîäîìó òà çàðàç 
ëÿãàé ñïàòè. Ùîá ³ òâîãî äóõó òóò í³êîëè íå áóëî! Ùîá òâîÿ íîãà òóò íå áóëà! 
(ÏõຠÎëåíêó; Î ë å í ê à îäõîäèòü ç â³äðàìè é ïëà÷å.) 
 
ÂÈÕ²Ä 5
à î ð ï è í à  é  Ã î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é.
 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Ìåí³ çäàºòüñÿ, ùî ïõàòè é áèòè äî÷êó ñâîþ âàì çîâñ³ì 
íå ïðèõîäèòüñÿ... 
à î ð ï è í à. Öèòü, áî ÿ òîá³ î÷³ âèäåðó! (Ïîêàçóº í³ãò³.) Íàùî âè çâîäèòå ìîþ 
äèòèíó ç ïóòòÿ? Ãà? ³í äóìàº, ÿê óáðàâñÿ ó ðóêàâè÷êè òà â øëÿïó, òî âæå ìຠ
ïðàâî çíóùàòèñü íàä íàìè, á³äíèìè! Òî öå ò³ âåëèêîðîçóìí³, ùî ãîâîðÿòü 
ïî-ïèñàíîìó? Òè äóìàºø, ùî ÿ òàêà äóðíà, ÿê Ðÿáêî, ÿê ª â ô ð î ñ è í à ! ß çà 
ñâîþ äî÷êó ãîòîâà î÷³ âèäåðòè, ãîòîâà òóò ãàëàñó íàðîáèòè íà âñþ óëèöþ! 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Ãîðïèíî Êîðí³¿âíî! Áîãà ðàäè, íå êðè÷³òü òà 
ïîñëóõàéòå, ùî ÿ ìàþ êàçàòè. (Òèõî.) Îöÿ ãîðëàòà áàáà íàðîáèòü òàêîãî êðèêó, ùî 
é ª â ô ð î ñ è í à ïî÷óº. (ã î ë î ñíî.) Ãîðïèíî Êîðí³¿âíî! Ñå! Ñå!.. Îò 
ïîñëóõàéòå ìåíå! (Õî÷å óò åêòè.) 
à î ð ï è í à (äîãàíÿº, õàïຠéîãî ðóêàìè ³ êðè÷èòü). Íå ïóùó! Íå âòå÷åø! Ó ìåíå 
îäíà äèòèíà, ÿê îäíî ñîíöå íà íåá³! Íå ïóùó! Äàé ìåí³ îäâ³ò, íàùî òè çâîäèø ç 
ðîçóìó ìîþ Îëåíêó, êîëè ñâàòàºø ªâôðîñèíó? Íàùî âàì çäàëàñÿ ìîÿ Î ë å í ê à? (à 
î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. ïðó÷àºòüñÿ. à î ð ï è í à êðè÷èòü.) Íå ïðó÷àéòåñü, íå 
ïóùó! ¥âàëò! ¥âàëò! Ïîë³ö³ÿ! Ïîë³ö³ÿ! Êâàðòàëüíèé! 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Îé, ïðîïàâ ÿ! ¯é-áîãó, ðåïåòóº á³ñîâà áàáà òàê, ùî 
ðîçáóäèòü âñþ óëèöþ. (ã î ë î ñ- íî.) Ãîðïèíî Êîðí³¿âíî! Áîãà ðàäè, íå êðè÷³òü! 
ß ÷åñíèé ÷îëîâ³ê! ß çðîáëþ âñå, ùî âè ñêàæåòå! 
à î ð ï è í à (êðè÷èòü ùå äóæ÷å). Ïîë³ö³ÿ!  ïîë³ö³þ éîãî! ß çíàþ âàñ, 
ïàíè÷èê³â! Çíàþ, ÿê âè îáäóðþºòå òà ç óìà çâîäèòå á³äíèõ ä³â÷àò. Îé áîæå! Ïåâíî, 
âæå ìîÿ Î ë å í ê à íå âïåðâå âèá³ãëà äî ñüîãî ïðîêëÿòîãî áðåõóíà, ùî â쳺 
ò³ëüêè ïî-ïèñüìåííîìó áðåõàòè. Îé, çãóáèâ æå â³í ìîþ ºäèíó äèòèíó! (Ïëà÷å.) 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. ¯é æå áîãó, âïåðâå! Êëÿíóñü âàì, áîæóñü âàì ³ 
ïðèñÿãàþñü, Ãîðïèíî Êîðí³¿âíî, ùî âïåðâå! Âè äóìàºòå, ùî ³ â ìåíå òàêè äóø³ 
íåìàº, ùî â ìåíå áîãà íåìà? Íåõàé ìåíå ïîêàðàþòü  ñ ³. ïå÷îðñüê³ ñâÿò³, íåõàé 
ìåíå ïîêðèº ëàâðñüêèé âåëèêèé äçâ³í, êîëè ÿ áðåøó! 
à î ð ï è í à. Äîêàæè! Äîêàæè! Áî ÿ íå â³ðþ òâîºìó îäíîìó ñëîâó.  òâî¿õ ñëîâàõ 
íåìà ïðàâäè. Òâî¿ ñëîâà — ãíèë³ ÿáëóêà! Áîæèñÿ! Ïðèñÿãàéñÿ! ²äè äî öåðêâè, 
ïðèñÿãíè ïåðåä áîãîì! 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. ß ùå æ òàêè, áîðîíè áîæå, íå âáèâ ÷îëîâ³êà, ùîá éòè 
ñåðåä íî÷³ äî öåðêâè ïðèñÿãàòè. 
à î ð ï è í à. Áîæèñÿ, ïðèñÿãàéñÿ, áî òè çãóáèâ ìîþ äèòèíó, ¿æ ñâÿòó çåìëþ, òî ÿ 
ïîâ³ðþ. Íà, ¿æ! (Áåðå æìåíþ çåìë³.) 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. (ñ쳺òüñÿ). Õ³áà ÿ âîâê, ùîá ¿â çåìëþ. 
à î ð ï è í à. ¯æ! Íà, ¿æ, òî ïîâ³ðþ. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. (ðåãî÷åòüñÿ). ×è âè, Ãîðïèíî Êîðí³¿âíî, ïðè ñâîºìó 
óì³! Áàòüêîâ³ ñâîºìó ïîíåñ³òü, íåõàé ïîêóøòóº, ÿêà çåìëÿ íà ñìàê. 
à î ð ï è í à. Òî â³í ùå ãëóçóº íàä íàìè, á³äíèìè ñèðîòàìè! Çâîäèòü ç óìà ìîþ 
Îëåíêó, ùå é çíóùàºòüñÿ íàä íàìè! Ïîë³ö³ÿ! Ïîë³ö³ÿ!  ïîë³ö³þ éîãî, ñèá³ðíîãî!  
òþðìó!  Ñèá³ð éîãî! Òàì éîìó ì³ñöå! 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. (òèõî). Îò çäóð³ëà áàáà çî ñ ³.ì. Íàðîáèòü ìåí³ 
øêàíäàëó íà  ñ ³. Êîæóì'ÿêè, íå ìîæíà áóäå çàâòðà é î÷åé ëþäÿì ïîêàçàòè. (ã î ë 
î ñíî.) Íå êðè÷³òü, áî... 
à î ð ï è í à. Ùî áî? Ãà? Ùî òî çà áî?... Êðè÷ó, áî ìàþ ïðàâî! Ïîë³ö³ÿ! 
Êâàðòàëüíèé! Äåñÿöüêèé! Ñþäè! Â'ÿæ³òü éîãî, áåð³òü éîãî! 
ÂÈÕ²Ä 6 à î ð ï è í à, à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. é Î ë å í ê à. 
Î ë å í ê à âåðòàºòüñÿ, ñòàâèòü â³äðà, ïðîæîãîì âèá³ãຠíà ñöåíó, ðèäຠ³ 
êèäàºòüñÿ äî ìàòåð³. 
Î ë å í ê à. Ìàìî! Íå çà÷³ïàéòå, áî ÿ ëþáëþ éîãî! Ñâèðèä Éâàíîâè÷ ëþáèòü ìåíå. 
Ìàìî! Ïðîøó âàñ, áëàãàþ, íå çà÷³ïàéòå! 
à î ð ï è í à. Ùîá ÿ éîãî òàê ïóñòèëà, ï³éìàâøè íà ãàðÿ÷îìó ì³ñö³? ͳçàùî â 
ñâ³ò³! ͳçàùî! Íå áóëà á ÿ à î ð ï è í à Ñêàâè÷èõà, ùîá ÿ òàêè íå ïîñòàíîâèëà íà 
ñâîºìó. Êîëè çà÷³ïàºø, òî çà÷³ïàé ÷åñíî, íå áåç÷åñòü ìåíå é ì äî÷êè, áî ìè 
òîá³ íå ³ãðàøêà. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò é é. Âè íà ìåíå, Ãîðïèíî Êîðí³¿âíî, ³ ñå é òå, ³ ñÿê ³ 
òàê, ³ ñÿêèé ³ òàêèé, à âè íå çíàºòå, ùî ÿ õî÷ó ñâàòàòè Îëåíêó. 
à î ð ï è í à. Äóð³òü óæå äóðíîãî Ðÿáêà òà âåëèêîðîçóìíó ìîþ íåáîãó ªâôðîñèíó, à 
íàñ, óáîãèõ, íå ï³ääóðèòå. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. ¯é-áîãó, ïðàâäó ãîâîðþ âàì... Âè ìåí³ íå â³ðèòå? Âè 
äóìàºòå, ùî ÿ íå÷åñíî æàðòóþ ç Îëåíêîþ? ³ðòå ìåí³, ÿ ÷îëîâ³ê ÷åñíèé. ² áîæóñü, 
³ ïðèñÿãàþñü, ùî íå ï³ääóðþþ. Áîäàé ÿ çàâòð³øíüîãî äíÿ íå ä³æäàâ, áîäàé ÿ çàâòðà 
ïîâ³ñèâñÿ íà ñâî¿õ ðåì³ííèõ ïàñàõ, â ñâî¿é õàò³, êîëè âè ìåí³ íå â³ðèòå. Ùîá ÿ 
âàñ ï³ääóðþâàâ? ß õîäæó äî Ðÿáêà òàê, ÿê õîäÿòü çíàêîì³ äî çíàêîìèõ, à æåíèòèñü 
íå æåíþñü. Ãîðïèíî Êîðí³¿âíî! ×è ìîæíà æ ð³âíÿòè Îëåíêó äî ªâôðîñèíè? Ïîäóìàéòå 
âè. 
à î ð ï è í à. Î, âæå ùî ïðàâäà, òî ïðàâäà. Ìîÿ Î ë å í ê à... (Äî Îëåíêè.) Ãåòü 
îä³éäè... (Äî Ãîñòðîõâîñòîãî.) ßê ãëÿíó íà áàçàð³ íà ñâîþ Îëåíêó, òî íåìà êðàùî¿ 
îä íå¿ íå òî ùî ì³æ íàøèìè ì³ùàíêàìè, àëå ì³æ òèìè áàðèíÿìè, ùî âåøòàþòüñÿ ïî 
áàçàð³. Òàêè òàêà ãàðíà, õî÷ âîäè ç ëèöÿ íàïèéñÿ! ² á³ñ ¿¿ çíà, â êîãî âîíà 
âäàëàñü. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Àâæåæ íå â âàñ...  íå¿ ãîëîñîê, ÿê ó ôëîðîâñüêèõ 
÷åðíè÷îê, à â âàñ òàêèé áàñ, ÿê ó íàø³ì øåâñüê³ì õîð³ ó Éîíüêè Øåëèõâîñòà, 
¿é-áîãó! 
à î ð ï è í à. Íó é ïðèð³âíÿâ. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Òàê ÿ íåçàáàðîì äî âàñ ³ íà çàðó÷èíè. 
à î ð ï è í à. Ïðî ìåíå, é ïðîñèìî; ò³ëüêè, çäàºòüñÿ, ó âàñ í³ çà ñîáîþ, í³ 
ïåðåä ñîáîþ... òàê, ÿê ³ â íàñ. Ò³ëüêè é äîáðà, ùî áðèòâè òà ÿçèê ó ðîò³, ÿê 
áðèòâà. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Íå äóìàéòå òàê, Ãîðïèíî Êîðí³¿âíî!  ìåíå, âè ñàì³ 
çíàºòå, ³ Î ë å í ê à çíàº, ñâîÿ öèëþðíÿ... 
à î ð ï è í à. Ìàáóòü, ò³ëüêè ùî öèëþðíÿ. Òà âæå áîã ³ç âàìè. Êîëè âàì ìîÿ Î ë å 
í ê à ñïîäîáàëàñü, òî é ïðèõîäüòå äî ìåíå â ãîñò³. Â ìåíå øâèäêî áóäóòü ãîñò³, 
áî ÿ â ÷åòâåð ³ìåíèííèöÿ; îá³öÿëèñü ³ íàïðîøóâàëèñü òàêè ñàì³ ìî¿ êóìè ç 
Êîæóì'ÿê, ç Ñòàðîãî Êèºâà ² íàâ³òü Ïå÷îðñüêà. Äëÿ êóì³â ÿ âæå íå ïîæàë³þ 
õë³áà-ñîë³. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Òî áóäå ïèð íà ââåñü ìèð. 
à î ð ï è í à. Õî÷ íå íà ââåñü ìèð, òà âñå-òàêè áóäå ïèð. Ïðèõîäüòå, ìîæå, é 
ïîãîäèìîñü, êîëè ó âàñ ÿçèê íå òàêèé, ÿê âàø³ áðèòâè. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Äîáðå-äîáðå. (Òèõî.) ßêà æ êðàñà Îëåí÷èíà. Äëÿ ¿¿ 
êðàñè âàðò íàâ³òü ïàíó Ãîñòðîõâîñòîìó îö³ â³äðà çàíåñòè äî õàòè. (ã î ë î ñíî.) 
³çüìó æ ÿ â³äðà, ùîá âàì, Îëåíêî, áóëî äîäîìó éòè ëåãåíüêî. (Áåðå â³äðà íà 
ïëå÷³ ³ êðåê÷å. Òèõî.) Îé, îáøìóëüãàþ æ ÿ ñîá³ ïëå÷³! Ñå íàäèáàâ ëèõî 
êî-æóì'ÿöüêå! Êîëè á ùå ÿêà ÷îðòÿêà íå âãëÿä³ëà òà íå ðîçáðåõàëà íà ââåñü Ïîäîë, 
êîëè ùå ñàìà Ñêàâè÷èõà çàâòðà íå ðîçáðåøå íà ââåñü Êè¿â. 
ϳñíþ íà ãîð³ ëåäâå ÷óòü.
Õëîï÷å ìîëîä÷å, ÿêèé òè ëåäàùî, 
Çàäóìàâ æåíèòèñü, ñàì íå çíàºø íàùî; 
Áóäåø ã³ðêî ïëàêàòü, äîëþ ïðîêëèíàòè, 
² êóëàêàìè ñëüîçè óòèðàòè! 
ϳñíÿ çàìèðàº.
à î ð ï è í à. Îò òàêè é à î ð ï è í à Ñêàâè÷èõà ä³æäàëàñü, ùî ¿¿ äî÷ö³ Îëåíö³ 
òàê³ ïàíè÷³ íîñÿòü â³äðà ç âîäîþ! 
Çàâ³ñà ïàäàº.
 
Ä²ß ÒÐÅÒß
Ïðîñòîðíà Ãîðïèíèíà õàòà. Çáîêó — äâåð³ â ïåêàðíþ. Êîëî ãðóáè çàâ³øåí³ ï³÷óðêè; 
â îäí³é ï³÷óðö³—çäîðîâà ìàê³òðà ç ïèðîãàìè, â äðóã³é ï³÷óðö³ — ïëÿøêè ç 
íàñòîéêàìè. Äåíü.
 
ÂÈÕ²Ä 1 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é.
 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. (âõîäèòü). Íåìà í³êîãî. Ùî öå çà äèâî! Äå ñå âîíè 
ïîä³âàëèñü? À êàçàëà â÷îðà Ñêàâè÷èõà, ùî â íå¿ áóäå ïèð íà ââåñü ìèð... Ìîæå, 
çáðåõàëà? Àëå æ ÿ íîñîì ÷óþ äåñü ñìà÷í³ ïèðîãè. (Õîäèòü ïî õàò³ é íþõàº.) ¯é æå 
áîãó, äåñü ïèðîãè ïàõíóòü, òà ùå é íåäàëå÷êå. (Íþõຠêðóãîì ñò³í.) Îò óæå 
íàä³ëèâ ìåíå áîã ñâî¿ìè äàðàìè: îêð³ì ðîçóìó äîáðîãî, ìàþ äî òîãî äîáðîãî íîñà. 
Îé, ïèðîãè ïàõíóòü, òà íå çíàþ äå! (Çíàõîäèòü ï³÷óðêó, îäñëîíÿº çàñëîíêó.) Îñü 
äå âîíè! Ïîâí³ñ³íüêà ìàê³òðà! Ùî áîã äàñòü, à âæå ïîïðîáóþ: íå âèäåðæó! (Õàïຠ
äâà ïèðîãè â îáèäâ³ ðóêè ³ ¿ñòü, 3 ïåêàðí³ ÷óòü ãîëîñ Ïåäîð³.) 
 
ÂÈÕ²Ä 2 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é  ³  Ï å ä î ð ÿ.
 
Ï å ä î ð ÿ (ç ïåêàðí³). À õòî òàì? À êîòà! À òïðóñ, ïñÿâ³ðî! Ïðîñòÿãຠïèðîãè. 
(Âá³ãຠ³ ðîçñòàâëÿº ðóêè.) 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Òè á ñêàçàëà: êèöþ, êèöþ! Íà òîá³ ïèð³æêà! À òî 
ïðèñêàºø, àæ ãóáè áðåíüêàþòü, íåíà÷å ñòðóíè. 
Ï å ä î ð ÿ . Ùî öå âè ðîáèòå? Êîãî âàì òðåáà? Õòî âè òàêèé? 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é.  (çàïèõàþ÷èñü ïèðîãàìè). Ïîòðèâàé, áî ïåëüêó çàòêíóâ 
íà÷èíêîþ... À ÿê òåáå çâóòü? 
Ï å ä î ð ÿ . Êîãî âàì òðåáà! Õòî âè òàêèé? 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. À ÿê òåáå çâóòü? 
Ï å ä î ð ÿ . ßê êðóïè äåðóòü. (Âèäèðຠç ðóê ïèðîãà.) Îöå ëèøåíüêî! Áóëî 
ø³ñòäåñÿò ïèðîã³â. Ñàìà õàçÿéêà ïîë³÷èëà. Ñêàæóòü, ùî ÿ ïî¿ëà... (Êðè÷èòü ó 
â³êíî.) Ò³òêî Ãîðïèíî, ò³òêî! Áóëî ø³ñòäåñÿò ïèðîã³â, à òåïåðå÷êè ò³ëüêè 
ï'ÿòäåñÿò â³ñ³ì. Íå ÿ âèííà! Ùîñü âøåëåïàëîñü ó õàòó òà é óçÿëî äâà ïèðîãè. 
(Ãîñòðîõâîñòèé. áåðå çíîâ äâà ïèðîãè. Ïåäîðÿ  êèäàºòüñÿ äî éîãî, îäí³ìຠ
ìàê³òðó.) Îöå ÿêàñü ìîñêîâñüêà ïåíÿ âøåëåïàëàñü ó õàòó! Ãåòü æå! Íå áåð³òü, áî 
ïèðîãè ë³÷åí³! Ò³òêî Ãîðïèíî! Âæå ò³ëüêè ï'ÿòäåñÿò ø³ñòü... 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Òà öèòü! ßê-áî òåáå çâóòü? (Ìîðãຠé æåíèõàºòüñÿ.) 
Ï å ä î ð ÿ . Òà Ïåäîðÿ ! Îä÷åï³òüñÿ îä ìåíå òà íå çà÷³ïàéòå âèðîã³â. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Íåãàðíî òåáå çâóòü, à ìîëîäèöÿ ç òåáå íåïîãàíà! À 
ïðèçíàéñÿ, ÷è áàãàòî ò³òêà Ãîðïèíà ïîíàï³êàëà òà ïîíàâàðþâàëà? 
Ï å ä î ð ÿ . À âàì íàùî? 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Íà òå, ùî òðåáà. ×è é çàï³êàíêà é âàðåíóõà º? Ãà? ×è 
íå êîâòíóòè òðîõè, ãà? 
Ï å ä î ð ÿ . Îöå âæå é á³ñ éîãî âèäàâ òàê ðîáèòè. Ùîñü óë³çëî â õàòó, ïî¿ëî 
ïèðîãè, ùå é ãîð³ëêó âèï'º, à íà ìî¿é øè¿ âñå òå îêîøèòüñÿ. Ò³òêî Ãîðïèíî! Òà 
éä³òü-áî ñþäè! 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é.   (ï'º   ãîð³ëêó   íàõèëüö³ ç ïëÿøêè). Òà ïîòðèâàé! 
Íå êðè÷è! ß ñàì ïðèçíàþñü. ß ñâ³é ÷îëîâ³ê â ñ³ì äîì³. 
Ï å ä î ð ÿ . Òà é ñâî¿ì íå ïðèïàäຠãîðøêè äåðòè. Ïîë³ç ïî ãîðøêàõ, íà÷å 
êîòÿêà. (Âèõîäèòü.) 
 
âèõ³ä 3
à î ð ï è í à  é  Ã î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é.
 
à î ð ï è í à (âõîäèòü). Õòî òóò óë³ç ó õàòó? ×îãî öå Ïåäîðÿ ðåïåòóº? ×è öå âè, 
Ñâèðèäå ²âàíîâè÷ó? 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Öå ÿ, ìàìî! Äîáðèäåíü âàì â âàø³é ãîñïîä³. 
Ïîçäîðîâëÿþ âàñ ç ñüîãîäí³øí³ì äíåì, ç ñâÿòèìè âàøèìè ³ìåíèíàìè òà é ç ïèðîãàìè. 
(Êèäàºòüñÿ äî Ãîðïèíè é ö³ëóºòüñÿ ç íåþ.) Äàé âàì ãîñïîäè ùàñòÿ é çäîðîâ'ÿ, é 
÷îãî âè ò³ëüêè ïðîñèòå â áîãà! 
à î ð ï è í à. Òà ãîä³, ãîä³! ßê áóëà ÿ ìîëîäèöÿ, ö³ëóâàëè ìåíå â ëèöÿ, à 
òåïåð... Àëå æ ãàðíèé îöåé âðàæèé ïàíè÷! ßê ìåä ç ìàêîì! À ÿ âæå âàñ ³ íå 
ñïîä³âàëàñü; äóìàëà, ùî âèïóñòèëà âàñ ç ðóê, òàê ³ íàâ³êè âòåðÿëà. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Ïîãàíî ðîáèëè, êîëè òàê äóìàëè. À ÿ ïîêèíóâ ñâîº 
ä³ëî, à äî âàñ òàêè ïðèáëóäèâñÿ, ùå é ïèðîã³â âàøèõ ïîêóøòóâàâ. Òóò âàøà Ïåäîðÿ 
íåçã³ðøå âàñ, òðîõè ìåí³ íå ïðîâàëèëà ãàí÷³ðêîþ ãîëîâè! 
à î ð ï è í à. Î, Ïåäîðÿ  çóáàòà! ѳäàéòå æ, áóäüòå ëàñêàâ³, êîëè âè çàéøëè äî 
ìåíå òà ùå é ç äîáðîþ äóìêîþ, òà ïîáàëàêàºìî ëþáåíüêî. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. À îò ÿ é ïðèéøîâ. À âè æ ìåí³ â÷îðà íå â³ðèëè, ÿê ÿ 
áîæèâñÿ, ÿê ÿ ïðèñÿãàâñÿ! Âè äóìàëè, ùî ÿ ïîõîæèé íà äðóãèõ íàøèõ ïàíè÷³â. ͳ, 
Ãîðïèíî Êîðí³¿âíî! Ñâèðèä Éâàíîâè÷ íå ç òàê³âñüêèõ. Íå íà òå ìåíå ðîçóìó áàãàòî 
â ãîëîâ³, ùîá äóðèòè ä³â÷àò. 
à î ð ï è í à. Òî áóëî â÷îðà, à öå ñüîãîäíÿ. Êîëè òàê, òî âèáà÷àéòå ìåí³, ñòàð³é 
áàá³. ß, áà÷òå, ÷óëà, ÿê âè óâèâàëèñü êîëî ì íåáîãè ªâôðîñèíè, òà âæå ñîá³ 
³íàêøå ì³ðêóâàëà... 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Ãîðïèíî Êîðí³¿âíî! Õ³áà æ ÿ ñë³ïèé? Õ³áà æ ìåí³ 
áàíüêè á³ëüìà çàñë³ïèëè? Õ³áà æ ÿ íå áà÷ó, ùî òàêå ªâôðîñèíà, à ùî òàêå Îëåíêà? 
Ãàé, ãàé, ìèëèé áîæå! Âæå á ãîâîðèâ õòîñü äðóãèé, à íå âè, Ãîðïèíî Êîðí³¿âíî! 
à î ð ï è í à. Êîëè âè âæå ïðèéøëè äî ìåíå ç ÷åñíèì ñëîâîì, òî é ìåí³ í³÷îãî 
òà¿òèñü ïåðåä âàìè. ßêáè ÿ áóëà ïàíè÷åì, ÿ á îáìèíàëà ªâôðîñèíó äåñÿòîþ óëèöåþ. 
Äàðìà, ùî âîíà ìåí³ äîâîäèòüñÿ íåáîãà. Ò³ëüêè ÿ â õàòó äî ¿õ, âîíà âæå çàäåðå äî 
ñòåë³ íîñà òà é íþõຠñâîëîêè (ïåðåäðàçíþº), âçÿâøèñü ó áîêè: 
«Ò³òêî! Îä âàñ ãíèëèöÿìè òõíå». Êóäè æ ïàê, ÿêèé äåë³êàòíèé íîñè÷îê ïðè÷åïèâ 
ãîñïîäü äî ïèêè! 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Î, ùî íîñè÷îê, òî íîñè÷îê! Ïåâíî, íå òàêèé, ÿê ó 
Îëåíêè. 
à î ð ï è í à. Òàê³ íîñè÷êè, ÿê ó ªâôðîñèíè, ò³ëüêè êîëî áàéäàê³â. Ìàáóòü, ó òèõ 
ïàíè÷³â áàíüêè íà ïîòèëèö³, ùî íå áà÷àòü ¿¿ íîñè÷êà. ßêáè ÿ îöèìè ñâî¿ìè ðóêàìè 
âçÿëà ªâôðîñèíó, ÿ á ¿é óòåðëà òîãî íîñà! ß á ¿¿ ïðèáîðêàëà. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. ³ðþ âàì, â³ðþ, Ãîðïèíî Êîðí³¿âíî! (Òèõî.) ×è íå 
á³ñîâî¿ æ ï'ÿòè áàáà! À ùî, ÿê ªâôðîñèíà ñêèíóëàñü íà öþ ñâîþ ò³òî÷êó! Àëå æ 
ðîçóì, àëå æ ïàíñüêèé òîí, àëå æ çîëîòî, çîëîòî! Îé-îé-îé, ì³é ìèëèé áîæå! 
(dzòõàº. ãîëîñíî.) À ÿ ïðèéøîâ äî âàñ, Ãîðïèíî Êîðí³¿âíî... 
à î ð ï è í à. Ùîá ïèðîã³â íà¿ñòèñü? 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Áîðîíè áîæå! Ùî öå ç âàìè! ß ïðèéøîâ ñâàòàòè Îëåíêó, 
êîëè áóäå ëàñêà âàøà. ß çíàþ, ùî Îëåíêà íå ñïðîòèâèòüñÿ. 
à î ð ï è í à. Îëåíêà íå ñïðîòèâèòüñÿ, à ÿ òî, ìîæå, ñïðîòèâëþñü, áî ìàþ ñâî¿ 
íîðîâè é ïðèìõè. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Òî îäæåí³òü ¿õ ÷è ñâÿ÷åíîþ âîäîþ, ÷è êðîïèëîì àáî ÷èì 
òàì òðåáà. 
à î ð ï è í à. Åãå! Áàáñüê³ íîðîâè íå ÷îëîâ³÷³: íå ñïëîõà îäæåíåø ³ êî÷åðãîþ, íå 
òî ùî êàäèëîì. ×è íå äóðèòå âè íàñ, ïàíè÷ó? 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Îé, Ãîðïèíî Êîðí³¿âíî, Ãîðïèíî Êîðí³¿âíî! ×è âæå æ 
âàì îä áîãà íå ãð³õ? ×è âæå æ âè ìåí³ é äîñ³ íå éìåòå â³ðè? Àëå æ âàøà äî÷êà 
Îëåíêà... òî æ êðàñà íà ââåñü Êè¿â. (Òèõî.) Êîëè á ïðèéøëà, õî÷ ïîäèâèâñÿ á íà 
ò³ î÷åíÿòà! 
à î ð ï è í à. Ìîþ Îëåíêó íå ãð³õ õâàëèòè ñâî¿é ìàòåð³. Ò³ëüêè, áà÷òå, ðàç òå, 
ùî òåïåð ïàíè÷³ äóðÿòü ìîëîäèõ íàøèõ ì³ùàíîê, à äðóãå òå, ùî â âàñ, çäàºòüñÿ, í³ 
ïåðåä ñîáîþ, í³ çà ñîáîþ! Åãå òàê? 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. À ÷è âè æ ëàçèëè â ìî¿ êèøåí³? À ùî, ÿê òàì òàê ³ 
çàáðÿæ÷àòü êàðáîâàíö³? 
à î ð ï è í à. Êàðáîâàíö³ ÷è çàáðÿæ÷àòü, ÷è í³, à ï'ÿòàêè, ìîæå, é çàáðÿæ÷àòü. 
 
ÂÈÕ²Ä 4 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é,  à î ð ï è í à  ³  Î ë å í ê à.
 
à î ð ï è í à. Äå öå æ òè â ãàñïèäà òàê áàðèëàñü? Òè íå çíàºø, ùî òåáå òóò äóæå 
òðåáà. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é.  (éäå íàçóñòð³÷ Îëåíö³). ̳é âàì íèçåíüêèé ïîêë³í ³ 
øàíóâàííÿ! Äå ñå âè òàê çàáàðèëèñü? (ÏîäຠÎëåíö³ ðóêó.) 
Î ë å í ê à. Äîáðèäåíü âàì. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Äîáðîãî çäîðîâ'ÿ÷êà, äîáðîãî çäîðîâ'ÿ÷êà. Âñÿ ìîÿ 
äóøà ñòðåïåíóëàñü, ÿê çà÷óâ ÿ âàø ÿíãîëüñüêèé ãîëîñîê. Ìåí³ çäàºòüñÿ, ùî ÿ 
ñëóõàþ íàéêðàùèõ äèñêàíò³â ó êîíöåðò³ ó ñåì³íàð³¿, ÿê çà÷óþ âàø ãîëîñîê. 
à î ð ï è í à. Òà é ó쳺 æ òîá³ ïðèêëàñòè é ïðèêàçàòè — íåçã³ðøå, ÿê íàøà 
ªâôðîñèíà. Ùå é íåäàâíî ïîçíàêîìèëèñü ç ªâôðîñèíîþ, à âæå ïåðåéíÿëè îä íå¿ 
ÿçè÷êà... 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Òî ùå íåâ³äîìî, õòî îä êîãî ïåðåéíÿâ ÿçè÷êà. (Ãîðäî.) 
Â쳺ìî ìè ãîâîðèòè é áåç âàøî¿ ªâôðîñèíêè. Ìè íå õîäèìî ïî õàòàõ ïîçè÷àòè ðîçóìó 
òà ÿçèêà. Ìàºìî äîâîë³ é ñâîãî. 
Î ë å í ê à. Àâæåæ. Âæå âè, ìàìî, íàãîâîðèòå: íà âåðá³ ãðóø³, à íà îñèö³ 
êèñëèö³. 
à î ð ï è í à. À öå ùî? Öå òàê ìàòåð³? Öå âæå é òè, ìàáóòü, ó÷îðà ïîçè÷èëà 
ÿçè÷êà ó ªâôðîñèíè? Ãëÿäè ëèøåíü ìåí³! Ùå òè â ìî¿é ãîñïîä³; ÿ ùå òîá³ âòðó 
íîñà... 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Íå âñòèãíåòå, Ãîðïèíî Êîðí³¿âíî, âòåðòè íîñà, áî ÿ 
ïðèéøîâ äî âàñ, Îëåíêî, íå ç ïîðîæí³ì ðîòîì, íå ç ïóñòèìè ñëîâàìè, à ç ñëîâîì 
ðîçóìíèì ³ â÷åíèì. Âè ìåí³ íå éíÿëè â³ðè â÷îðà ââå÷åð³, à îò ÿ ³ ñïðàâäèâ ñâîº 
ñëîâî; áî ìîº ñëîâî, ñëîâî Ñâèðèäà Éâàíîâè÷à, íå òå, ùî ñëîâî ÿêîãîñü òàì Éîíüêè 
àáî Éâàíüêè. ß ïðèéøîâ äî âàñ ñâàòàòèñü. 
Î ë å í ê à. Òî âè ïîêèíåòå ªâôðîñèíó? 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Íåõàé âîíà ñíèòüñÿ êîìó ³íøîìó, ò³ëüêè íå ìåí³. (Áåðå 
Îëåíêó çà ðóêó.) ß ò³ëüêè âàñ í³êîëè íå ïîêèíó: (Òèõî.) Êîëè á ÷îðò âèí³ñ îöþ 
áàáó ç õàòè õî÷ íà ÷àñîê. Êîëè á õî÷ îáíÿòè ¿¿. ßê³ æ ó íå¿ î÷³! Òàê ³ ïå÷óòü, 
òàê ³ ãîëÿòü, ÿê àãëèöüê³ áðèòâè. Õî÷ òðîõè ïîãðàþñü ç ãàðíîþ ä³â÷èíîþ. 
Î ë å í ê à. À ÿ äóìàëà, ùî âè ãëóçóºòå ç ìåíå. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Áîðîíè áîæå! ×è òî ìîæíà? ß áåç âàñ íå ìîæó æèòè. 
Ëó÷÷å íåõàé ìåíå âèíåñóòü íà Ùåêàâèêó, í³æ ÿ ìàþ æèòè áåç âàñ. 
Î ë å í ê à. Îé, ÿêà ÿ ùàñëèâà! ß í³êîëè íå áóëà òàêà ùàñëèâà â ìàòåð³. 
à î ð ï è í à. Îöå! À ÷îãî æ òîá³ ùå òðåáà áóëî â ìàòåð³? Îöå òàê! Ùå íå âñòèãëà 
âèíåñòè íîãè çà ì³é ïîð³ã, à âæå íàõâàëÿºòüñÿ. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Õî÷ íå âèíåñëà íîãè çà ïîð³ã, òà øâèäêî çîâñ³ì 
âèíåñå. 
à î ð ï è í à. Êóäè æ ïàê! Ñòàíå âåëèêîþ ïàíåþ! 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. À ÷îì áè ïàê ³ íå ïàíåþ? Òà ÿ âáåðó Îëåíêó òàê, ùî ¿é 
ïîçàâèäóº íå ò³ëüêè ùî ªâôðîñèíà, àëå íàéáàãàò³øà êóï÷èõà! ß ïî÷åïëþ ¿é íà 
ãîëîâó òàêîãî êàïåëþõà ç á³ëèìè ñòð³÷êàìè, òàêó êîàôþðó, ùî âàì ³ íå ñíèëîñÿ 
í³êîëè. 
Î ë å í ê à. Ëó÷÷å ç ÷åðâîíèìè ñòð³÷êàìè. ßêà òàì êðàñà â á³ëèõ ñòð³÷êàõ: ³ 
ñîðî÷êà á³ëà, ³ êàïåëþõ á³ëèé ³ ñòð³÷êè á³ë³. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. ² âàøå ëè÷êî á³ëå. À ÿêó ÿ âàì ñòðóãíó ñóêíþ! Ç 
÷èñòîãî øîâêó! 
Î ë å í ê à. ß ïðî øîâêîâ³ ñóêí³ í³êîëè é íå äóìàëà! Âîíè ìåí³ í³êîëè é íå 
ñíèëèñü! 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. ß âàì êóïëþ çîëîò³ ñåðåæêè! ß âàì óøêâàðþ òàê³ 
ñåðåæêè, ùî ïåðåä íèìè ³ ªâôðî-ñèíèí³ ïîòåìí³þòü. 
Î ë å í ê à. ß âæå çâèêëà äóìàòè, ùî ìåí³ íå äîâåäåòüñÿ íîñèòè çîëîòèõ ñåðåæîê. 
Ìàòè íå ñïðàâëÿþòü ³ íå ïóñêàþòü çàðîáèòè... 
à î ð ï è í à. ßê öå òè ãîâîðèø ç ìàò³ð'þ? Êðóòèòü ÿçèêîì, íåíà÷å â ïàíñ³éîí³ 
â÷èëàñü. Òà ÿ òîá³... 
Î ë å í ê à. Å, ãîä³, ìàìî! 
à î ð ï è í à. Öèòü, áî ÿ òåáå îòèì êîøèêîì! Íå ïóùó ÿ òåáå á³ëüøå äî 
ªâôðîñèíêè. Íàêàäèëà âîíà òåáå ñâî¿ì ëàäàíîì. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Íå ñåðäüòåñü, Ãîðïèíî Êîðí³¿âíî! Íå ñåðäüòåñü!.. 
à î ð ï è í à. Öóð òîá³, ïåê òîá³! Òè íåíà÷å ñîáà÷î¿ áëåêîòè íà¿ëàñü. 
(Âèõîäèòü.) 
 
ÂÈÕ²Ä 5 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é  ³  Î ë å í ê à.
 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. (áåðå Îëåíêó çà ðóêó). Îëåíêî! Ùàñòÿ ìîº! ×è áóäåòå 
ëþáèòè ìåíå, âèõîäèòè äî ìåíå ùîâå÷îðà? Áî ÿ áåç âàñ íå ìîæó æèòè, íå ìîæó 
äèõàòè, ÿê íå áà÷èòèìó âàøèõ î÷åé ùîâå÷îðà, ÿê íå äåðæàòèìó âàñ çà îö³ ðó÷êè 
ùîäíÿ, ùîãîäèíè! 
Î ë å í ê à. Âòå÷ó îä ìàòåð³, à òàêè áóäó âèõîäèòè äî âàñ. Âæå ìåí³ òàê 
îñòî÷îðò³ëî á³ãàòè ïî ãîðîäó ç òèìè êîøèêàìè, òàê ãðèçå ìåíå ìàòè, ùî ìåí³ é 
ñâ³ò íåìèëèé. Ëþäè ãóëÿþòü â íåä³ëþ, â ïðàçíèê, à ìåí³ íåìà í³ ïðàçíèêà, í³ 
íåä³ë³. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Äàéòå, Îëåíêî, ðàäè äíÿ âàøîãî ñâàòàííÿ ïîãîâîðèìî 
ïðî ùî âåñåë³øå. Îëåíêî! Ñåðöå ìîº! ßê ÿ âàñ ëþáëþ! Äàéòå íàäèâèòèñü íà âàø³ 
áð³âêè, íà âàøå ëè÷êî... 
Î ë å í ê à. ßê ãëÿíó ÿ íà âàø³ î÷³, çàáóâàþ âñå ñâîº ãîðå! ß íåíà÷å çíîâ 
íàðîäèëàñü íà ñâ³ò áîæèé! ßêà ÿ òåïåð ùàñëèâà, ÿêà ùàñëèâà! ßê ìåí³ ëåãêî íà 
äóø³! ß íåíà÷å âïåðøå íà â³êó îäïî÷èëà îä ðîáîòè. (Ñõèëÿºòüñÿ íà ïëå÷å 
Ãîñòðîõâîñòîìó,) 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. (òèõî ñàì äî ñåáå). ßêà òåïëà â íå¿ äóøà! Ùî òî ÿêáè 
äî ñ³º¿ äóø³, äî ñüîãî ëè÷êà òà ªâôðîñèíèíå çîëîòî, òà ªâôðîñèíèíó êðàìíèöþ ç 
êðàìîì, òà ªâôðîñèíèí ðîçóì, òà ªâôðîñèíèí³ êó÷åð³! Òóò ìîº êîõàííÿ... òà... 
(ãîëîñíî.) Êðàñî ìîÿ! Ñåðöå ìîº! (Îáí³ìຠÎëåíêó.) 
 
ÂÈÕ²Ä 6 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é, Î ë å í ê à  é  Ã î ð ï è í à.
 
à î ð ï è í à (âõîäèòü). Ãîòóé ëèøåíü, Îëåíêî, îá³ä, áî âæå êóìè éäóòü ñïðàâëÿòè 
äåíü ìîãî ñâÿòîãî ÿíãîëà. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. (çàãëÿäຠâ â³êíî). Éäóòü! Ìàáóòü, ñàì áîã ¿õ íåñå íà 
ïîâ³òð³ íà êðèëàõ. Òà é ÷èìàëà æ ÷åðåäà ñóíå! 
à î ð ï è í à. Ìåíå áîã íå ñêðèâäèâ êóìàìè. Õâàëèòè áîãà, íå öóðàþòüñÿ ìåíå, 
ïðîñòî¿, ìîãî õë³áà é ñîë³. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. ß é ñàì íå ëþáëþ òèõ, ùî öóðàþòüñÿ õë³áà é ñîë³; ÿ 
òàê æ ëþáëþ òàêèõ ãîðäèõ ëþäåé, ùî ¿ì ãîëîâè ïîñòèíàâ áè. 
 
ÂÈÕ²Ä 7 
Ò ³  ñ à ì ³,  ã î ñ ò ³  é  Ï å ä î ð ÿ .
 
 õàòó âõîäÿòü  ì ³ ù à í ê è; äåÿê³ ç êîøèêàìè, äåÿê³ óáðàí³ â ïðàçíèêîâó 
îäåæó.
 
Ì ³ ù à í ê è. Äîáðèäåíü âàì, Ãîðïèíî Êîðí³¿âíî! Ç äíåì âàøîãî ÿíãîëà 
ïîçäîðîâëÿºìî âàñ! Äàé âàì áîæå, ÷îãî âè ò³ëüêè çàáàæàºòå ñîá³ ç íåáà! À âàø³é 
äî÷ö³ ïîøëè áîæå ãàðíîãî æåíèõà. 
Î ë å í ê à  é  Ã î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é  îñì³õàþòüñÿ.
à î ð ï è í à. ѳäàéòå æ, ùîá ñòàðîñòè ñ³äàëè â ìåíå. 
Äåÿê³ ñ³äàþòü.
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. (äî ãîñòåé). Îé êóìêè ìî¿, ãîëóáêè ìî¿, öîêîòóøêè 
ìî¿! Îò ïèð³æêè, òàê ïèð³æêè ó Ãîðïèíè Êîðí³¿âíè! Íåäóðíî âàñ òóò ïîâí³ñ³íüêà 
õàòà! Çíàºòå é âè, äå ðàêè çèìóþòü! 
Î ä í à  ì ³ ù à í ê à. Òà é ÷è íå æàðòëèâèé æå ç á³ñà îöåé ÿçèêàòèé ïàíè÷, òà 
ùå é ãàðíèé! Íå çà÷³ïàéòå íàñ, áî ÿê ïðè÷åïèìîñü óñ³, òî ìóñèòå íàì ñòàâèòè 
ìîãîðè÷à! 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. À çà÷³ïàéòå ìåíå! ß äóæå ëþáëþ, ÿê ìîëîäèö³ ìåíå 
çà÷³ïàþòü... àëå ò³ëüêè ìîëîä³, ÷îðíîáðèâ³, òàê³, ùî ò³ëüêè ìîðãíè, òà é... 
ãì... 
Ì ³ ù à í ê è. Õè-õè-õè! Îöåé ïàíè÷ íàãîâîðèòü òðè ì³øêè ãðå÷àíî¿ âîâíè! 
Õè-õè-õè! Âåñåëà ìàòè ðîäèëà âàñ, âåñåëèé ³ ñèí âäàâñÿ. 
à î ð ï è í à (äî ãîñòåé, ùî ñòîÿòü). Àëå ÷îãî æ îöå âè ñòî¿òå? ѳäàéòå æ ó 
ìåíå, áóäüòå ëàñêàâ³. ѳäàéòå, êóìî! ѳäàéòå, ñâàõî! ѳäàéòå, êóìàñþ! Ïðîøó 
ïîê³ðíî, êóìêî! 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Òà é êóì³â æå â âàñ. Ìàáóòü, âè ïåðåõðåñòèëè ââåñü 
Êè¿â. 
à î ð ï è í à (êðè÷èòü ó äâåð³). Ïåäîðå! Ïåäîðå! À âíîñü ñþäè ñòîëè! Ðîçñòàâëÿé 
ñòîëè, òà ñåðåä õàòè, ùîá íàì áóëî ïðîñòîðí³øå áàëàêàòè é ïèòè. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Îò ³ ÿ ïîìîæó. (Á³æèòü ³ ç Ïåäîðåþ âíîñÿòü îäèí ñò³ë, 
ïîò³ì äðóãèé ³ ñòàâëÿòü ¿õ ñåðåä õàòè.) Òà ïîâåðòàéñÿ, Ïåäîðå, òàê ïðóäêî, ÿê ÿ! 
Íàñèëó âîëî÷å íîãè! 
Ï å ä î ð ÿ . Çà âàìè ïîõîïèøñÿ! Íå  ñ ³.ì òàê³ í³æêè ìàòè, ÿê³ áîã äàâ ïàíîâ³. 

à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Àëå â ö³é õàò³ ÿçèêè! dzáðàëèñü ç óñ³õ Êîæóì'ÿê³â. 
Î ä í à  ì ³ ù à í ê à. Ùå é ç Ëèáåä³ ïðèáóëè íà ïîì³÷, õè-õè-õè! 
à î ð ï è í à. ×îãî öå òè, Îëåíêî, ñòî¿ø, íåíà÷å ïðèâåçåíà íåâ³ñòêà! Çàñòåëÿé 
ñòîëè òà ïîäàâàé ïëÿøêè òà ÷àðêè. Âæå ìî¿ êóìî÷êè òà é çàñêó÷àëè. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Îé-îé! (dzòõàº.) Ùå é ÿê çàñêó÷àëè áåç ÷àðî÷êè! 
à î ð ï è í à. ßê ÿ áóäó éòè çàì³æ, òî â³çüìó âàñ ñîá³ çà ñâàòà. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Åãå! Äîáðå! Çà ñâàõó! À ÿ âàì ïîäàì ðåøåòîì âîäè, ÿê 
âè áóäåòå ñèä³òè íà ïîñàä³. 
à î ð ï è í à (âäàðèâøè êóëàê îá êóëàê). Îòæå æ í³ÿê íå ïåðåãîâîðèø îöüîãî 
ïàíè÷à, ¿é-áîãó, íå ïåðåãîâîðèø. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Òî ïîêëè÷òå íà ïîì³÷ ç äåñÿòü êóì³â, òî, ìîæå, é 
ïåðåãîâîðèòå. Ïåäîðå! À äå æ ïèðîãè! Êå ñþäè ïèðîãè! Òà ÷è  ñ ³., áî ÿ é çíàþ, 
ñê³ëüêè ¿õ óñ³õ ó ìàê³òð³: ï'ÿòäåñÿò, ùå é ø³ñòü. 
Ì ³ ù à í ê è. Õà-õà-õà! ¿é-áîãó, çíàº, ñê³ëüêè ïèðîã³â ó ìàê³òð³! 
Ï å ä î ð ÿ . Òà òóò ïàíè÷ ëàçèëè, ÿê ê³ò, ïî ãîðøêàõ. 
à î ð ï è í à. Ãåòü ñîá³, éäè äî ïå÷³. Ùå é âîíà! Âèï'ºìî æ ïî ÷àðö³ çà æèâèõ é 
çà ìåðòâèõ! (Íàëèâຠé ï'º.) Ùîá æèâèì æèòè é íå âìèðàòè, à ïîìåðøèì, êîëè 
ïîìåðëè... åò... (ìàõຠïîðîæíüîþ ÷àðêîþ). 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Áîäàé íå âñòàëè... 
 ñ ³. Îé, õòî âèäàâ òàê ãîâîðèòè! Öå ç âåëèêîãî ðîçóìó òà â ãîëîâó çàõîäèòå! 
Îöå òàê! 
à î ð ï è í à. Ãëÿä³òü ëèøåíü, âè, âåëèêîðîçóìí³! Ãîâîð³òü, òà íå 
ïðîãîâîðþéòåñü! Ìåðòâ³ ëåæàòü íà Ùåêàâèö³ òà í³êîìó íå øêîäÿòü, à æèâ³ ÷àñîì 
äóæå é äóæå øêîäÿòü. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. (íàëèâຠ÷àðêó). Ïðî ìåíå, âèï'ºìî é çà çäîðîâ'ÿ 
ìåðòâèõ. Ïîøëè, áîæå, ç íåáà, ÷îãî íàì òðåáà! Ïîìåðøèì ÷àðêà, à íàì ãîð³ëêà! 
(Âèïèâàº.) 
à î ð ï è í à õîäèòü êðóãîì ñòîëà ³ íàëèâຠâñ³ì
 ̳ùàíêè âèïèâàþòü ³ ïðèêàçóþòü.
Î ä í à  ì ³ ù à í ê à. Äàðóé æå, ãîñïîäè, öåé ïðàçíèê ïðîâîäèòè, áóäóùîãî ðîêó 
ä³æäàòè. 
Ä ð ó ã à  ì ³ ù à í ê à. Ùîá ìè ä³æäàëè â äîáðîìó çäîðîâ'¿ ïèòè çà êóìó é íà 
áóäóùèé ð³ê, ÿê òåïåð ï'ºìî æèâåíüê³ òà çäîðîâåíüê³. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. (íàëèâຠé ïðèêàçóº äî ÷àðêè). À çâ³äê³ëü òè? — 3 
Ðîìíà! — À á³ëåò º? — Íåìà.—  òþðìó øåëüìó! (Ðàçîì âëèâຠ÷àðêó â ðîò. Äî 
îäí³º¿ ì³ùàíêè.) ×îãî æ âè ñèäèòå òà íå êèäàºòå â òþðìó áåçá³ëåòíèõ áðîäÿã? 
Ì ³ ù à í ê à. ß íå ëèõîãî ðîäó. 
 
ÂÈÕ²Ä 8 
Ò ³  ñ à ì ³  é  á ó á ë å é í è ö ÿ  Ì à ð ò à.
 
Ì à ð ò à (âõîäèòü ç êîøèêîì íà ðóö³). Äîáðèäåíü âàì, Ãîðïèíî Êîðí³¿âíî! Îé, 
âèáà÷àéòå ìåí³, êóìöþ-ãîëóáöþ! Á³ãàëà ç áóáëèêàìè òà òðîõè íå ïðîá³ãàëà âàøèõ 
ñâÿòèõ ³ìåíèí. Íàñèëó çãàäàëà! 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. À òàêè íå ïðîá³ãàëà, çãàäàëà. 
Á ó á ë å é í è ö ÿ. Àâæåæ! ×è òî ìîæíà ïîìèíóòè õàòó ì äîðîãî¿ êóìîíüêè. 
(Ö³ëóºòüñÿ òðè÷³ ç Ãîðïèíîþ.) Ïîçäîðîâëÿþ æ âàñ, ìîº ñåðöå, ç âàøèìè ³ìåíèíàìè. 
Äàé âàì áîæå ç íåáà, ÷îãî âàì òðåáà, ÷îãî ò³ëüêè âè ïðîñèòå â áîãà. Äîáðèäåíü 
âàì, Îëåíêî! (Ö³ëóºòüñÿ.) Äîáðèäåíü âàì, ñóñ³äêè! (Ö³ëóºòüñÿ ç ã³ñòüìè.) 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. À çî ìíîþ ³ íå ìîæíà ö³ëóâàòèñü? Êîëè ö³ëóºòåñü, òî 
ö³ëóéòåñü çî âñ³ìà ï³äðÿä. 
Á ó á ë å é í è ö ÿ. Õ³áà æ âè êóìà, ùîá ç âàìè ö³ëóâàòèñü? À ÿ îöå çàá³ãàëà äî 
ñóñ³äè òà âèïèëà ïî ÷àðö³, à öå ç ãîñòåé òà çíîâ ó ãîñò³! 
à î ð ï è í à. Òî é äîáðå! ѳäàéòå æ, áóäüòå ëàñêàâ³! 
Á ó á ë å é í è ö ÿ. Åãå! Äå âæå òàì ñèä³òè! Ìåí³ àæ òàíöþâàòè õî÷åòüñÿ, òàê 
âåñåëî áóëî â ñóñ³äè! 
 ñ ³. Òî é òàíöþé, à ìè ïîäèâèìîñü! 
Á ó á ë å é í è ö ÿ (ïðèñï³âóº). 
Óáåðóñü ÿ, ìîëîäåíüêà, â íîâåíüê³ ñàï'ÿíö³, 
Òà âèíåñó áóáëè÷êè íà áàçàð óðàíö³. 
Áóáëè÷êè ãàðÿ÷³, 
Áóáëè÷êè ñâ³æ³, 
Áóáëè÷êè ç ìàêîì, 
Áóáëè÷êè ç òàêîì, 
Áóáëè÷êè ç ÿéöÿìè! 
à î ð ï è í à (ç ÷àðêîþ). Îò ëþáëþ çà âåñåëèé çâè÷àé! Îò ëþáëþ! (Ö³ëóºòüñÿ.) 
ѳäàéòå æ. 
 
ÂÈÕ²Ä 9 
Ò ³  ñ à ì ³  é  á à ø ì à ÷ í è ö ÿ.
 
Á à ø ì à ÷ í è ö ÿ  Î ð è í à (âõîäèòü ç êîøèêîì). Äîáðèäåíü âàì, ³ìåíèííèöå! 
Ïîçäîðîâëÿþ ç ³ìåíèíàìè! À ÿ îöå éäó â ëàâêó ç ÷åðåâèêàìè òà çãàäàëà, ùî â ñ³é 
õàò³ ñüîãîäí³ ãîð³ëî÷êó ï'þòü, òà é çàá³ãëà íà ÷àñîê. Íàòå é ìåíå, íàòå é ì³é 
ãëåê íà êàïóñòó! 
à î ð ï è í à. Ñïàñèá³, ìîº ñåðöå! Ñïàñèá³, ùî çãàäàëà ìåíå, ñòàðåíüêó êóìó. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. ²ùå êóìà! Ìàáóòü, ó âàñ íà  ñ ³.ì ñâ³ò³ íåìà ëþäåé, 
òà âñå êóìè. Âàøèìè êóìàìè ìîæíà íà Äí³ïð³ ãðåáëþ çàãàòèòè é ×îðòîðèþ çàêèäàòè. 
à î ð ï è í à. À áîäàé âàì ÿçèê óñîõ, íå êàçàâøè ëèõîãî ñëîâà. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Íåõàé âñîõíå; ÷îðò éîãî áåðè! 
Á à ø ì à ÷ í è ö ÿ. Îé, ÿê ó âàñ âåñåëî òà ëþäíî! 
(Ñï³âàº.)
Äèâ³òåñÿ, ÷îëîâ³êè, 
ßê³ â ìåíå ÷åðåâèêè. 
Öå æ ìåí³ ïàíîòåöü ïîêóïèâ, 
Ùîá õîðîøèé ìîëîäåöü ïîëþáèâ.
À ïàí÷îõè ïàí³ìàòêà äàëà, 
Ùîá ÿ ãàðíà ìîëîäè÷êà áóëà. 
 
Ãîï, ÷óê, ÷óêè, ÷óêè! 
Ãàðí³ â ìåíå ÷åðåâèêè, 
Áî ÿ ïàíñüêîãî ðîäó, 
Íå õîäèëà áîñà çðîäó ! 
 
Ïîëþáèâ ìåíå äÿê 
×îðòè áàòüêà çíà ÿê! 
Êóïèâ ìåí³ ÷åðåâè÷êè, 
Çàêàáëó÷êè íå òàê. 
×åðåâè÷êè íåâåëè÷ê³, 
Çà ö³ëîãî ï’ÿòàêà, 
À ùîá æå ÿ, ìîëîäåíüêà, 
Âèáèâàëà òðîïàêà. 
 
Ãîï, ÷óê, ÷óêè, ÷óêè! 
Ãàðí³ â ìåíå ÷åðåâèêè, 
Áî ÿ ïàíñüêîãî ðîäó, 
Íå õîäèëà áîñà çðîäó³ 
(Ïðèòàíöüîâóº.) 
à î ð ï è í à. Îé âåñåë³ æ ìî¿ ³ìåíèíè! (Áåðå ÷àðêó â ðóêè.) Äàðóé æå. áîæå, ùîá 
ìî¿ ³ìåíèíè ùîðîêó áóëè òàê³ âåñåë³. Êóìî Ìåðîﳺ, ÷îì òè íå ï'ºø? Âæå é âèäíî, 
ùî ïå÷åðñüêà êóìà, áî âñÿ â ÷îðíîìó, ìîâ ÷åðíèöÿ. ×è íå ïðèñâÿòèëè òåáå 
ïå÷åðñüê³ ÷åíö³? Âèïèé-áî, êóìöþ! 
Ì å ð î ï ³ ÿ (áåðå ÷àðêó é îäõîäèòü íà ïåðåä ñöåíè, Òèõî). Îé ëèøå÷êî ìîº! Îé 
ãð³õ ì³é! ßê æå òóò íà Ïîäîë³ ãð³øíî æèâóòü! Ùî æ òî ñêàæå îòåöü Ìîäåñò³é, ÿê, 
áîðîíè áîæå,- äîâ³äàºòüñÿ ïðî öå ãð³õîâíå ãóëüáèùå? 
à î ð ï è í à. Âèïèâàé-áî, êóìî Ìåðîﳺ! Íå øåïîòè òàê äîâãî íàä ÷àðêîþ, áî 
÷àðêó íåòåðïëÿ÷êà áåðå: õî÷å â äðóã³ ðóêè. 
Ì å ð î ï ³ ÿ. Îé, áîþñÿ ãð³õà! Ñïîêóøàþòü ìåíå êóìè. 
à î ð ï è í à. À âè, êóìî÷êî Ìàãäàëèíî, ÷îãî ñóìóºòå? ×è íå ñêó÷èëè çà ñâî¿ì 
Ïå÷åðñüêèì? Âèïèéòå, ïðîøó âàñ. (Ïîäຠ÷àðêó.) 
Ì à ã ä à ë è í à (âèõîäèòü íà ïåðåä ñöåíè ç äðóãîãî áîêó). Îé áîæå ì³é! 
Ñîãð³øèëà ÿ, áàãàòî íàãð³øèëà!.. Ùî æ òî ñêàæå ïðåïîäîáíèé îòåöü Ïàõîì³é, ÿê 
äîâ³äàºòüñÿ ïðî ñå ãð³õîâíå çáîðèùå! 
Ì å ð î ï ³ ÿ (òèõî). Ùî æ òî ñêàæå îòåöü Ìîäåñò³é! Òà â³í æå íàêëàäå íà ìåíå 
ïîêóòó íà ì³ñÿöü, ÿê ò³ëüêè ïðèçíàþñü! Õ³áà íå ïðèçíàþñü: ñàìà çàêàþñü ïèòè... 
Ì à ã ä à ë è í à (òèõî). Îé îò÷å Ïàõî쳺! Ïîìîëèñü çà ìåíå, ãð³øíó, áî íå 
âèäåðæó. Êóìè ñïîêóøàþòü, ÿê ò³ ÷îðòè. Âèï'þ òà é ïðèçíàþñü Ïàõîì³þ. Ùî áîã 
äàñòü, òå é áóäå. 
à î ð ï è í à. Òà ïèéòå-áî, âè, ÷åðíèö³ ïå÷îðñüê³! Ùî âè òàì íàø³ïòóºòå? 
Ì å ð î ï ³ ÿ  é  Ì à ã ä à ë è í à. Òà âæå í³ãäå ä³òèñü! Òðåáà âèïèòè. 
à î ð ï è í à (òÿãíå íàá³ê áóáëåéíèöþ). ×è çíàºòå, ñåðöå êóìàñþ, ùî ÿ ñüîãîäíÿ 
äâà ïðàçíèêè ñïðàâëÿþ: ³ìåíèíè é çàðó÷èíè. Îòîé êðàñóíü, òî æåíèõ ì Îëåíêè. 
Ò³ëüêè, ñåðöå êóìî, íå êàæ³òü í³êîìó, áî, ìîæå, ùå ç òîãî ñâàòàííÿ âåñ³ëëÿ íå 
áóäå. (Ö³ëóºòüñÿ.) 
Á ó á ë å é í è ö ÿ. ͳêîìó, í³êîìó é ñëîâà íå ñêàæó. Õ³áà æ ÿ äóðíà ÷è íàâ³ñíà! 
Áîðîíè áîæå! 
à î ð ï è í à îäõîäèòü. 
Á ó á ë å é í è ö ÿ  êëè÷å  á à ø ì à ÷ í è ö þ  íàá³ê.
Á ó á ë å é í è ö ÿ (òèõî). ×è òè çíàºø íîâèíó? Îöåé ãàðíèé òà ÿçèêàòèé ïàíè÷ 
ñüîãîäíÿ çàðó÷èâñÿ ç Îëåíêîþ. Ò³ëüêè í³êîìó, í³êîìó íå êàæè. Áîðîíè òåáå áîæå! 
Òàêèé ïðèêàç, áà÷. 
Á à ø ì à ÷ í è ö ÿ. Íå ñêàæó, íå ñêàæó í³êîìó. Ïîáèé ìåíå õðåñò ñâÿòèé, êîëè 
ñêàæó. (Áàøìà÷íèöÿ êëè÷å Ìàãäàëèíó.) Îé, ñåðöå êóìî, ùî ÿ ÷óëà! 
Ì à ã ä à ë è í à. À ùî? Ñêàæè, êóìî, ñêàæè! 
Á à ø ì à ÷ í è ö ÿ. Îöåé ïàíè÷ ñüîãîäíÿ çàðó÷èâñÿ ç Îëåíêîþ, ò³ëüêè í³êîìó íå 
êàæè, ùîá í³õòî íå çíàâ. ×óºø? 
Ì à ã ä à ë è í à. Îöå! ×è ÿ äóðíà, ÷è ÿ ìàëà, ùîá ðîçíåñëà, ÿê ñîðîêà, íà 
õâîñò³! Ò³ëüêè òè òà ÿ çíàòèìåìî, à á³ëüø í³õòî, àí³ äóøà. (Êëè÷å Ìåðîï³þ.) ×è 
âè, êóìî, çíàºòå, çà ùî öå ìè ï'ºìî ìîãîðè÷? 
Ì å ð î ï ³ ÿ. Ìàáóòü, çà äóøó ïîê³éíîãî Ñêàâèêè Ãîðïèíà ñïðàâëÿº ïîìèíêè. 
Ì à ã ä à ë è í à. Äå òàì ïîìèíêè! Îòîé ïàíè÷ ïîñâàòàâ ñüîãîäíÿ Îëåíêó. 
Ì å ð î ï ³ ÿ. Îé ãîñïîäè! À ÿ äóìàëà, ùî öå ðàçîì ç ³ìåíèíàìè é ïîìèíêè, áî ÿê 
ïðèéøëà â õàòó, òî í³áè ëàäàíîì çàïàõëî. 
Ì à ã ä à ë è í à. Òà òî, êóìî, îä âàøî¿ îäåæ³ ïàõíå ëàäàíîì íà âñþ õàòó; í³êîìó 
æ íå êàæ³òü. 
Ì å ð î ï ³ ÿ (ñóìíî). Ïðî ìåíå òàì! Çà âñ³. ãîëîâè! Áàéäóæå ìåí³! (Ìåðîï³ÿ 
øåï÷å íà âóõî ñóñ³ä³, ñóñ³äà äðóã³é êóì³ ³ ò. ä.) 
à î ð ï è í à. Ùî öå ìè ñèäèìî, ïõàºìîñü êîëî ñòîëà, íà÷å îâå÷êè! Ñÿäüìî, êóìè, 
äîë³! 
Á ó á ë å é í è ö ÿ. ² ÿ çàòîãî íå âñèäæó íà ñò³ëüö³, àæ êîëèâàþñü. Ïåäîðå! 
Äàâàé êèëèìà! Ñÿäüìî, êóìè, äîë³ íà êèëèì³, ùîá áóëî íå âèñîêî ïàäàòè, áî 
Ìåðîï³ÿ âæå êîëèâàºòüñÿ, ÿê æèä ç áîãîì³ëëÿì êîëî â³êíà. 
Ï å ä î ð ÿ  ñòåëèòü êèëèì äîë³. 
Á ó á ë å é í è ö ÿ  áåðå ñò³ëü÷èê, ñòàâèòü ñåðåä êèëèìà.
Á ó á ë å é í è ö ÿ. Âè, ñâÿòà ³ìåíèííèöå, ñ³äàéòå ïîñåðåäèí³ íà ñò³ëü÷èêó, à ìè 
ñÿäåìî äîë³ êðóãîì âàñ. 
Ãîðïèíó ñàäîâëÿòü íà ñò³ëü÷èêó.
 ñ ³  ñ³äàþòü êðóãîì íå¿.
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é  ñêèäຠñþðòóêà é ñîá³ ñ³äàº.
Á ó á ë å é í è ö ÿ. Âè, Ãîðïèíî Êîðí³¿âíî, íàøå ñîíöå, à ìè âàø³ ÿñí³ çîð³. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Áóâàþòü óñÿê³ çîð³. ßñí³ çîð³, òà íå âñ³.. 
 ñ ³. Âè, ³ìåíèííèöå, íàøå ÿñíå ñîíöå, à ìè âàø³ çîð³. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. À ìåíå æ êóäè ïðèòêíåòå? Íåõàé ÿ áóäó õî÷ ì³ñÿöåì. 
 ñ ³. Âàì íà íåá³ íåìà ì³ñöÿ. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Îé íå âãàäàëè! Íå âàì òå çíàòè! 
à î ð ï è í à (ç ÷àðêîþ â ðóö³). Êóìè ìî¿, ëþá³ ìî¿! Çàñï³âàéòå ìåí³, ïðîñëàâòå 
ìåíå, ñâîþ êóìó, Ãîðïèíó Ñêàâè÷èõó. Íåõàé ÿ òðîõè çàïëà÷ó. 
 ñ ³ (ñï³âàþòü). 
² ë³ä òð³ùèòü, ³ êîìàð ïèùèòü, 
À òî êóì äî êóìè ïîðîñÿ òàùèòü. 
Êóìöþ, ãîëóáöþ! Çâàðè ìåí³ ïîðîñÿ, 
Çâàðè ìåí³ ïîðîñÿ, ùîá ³ þøêà áóëà! 
² þøå÷êà, ³ ïåòðóøå÷êà. 
Êóìà ìîÿ, ëþáà ìîÿ, ìîÿ äóøå÷êà! 
à î ð ï è í à. Îé, íå ñï³âàéòå, íå çàâäàâàéòå æàëþ, áî ÿ âæå ïëà÷ó. (Âòèðຠ
ñëüîçè). Òàê ìåíå ðîçæàëîáèëè, òàê ðîçæàëîáèëè! (Òÿãíå Ìåðîï³þ äî ñåáå é ö³ëóº 
¿¿.) Ñïàñèá³ âàì, ùî âè ìåíå íå çàáóâàºòå òà íå öóðàºòåñü ìîãî õë³áà-ñîë³. Ïîêè 
æèâà íà ñâ³ò³,  íå çàáóäó âàñ; áóäó çà âàñ ùîðàíêó, ùîâå÷îðà ìîëèòèñü áîãó, 
ïîäàì çà âàñ ÷àñòî÷êó â Áðàòñüêîìó ìîíàñòèð³. 
Ì å ð î ï ³ ÿ. Ïîìîë³òüñÿ, Ãîðïèíî Êîðí³¿âíî, çà ìåíå, ãð³øíèöþ; âæå æ ÿ 
ñüîãîäíÿ íàãð³øèëà, òàê íàãð³øèëà (ñêëàäຠðóêè äî áîãà), ùî íå çíàþ, ÷è é 
ïðîñòèòü ìåí³ îòåöü Ìîäåñò³é. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. ² çà ìåíå íå çàáóäüòå ïîäàòè ÷àðî÷êó, áî é ÿ òàê 
íàãð³øèâ, òàê íàãð³øèâ! Íå çíàþ, ÷è ïðîñòèòü ìåíå... ãì... íå çíàþ, é õòî òàì 
ïðîùàº. 
à î ð ï è í à. À õòî âèäàâ ïåðåäðàæíþâàòè? Õòî âèäàâ êðèâèòèñü? Ãëÿä³òü ëèøåíü, 
áî ÿ âàñ òàê ïîñêóáó çà ÷óáà! 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Òî é ñêóá³òü, òà ñêóá³òü äîáðå,- áî º çà â³ùî 
ïîñêóáòè. Ïàòëè äîáð³. 
à î ð ï è í à. Ðîçòðèâîæèëè âè ìåíå ï³ñíÿìè. Ïëà÷ó ÿ, ùî ìåíå ìîÿ ð³äíÿ 
öóðàºòüñÿ, íåáîãà ªâôðîñèíêà ìåíå öóðàºòüñÿ; íå áàæàþòü âîíè ìåí³ ùàñòÿ-äîë³, 
êîëè íå ïðèéøëè ïîêóøòóâàòè ì õë³áà-ñîë³. Îé ãîñïîäè! Îòà ìåí³ ªâôðîñèíêà... 
Òà ùî é êàçàòè... êîëè âîíà ìåí³ íåáîãà. Ãð³õ ìåí³ îñóæäàòè, òà ùå é ñâîþ 
ðîäèíó. 
Ì å ð î ï ³ ÿ  é  Ì à ã ä à ë è í à. Îé ãîñïîäè! ßêèé-òî òåïåð ñâ³ò íàñòàâ: áðàò 
âñòຠíà áðàòà, ñåñòðà íà ñåñòðó. 
à î ð ï è í à. Íåáîãà ªâôðîñèíêà íà ð³äíó ò³òêó. Íåõàé óæå áîã ñêàðຠ¿¿ çà 
ìåíå, ñìèðåííó ðàáó áîæó. 
 ñ ³. Íåõàé óæå ¿¿ ãîñïîäü ïîêàðàº, êîëè âîíà òàêà. 
à î ð ï è í à. Íåõàé ¿¿ êóðêà âáðèêíå. Âîíà ìåí³ íå íåáîãà, à ÿ ¿é íå ò³òêà 
îäíèí³ é äîâ³êó. Àíàõòåìà! Àíàõòåìà! Àíàõòåìà! 
 ñ ³. Àíàõòåìà! Àíàõòåìà! Àíàõòåìà! 
à î ð ï è í à. Îöå çãàäàëà òàêå ñìóòíå òà é çàñìóòèëàñÿ! 
Á ó á ë å é í è ö ÿ. ² òðåáà áóëî çãàäóâàòè â òàêèé äåíü! Êîëè á ó ìåíå òàêà 
íåáîãà, òî ÿ á íà íå¿ ïõó! Òà é ãîä³. 
à î ð ï è í à. Òî é ÿ íà íå¿ ïõó! 
 ñ ³. Ïõó-ïõó-ïõó íà íå¿, ñàòàíó, òà é áóäüìî çíîâ âåñåë³! Öóð ¿é, ïåê ¿é, êîëè 
âîíà îäöóðàëàñü îä ðîäó. 
Á ó á ë å é í è ö ÿ. ª ³ â ìåíå, ïðèçíàòèñü, òàêà ðîäè÷êà, òà... íå õî÷åòüñÿ 
ò³ëüêè ðîçêàçóâàòè, òà ùå é ïðè ëþäÿõ. À!.. àæ ÿçèê ñâåðáèòü... 
 ñ ³. Òà êàæè, êàæè! Íàùî æàëóâàòè òàêèõ ïñÿþõ. 
Á ó á ë å é í è ö ÿ. Òà ðîçêàçàëà á, òà, ÿê-òî êàæóòü, ñò³íè ñëóõàþòü. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Ïåäîðå! ³çüìè êî÷åðãó òà ïîâèãîíü ñò³íè ç õàòè. 
Á à ø ì à ÷ í è ö ÿ. ß âæå çíàþ, ïðî êîãî ìîâà ìîâèòüñÿ. Öå â íàøå â³êíî êàì³íü 
óäàðèâ. 
Á ó á ë å é í è ö ÿ. Íå çíàþ, ìîæå, â âàøå. Íà çëî䳺Ⳡøàïêà ãîðèòü. Ùî æ 
ðîáèòè, êîëè âàø ð³ä òàêèé óäàâñÿ, áî òî ç âàøîãî êîäëà. 
Á à ø ì à ÷ í è ö ÿ. Ç íàøîãî êîäëà? À ÿêå æ íàøå êîäëî? (Ñõâà÷óºòüñÿ ç ì³ñöÿ.) 
Á ó á ë å é í è ö ÿ. Òà òàêå æ... 
Á à ø ì à ÷ í è ö ÿ. Òà ÿêå æ? Êàæè! 
Á ó á ë å é í è ö ÿ. Íå ÷³ïëÿéñÿ, Îðèíî, áî é ñêàæó. Òàê ³ êðèêíó íà âñþ õàòó. 
(Âñòຠç ì³ñöÿ.) 
Á à ø ì à ÷ í è ö ÿ. Ïðî ìåíå, êðèêíè íå òî ùî íà âñþ õàòó, ³ íà âñþ óëèöþ, áî ÿ 
òåáå íå áîþñü, áî ÿ òåáå íå çëÿêàþñü. 
Á ó á ë å é í è ö ÿ. Áà çëÿêàºøñÿ, ÿê ñêàæó, áî âæå òâ³é ð³ä îòóò ìåí³ ñèäèòü ó 
ïå÷³íêàõ. Òî âàøå êîäëî! Òàê³ âè âñ³., íå ò³ëüêè âàøà Ñòåïàíèäêà. 
Á à ø ì à ÷ í è ö ÿ. Òî ìè Â ñ ³. òàê³? Òî é ÿ òàêà? 
Á ó á ë å é í è ö ÿ. Òà é òè òàêà. ² òâîÿ ìàòè áóëà òàêà! 
Á à ø ì à ÷ í è ö ÿ. Òà é ìîÿ ìàòè áóëà òàêà? ßêà æ áóëà ìîÿ ìàòè? 
Á ó á ë å é í è ö ÿ. Õ³áà æ íå çíàºìî, ÿêà áóëà òâîÿ ìàòè? Òà òâîþ æ ìàò³ð áèëè 
æèäè íà óëèö³ ïàòèíêàìè ïî ìîðä³. Òâîÿ ìàòè â îñòðîç³ ñèä³ëà. 
Á à ø ì à ÷ í è ö ÿ (êèäàºòüñÿ äî áóáëåéíèö³), Ìîþ ìàò³ð æèäè áèëè ïàòèíêàìè? 
Ìîÿ ìàòè â îñòðîç³ ñèä³ëà? Õòî áà÷èâ? Õòî äîêàæå? 
Á ó á ë å é í è ö ÿ. ß äîêàæó! 
Á à ø ì à ÷ í è ö ÿ. Áà íå äîêàæåø! 
Á ó á ë å é í è ö ÿ. Áà äîêàæó! 
Á à ø ì à ÷ í è ö ÿ. Áà áðåøåø, íå äîêàæåø. 
Á ó á ë å é í è ö ÿ. (íàáëèæàºòüñÿ). Áà íå áðåøó, áî äîêàæó! Áðåøè ñàìà ç 
ñîáàêàìè. 
Á à ø ì à ÷ í è ö ÿ. Îé, ëþäè äîáð³! Õòî ÷óâ, õòî áà÷èâ, ùîá ìîÿ ìàòè ñèä³ëà â 
îñòðîç³? (ϳäõîäèòü äî êîæíî¿ ì³ùàíêè é ïèòàº.) Òè áà÷èëà, ÿê ñèä³ëà ìîÿ ìàòè â 
îñòðîç³? 
Ì ³ ù à í ê à. ͳ. 
Á à ø ì à ÷ í è ö ÿ. (äî äðóãî¿ ì³ùàíêè). À òè äîêàæåø? 
Ì ³ ù à í ê à. ͳ! 
Á à ø ì à ÷ í è ö ÿ. (äî òðåòüî¿). À òè äîêàæåø? 
Ì ³ ù à í ê à. ͳ, íå äîêàæó! 
Á à ø ì à ÷ í è ö ÿ. (äî Ãîðïèíè). À âè äîêàæåòå? 
à î ð ï è í à. ͳ, íå äîêàæó! 
Á à ø ì à ÷ í è ö ÿ. (ïèòຠóñ³õ ³ îáåðòàºòüñÿ äî áóáëåéíèö³ ç êóëàêàìè). Ùî æ 
òè ìåí³ êàæåø, ùî ìîÿ ìàòè ñèä³ëà â îñòðîç³, êîëè í³õòî íå äîêàæå? Ùî æ òè, 
ñÿêà-òàêà, îáãîâîðþºø ìîþ ìàò³ð ³ âñþ íàøó ð³äíþ? 
Á ó á ë å é í è ö ÿ. Ïðèñÿãàþñü ³ áîæóñü, ïàäàþ íà êîë³íà äî áðàòñüêî¿ 
áîãîðîäèö³ (ïàäຠíà êîë³íà), ùî òâîÿ ìàòè ñèä³ëà â îñòðîç³, ùî òâîþ ìàò³ð áèëè 
æèäè ïàòèíêàìè ïî ìîðä³. 
Á à ø ì à ÷ í è ö ÿ. Ïàäàþ íà êîë³íà (ñòຠíà êîë³íà), ïðèñÿãàþñü ³ áîæóñü, ùî 
òè áðåøåø, ùî òè íàáðåõàëà íà ìîþ ìàò³ð. Áðåøåø, áðåøåø, áðåøåø, ñèá³ðíà! 
Òèì ÷àñîì  Ã î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é  âèõîäèòü ç õàòè ³ ïðèâîäèòü  ê à ò å ð è í 
ù è ê à. 
Êàòåðèíêà ãðຠé ïåðåáèâຠëàéêó.
 ñ ³. Äå öå ìóçèêè âçÿëèñÿ? Õòî öå íàéíÿâ? 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Öå ÿ, öå ÿ íàéíÿâ, ùîá Ãîðïèí³ Êîðí³¿âí³ âåñåë³ø³ 
áóëè ³ìåíèíè. ßê ìàºìî ëàÿòèñü, äàâàéòå ëó÷÷å ãóëÿòè! 
 ñ ³. (ñõâà÷óþòüñÿ). Äàâàéòå ëó÷÷å ãóëÿòè àáî òàíöþâàòè! 
à î ð ï è í à. Àâæåæ òàíöþâàòè âåñåë³øå, í³æ ëàÿòèñü. Ðîçñòóï³òüñÿ, êóìè ìî¿ 
ìèë³! Ãîðïèíà Êîðí³¿âíà ãóëÿº. 
 ñ ³  ðîçñòóïàþòüñÿ íà îáèäâà áîêè. 
Á ó á ë å é í è ö ÿ é  Á à ø ì à ÷ í è ö ÿ  ðîçõîäÿòüñÿ íà îáèäâà áîêè 
é ïîêàçóþòü îäíà äðóã³é êóëàêè.
à î ð ï è í à (ðîçñòàâèâøè ðóêè). Äàéòå ì³ñöå, êóìêè ìî¿, ãîëóáêè ìî¿! Ãîðïèíà 
Ñêàâè÷èõà ãóëÿº! (Ïî÷èíຠòàíöþâàòè ç áàøìà÷íèöåþ.) 
Ì à ã ä à ë è í à (ï³ä³éìຠðóêè âãîðó). Îé, ùî æ òî ñêàæå çàâòðà îòåöü Ïàõîì³é! 

Ì å ð î ï ³ ÿ (ç äðóãîãî áîêó, ñïåðåäó ñöåíè). Îé, ùî æ òî çàâòðà ñêàæå îòåöü 
Ìîäåñò³é! 
 òàíåöü âèñòóïàþòü äåêîòð³   ì ³ ù à í ê è.
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. â îäí³é ñîðî÷ö³ ñàäèòü ãîïàêà.
Çàâ³ñà ïàäàº.
 
Ä²ß ×ÅÒÂÅÐÒÀ
 
Ñâ³òëèöÿ Ðÿáêîâà. 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷ ñèäèòü êîëî ñòîëà é ïîç³õàº, õðåñòÿ÷è çà êîæíèì 
ðàçîì ðîòà.
Âå÷³ð.
 
ÂÈÕ²Ä 1 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷  ³  ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à.
 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷ (ïîç³õຠé õðåñòèòü ðîòà). Îé ãîñïîäè, ïîìèëóé 
ìåíå, ãð³øíîãî ðàáà ñâîãî! (Çíîâ ïîç³õຠé õðåñòèòü ðîòà.) Ïõó, ÷îãî öå ÿ òàê 
ïîç³õàþ? 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à (ïîç³õຠé õðåñòèòü ðîòà). Îöå! Òè ïîç³õàºø, à 
ÿ çà òîáîþ! 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷ (ïîç³õຠé õðåñòèòü ðîòà). Ïõó íà òåáå, ñàòàíî! 
Ïîç³õíóâ òàê, ùî òðîõè íå ðîçäåðñÿ. 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à (ïîç³õຠé õðåñòèòü ðîòà). Ïõó! Íå ïîç³õàé-áî, 
áî é ÿ ðîò ñîá³ ðîçäåðó. 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Îöå, íå ïîç³õàé òà íå ïîç³õàé, áî é âîíà 
ïîç³õàº! 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Òî çàòóëÿâ áè ðîòà, à òî òàê íåãàðíî 
äèâèòèñü... ùî é... 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Àòè äóìàºø, ùî ìåí³ ãàðíî äèâèòèñü, ÿê òè 
ðîççÿâèø ñâîþ âåðøó? 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Îò ³ âåðøó... Ç êîòîðîãî öå ÷àñó ñòàëà âåðøà ç 
ìîãî ðîòà? 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Òà õ³áà æ âæå é íå ÷àñ! Ùî òî ò³ æ³íêè çà ìóäðèé 
íàðîä! Äî ñìåðò³ çáèðàëà á ãóáè íà îáîðî÷êó. 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Ïõó! Ïõó! Àæ òðåáà îäïëþíóòèñü, òàêå âåðçåø. 
×è íå âåðåäóºø òè îöå çíîâ? 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Íå÷èñòà éîãî ìàòè çíàº, ìîæå, é âåðåäóþ. 
Çäàºòüñÿ, õî÷åòüñÿ ÷è ÷àþ, ÷è ãîð³ëêè. 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Ïðî ìåíå, ïèé ÷àé, ò³ëüêè íå ïèé ãîð³ëêè, áî 
ªâôðîñèíêà áóäå ñåðäèòèñü, ÿê ïîáà÷èòü. 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Îé, íå ïèòè ìåí³ õî÷åòüñÿ; çäàºòüñÿ — ¿ñòè, òà 
íå çíàþ, ÷è ñîëîäêîãî, ÷è êèñëîãî; ÷è õâèã³â, ÷è ñîëîíèõ îã³ðê³â? ßê òîá³ 
çäàºòüñÿ? 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. À ÿê æå ìåí³ ïðî òå çíàòè? Õ³áà â ìåíå òâ³é 
ðîò? 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Ùî á òè òåïåð ¿ëà, ÷è ñîëîäêå, ÷è êèñëå? ×è 
õâèãè, ÷è ñîëîí³ îã³ðêè? 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. ß á ¿ëà õâèãè. 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. ×îðòçíà-÷îãî ¿é õî÷åòüñÿ. Õâèã³â ñõîò³ëîñü, íà÷å 
ìàë³é äèòèí³. 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. ×è òî æ ìåí³? Òà òî æ òîá³! 
 
ÂÈÕ²Ä 2 
Ò ³  ñ à ì ³  é  á à ø ì à ÷ í è ö ÿ.
 
Á à ø ì à ÷ í è ö ÿ (âá³ãຠç êîøèêîì). Äîáðèâå÷³ð âàì, Ñèäîðå Ñâèðèäîâè÷ó, ³ 
âàì, ªâäî곺 Êîðí³¿âíî! ßê æå âàì ìîæíà íå áóòè íà ³ìåíèíàõ ó Ãîðïèíè Êîðí³¿âíè! 

Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. ßê æå ï³òè, êîëè ªâôðîñèíà øàïêó ñõîâàëà! ßêáè 
ïàê óâå÷åð³, òî ìîæíà á ³ áåç øàïêè, à òî âäåíü. 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Ñõàìåíèñü, ñòàðèé! Ùî òè âåðçåø? Íå ï³øëè, áî 
÷îãîñü ïîñëàáëè óñ³. 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Åãå! ×îãîñü ñïðàâä³ ó íàñ ðîòè ïîñëàáëè: é ñàì³ 
íå ðîçáåðóòü, ÷îãî õîòÿòü. (Ïîç³õàº.) Îé, öå íåñïðîñòà ùîñü. 
Á à ø ì à ÷ í è ö ÿ. Ìàáóòü, íàñëàíî. Áóëî é ìåí³ òàêå òîð³ê ï³ñëÿ ³ìåíèí 
Ãîðïèíè Êîðí³¿âíè. Ö³ëèé äåíü òàê ïîç³õàëà, ùî ìóñèëà êëèêàòè øåïòóõó. 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. ѳäàéòå æ òà ðîçêàæ³òü, ÿê òàì áóëî â ñåñòðè? 
Ùî ¿ëè, ùî ïèëè, õòî áóâ, õòî ùî ðîáèâ? 
Á à ø ì à ÷ í è ö ÿ. Áóëè íà îá³ä³ ïèðîãè, áóëà ëîêøèíà ç ãóñêîþ, ïå÷åíà êóðêà, 
ïå÷åíå ïîðîñÿ, øóëèêè, ùå é êàòåðèíêà íà çàêóñêó. Òàê íàãóëÿëèñü, òàê 
íàòàíöþâàëèñü! Àëå íå ñÿäó, áî çàá³ãëà äî âàñ ïî äîðîç³. Òàì áóâ ³ 
Ãîñòðîõâîñòèé: òàêè äîáðå âèòðóñèâ êèøåí³ íà ãîð³ëêó òà íà ìóçèêè. ×è âè çíàºòå, 
ùî Îëåíêà âæå çàñâàòàíà çà Ãîñòðîõâîñòîãî? 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. ×è âæå æ? Çà Ãîñòðîõâîñòîãî? 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Áðåõíÿ! 
Á à ø ì à ÷ í è ö ÿ. Âèáà÷àéòå-áî, Ñèäîðå Ñâèðèäîâè÷ó: õòî áðåøå, òîìó ëåãøå. 
Ïðîïèëè ìè íàâ³êè Îëåíêó! Ãîñòðîõâîñòèé íàéíÿâ êàòåðèíêó òà àæ ñ³ðòóêà é æèëåòêó 
ñêèíóâ, òàê âèáèâàâ òðîïàêà. Îé áîæå ì³é, ÿê êîë³íà é ëèòêè áîëÿòü, íà÷å õòî 
ëîìàêîþ ïîáèâ! Ïðîùàéòå, ñåðöå! (Ö³ëóºòüñÿ ç õàçÿéêîþ.) Òà í³êîìó, òà í³êîìó, 
í³êîìó íå êàæ³òü, áî òàêèé ïðèêàç. ß îöå ò³ëüêè âàì ³ êàæó. (Âèõîäèòü ³ íà 
ïîðîç³ çá³ãàºòüñÿ ç áóáëåéíèöåþ.) Îé ëèøåíüêî! Îöå òðîõè ç í³ã íå çâàëèëà! 
(Âèõîäèòü.) 
 
âèõ³ä 3
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à, Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷  ³  á ó á ë å é 
í è ö ÿ.
 
Á ó á ë å é í è ö ÿ. Áèé òåáå ñèëà áîæà! Òðîõè ìåí³ íîñà íå ðîçáèëà ñâîºþ 
ìîðäîþ. Äîáðèâå÷³ð âàì, êóìî! (Ö³ëóºòüñÿ.) ×è æèâ³, ÷è çäîðîâ³? À âàñ íå áóëî íà 
³ìåíèíàõ ó Ãîðïèíè Êîðí³¿âíè, à ìè ïèëè ñâàòàííÿ! ×è âè çíàºòå, ùî Îëåíêà 
çàñâàòàíà çà Ãîñòðîõâîñòîãî, ò³ëüêè í³êîìó, í³êîìó íå êàæ³òü, áî òàêèé ïðèêàç, 
ùîá í³õòî íå çíàâ. Ïðîùàéòå! Òàê çàãóëÿëàñü, òàê çàãóëÿëàñü, àæ î÷³ïîê ç ãîëîâè 
çëàçèòü. (Ïîïðàâëÿº î÷³ïîê ³ âèõîäèòü. Íà ïîðîç³ çá³ãàºòüñÿ ç Ìåðîﳺþ.) Îé! 
Îöå! Àæ çàáèëàñü îá âàñ! 
 
ÂÈÕ²Ä 4
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à, Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷  ³  Ì å ð î ï ³ 
ÿ.
 
Ì å ð î ï ³ ÿ. Îöå! Àæ ò³ì'ÿì îá äâåð³ âäàðèëàñü. (Âõîäèòü.) Ãîñïîäè, ²ñóñå 
Õðèñòå, ñèíå áîæèé, ïîìèëóé íàñ! 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷ (áàñîì). À-ì³-íü. 
Ì å ð î ï ³ ÿ. Äîáðèâå÷³ð âàì! ßê âàñ ãîñïîäü ìèëóº? 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Âàøèìè ìîëèòâàìè ùå âîðóøèìîñü äî êîòðîãî 
÷àñó. ѳäàéòå, ïðîøó âàñ! 
Ì å ð î ï ³ ÿ. Ñïàñèá³ âàì, í³êîëè. Äàëåêî äèáàòè äîäîìó. Êîëè á âè, ªâäî곺 
Êîðí³¿âíî, çíàëè, ÿê ÿ ñüîãîäíÿ íàãð³øèëà ó Ãîðïèíè Êîðí³¿âíè; òàê íàãð³øèëà, ùî 
íàñèëó íåñó ñâî¿ ïðåãð³øåííÿ íà Ïå-÷åðñüêå. 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Òî âêèíüòå òó â'ÿçêó ãð³õ³â ó êàíàâó, íåõàé òàì 
ïîòîíå ó áåçäí³. ×è âàðòî æ íåñòè òàêó íå÷èñòü àæ íà Ïå÷åðñüêå! 
Ì å ð î ï ³ ÿ. ßêáè æ ïàê ìîæíà áóëî... Òàê íàñ ïðèéìàëà Ãîðïèíà Êîðí³¿âíà, òàê 
÷àñòóâàëà, òàê ïðèïðîøóâàëà, ùî ÿ îäìàãàëàñü, îäìàãàëàñü òà é... (Ìàõà ðóêàìè.) 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Òà é íàãð³øèëè ïîâíå ñèòî é ðåøåòî. 
Ì å ð î ï ³ ÿ. Òà ùå é ÿê ïðèéìàëà íàñ! Áî Îëåíêó çàñâàòàëè. Ãîñòðîõâîñòèé 
çàñâàòàâñÿ. Ãàðíîãî çÿòÿ ìàòèìå Ãîðïèíà Êîðí³¿âíà! (Çàòî÷óºòüñÿ.) Ïðîùàéòå! 
Çîñòàâàéòåñü ñîá³ äîìà. (Âèõîäèòü ³ íå ïîòðàïëÿº â äâåð³ òà â â³êíî, ï³ä³éìà 
íîãó.) Îöå ÿê âèñîêî ïîðîáèëè ïîðîãè! (Çíàõîäèòü äâåð³ é âèõîäèòü.) 
 
ÂÈÕ²Ä 5
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷  ³  ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à.
 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷ (âäàðèâøè îá ïîëè ðóêàìè). Îò òîá³ é æåíèõ! Êîëè 
íå áðåøóòü îö³ ñîðîêè. 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à (âäàðèâøè îá ïîëè ðóêàìè). Îò òîá³ é 
Ãîñòðîõâîñòèé! Òà, ìàáóòü, ³ íå áðåøóòü, áî àæ âòðüîõ îäíî ãîâîðèëè. 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Àâæåæ óòðüîõ òðóäíî áðåõàòè, íå òå ùî îäíîìó. Îò 
òîá³ âòåðÿëè ðîçóìíîãî ÷îëîâ³êà! Äå æ òåïåð äîñòàíåø òàêîãî ðîçóìíîãî çÿòÿ? 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à (ç ïëà÷åì, âçÿâøèñü çà ãîëîâó). Îé á³äíà ìîÿ 
ãîë³âîíüêà! Ùî æ òî ñòàíåòüñÿ ç íàøîþ ªâôðîñèíêîþ? Äå æ òåïåð ó ñâ³ò³ çíàéòè 
òàêîãî æåíèõà äëÿ íàøî¿ ªâôðîñèíè? 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷ õàïàºòüñÿ çà ãîëîâó. Îáîº á³ãàþòü ïî õàò³. 
 
ÂÈÕ²Ä 6
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷, ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à  ³  ª â ô ð î ñ 
è í à .
 
ª â ô ð î ñ è í à (âèõîäèòü ç ê³ìíàòè). Ùî öå ç âàìè ñòàëîñÿ? ×îãî öå âè òàê 
á³äêàºòåñü? 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Äå æ ïàê íå á³äêàòèñü? 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Äå æ ïàê íå á³äêàòèñü! Êîëè á òè çíàëà... òà 
íå õî÷ó êàçàòè... Êàæè âæå òè! (Äî Ñèäîðà Ñâèðèäîâè÷à.) 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Êàæè âæå òè, áî â ìåíå ÿçèê ñòàâ, ÿê êîëîäà: 
í³ÿê íå ïîâåðíåòüñÿ. 
ª â ô ð î ñ è í à . Êàæ³òü-áî, íå ìó÷òå ìåíå! ßêå òàì íåùàñòÿ ñòàëîñÿ? Ïåâíî, 
ùîñü òàêå, ùî äîáðîãî ñëîâà íå âàðòî. 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Äå æ òàì íå âàðòî, êîëè âàðòî. Îé áîæå ì³é! 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Òóò çàá³ãàëè äî íàñ àæ òðè êóìè Ãîðïèíè 
Êîðí³¿âíè òà êàçàëè, ùî íà ³ìåíèíàõ ó Ãîðïèíè Êîðí³¿âíè áóâ Ãîñòðîõâîñòèé... 
ª â ô ð î ñ è í à . Áóâ Ãîñòðîõâîñòèé! À ÿê â³í ñì³â òàì áóòè, íå ñïèòàâøèñü 
ìåíå? Ïîòðèâàé æå, ìîñüº Ãîñòðîõâîñòèé! ß æ òîá³ âèâàðþ âîäó! 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Åãå, âèâàðèø âîäó, êîëè â³í óæå ïîñâàòàâ Îëåíêó. 

ª â ô ð î ñ è í à . Îëåíêó? Ïîñâàòàâ Ãîñòðîõâîñòèé? Õà! Õà! Õà! Îöüîìó äèâó ÿ 
í³êîëè íå ïîéìó â³ðè! Õà! Õà! Õà! Õà! 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Äîáðå õà-õà-õà, êîëè âæå é ìîãîðè÷ ïèëè, à ìîæå, 
âæå é çàðó÷èíè áóëè. Òóò àæ òðè ñîðîêè ïðèë³òàëè òà áðåõàëè... òðîõè íå ïîáèëèñü 
îòàì, íà ïîðîç³. 
ª â ô ð î ñ è í à . Êîëè á ñþäè ïðèëåò³ëî ñòî ñîðîê ³ ñòî âîðîí ç íèìè, òî ÿ á 
íå ïîéíÿëà ¿ì â³ðè. Ãîñòðîõâîñòèé ³ Îëåíêà! Ãîñòðîõâîñòèé ïîñâàòàâ Îëåíêó! Õà! 
Õà! Õà! (²ñòåðè÷íî ðåãî÷åòüñÿ.) 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Õà! Õà! Õà! À ñïðàâä³, òðîõè ñì³øíî! 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. ªâôðîñèíêî! ßê òè ñòðàøíî ñ쳺øñÿ! Áîæå ì³é! 
Ïåðåñòàíü! Íå ñì³éñÿ! À òè, ñòàðèé, ÷îãî ñêàëèø çóáè? Íà êóòí³ çàñ쳺øñÿ! Íå 
ñì³éñÿ! 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Íå ñì³éñÿ, êîëè ñì³øíî. Õà-õà-õà! (Ñ쳺òüñÿ.) 
ª â ô ð î ñ è í à . Õà-õà-õà! Îò áè ïîñëóõàòè, ÿê Ãîñòðîõâîñòèé ãîâîðèâ òàì ç 
Îëåíêîþ! ² îá ÷³ì â³í ãîâîðèâ ç íåþ? À âîíà, ìàáóòü, ò³ëüêè î÷èìà êë³ïàëà, 
ñëóõàþ÷è éîãî. Õà-õà-õà! Íåïðàâäà òîìó, íåïðàâäà! (Ïàäຠíà êàíàïó é 
çàäóìóºòüñÿ.) À ùî ÿê ïðàâäà! Îëåíêà ãàðíà... À ùî ÿê ïðàâäà! Íå äóðíî â³í òîä³ 
òàê ïîãëÿäàâ íà Îëåíêó, òàê ÷³ïëÿâñÿ äî íå¿. Âæå â³í íå äóðíî çàáð³â äî ò³òêè â 
ãîñò³. Ïîñò³é æå, ìîñüº Ãîñòðîõâîñòèé! Ïîïàäó ÿ òåáå íà ñâî¿ çóáè! 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Íå æóðèñÿ, ñåðöå ªâôðîñèíî! Õî÷ Ãîñòðîõâîñòèé ³ 
ãàðíèé, ³ ðîçóìíèé, êàò éîãî íå âçÿâ, àëå íå ò³ëüêè ñâ³òó, ùî â â³êí³. 
ª â ô ð î ñ è í à . Îé áîæå ì³é, ùå é äîï³êàþòü. 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à  ³  Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Îöå, áîæå 
ì³é! 
ª â ô ð î ñ è í à (âñòຠé õîäèòü ïî õàò³). Îé, íå äîï³êàéòå ìåí³, äàéòå ìåí³ 
ñïîê³é, éä³òü ñîá³ äî ê³ìíàòè. 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à  âèõîäèòü ó ïåêàðíþ,
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷  âèõîäèòü äî ê³ìíàòè.
 
ÂÈÕ²Ä 7 
ª â ô ð î ñ è í à  ñàìà. Õîäèòü ïî ê³ìíàò³ é äóìàº.
 
ª â ô ð î ñ è í à . ×è âæå îöå Îëåíêà ïðè÷àðóâàëà éîãî ñâî¿ìè ÷îðíèìè î÷èìà? Âæå 
íå ðîçóìîì, íå ÿçèêîì âîíà ïðèâîðîæèëà éîãî... ×è âæå æ ó íå¿ î÷³ òåìí³ø³, áðîâè 
÷îðí³ø³, ëèöå á³ë³øå, í³æ ó ìåíå? (Äèâèòüñÿ â äçåðêàëî.) Îëåíêà ãàðíà, í³ãäå 
ïðàâäè ä³òè: áðîâè, ÿê îêñàìèò, ÿê øîâêîâ³ øíóðî÷êè, î÷³ áëèñêó÷³... Îé ñåðöå 
ìîº, ñåðöå ìîº! Íàùî æ â³í ïðèâîðîæèâ ìîº ñåðöå ñâî¿ìè ÷îðíèìè êó÷åðÿìè, òèìè 
êàðèìè î÷èìà, òèìè ðîçóìíèìè ñîëîäêèìè ñëîâàìè... (Ïàäຠíà êàíàïó é ïëà÷å. 
Ñõîïëþºòüñÿ ç êàíàïè.) Ïîêèíóâ ìåíå äëÿ ïðîñòî¿ ì³ùàíêè, äëÿ ïåðåêóïêè, äëÿ 
äî÷êè Ãîðïèíè Ñêàâè÷èõè. Ïîñò³é æå òè, Ñâèðèäå Éâàíîâè÷ó! Íå ïîäàðóþ òîá³ öüîãî! 
Âìðó — íå ïîäàðóþ! (Á³ãຠïî õàò³.) ß òîá³ îääÿ÷ó, íå òåïåð, òî â ÷åòâåð. ß òîá³ 
äîêàæó, õòî ÿ ³ ùî ÿ! ß òîá³ äîêàæó, ùî ÿ — ªâôðîñèíà Ðÿáêîâà, à íå ÿêàñü Îëåíêà 
Ñêàâè÷³âíà. (Á³ãຠïî õàò³.) 
 
ÂÈÕ²Ä 8 
ª â ô ð î ñ è í à  ³  ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à.
 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à (âèãëÿäຠç ïåêàðí³). ªâôðîñèíî! ªâôðîñèíêî! 
Ãîñòðîõâîñòèé éäå! ¯é-áîãó, éäå! Õèìêà ïðèéøëà ç ëüîõó òà é áà÷èëà, ùî â³í 
ââ³éøîâ ó íàøó õâ³ðòêó. (Âèõîäèòü.) 
 
ÂÈÕ²Ä 9
ª â ô ð î ñ è í à  ñàìà.
 
ª â ô ð î ñ è í à . ²äå! (Òðèâîæíî.) Ùî æ ìåí³ ðîáèòè, ÿê ³ç íèì ãîâîðèòè! ×è 
ñòîÿ÷è, ÷è ñèäÿ÷è, ÷è ëåæà÷è? Àãà!! Ïðèéìó ÿ éîãî ëåæà÷è, ÿê ïðèéíÿëà êîëèñü 
íàøà ìàäàì ó ïàíñ³éîí³ ñâîãî âóñàòîãî êîïèòàíà. ß, íà ìîº ùàñòÿ, âñå ÷èñòî 
áà÷èëà ó ä³ðî÷êó. ³í ïðèéøîâ, à âîíà âõîïèëà êíèæêó, ëÿãëà ñîá³ íà äèâàí³ òà é 
÷èòàº, òà é ÷èòàº, ³ íå äèâèòüñÿ íà éîãî. Ïîòðèâàé æå, ìîñüº Ãîñòðîõâîñòèé! 
Âèâàðþ ÿ òîá³ âîäó. (Õàïຠêíèæêó é ëÿãຠíà äèâàí³.) 
 
âèõ³ä 10
ª â ô ð î ñ è í à  é  Ã î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é.
 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Äîáðèâå÷³ð, ªâôðîñèíî Ñèäîðîâíî! 
ª â ô ð î ñ è í à  ìîâ÷èòü ³ ÷èòàº.
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Äîáðèâå÷³ð âàì! Íèçåíüêî êëàíÿþñü âàì, ªâôðîñèíî 
Ñèäîðîâíî, àæ äî ñèðî¿ çåìë³! Ùî öå âè ÷èòàºòå? Ïåâíî, ùîñü äóæå, äóæå ö³êàâå, 
êîëè é íå ìîæåòå îä³ðâàòèñü. (ѳäຠêîëî ªâôðîñèíè é çàãëÿäຠó êíèæêó.) ªðóñëàí 
Ëàçàðåâè÷! Ìàáóòü, äóæå â÷åíà, äóæå ðîçóìíà êíèæêà, êîëè âè íå ìîæåòå 
îä³ðâàòèñü! (Çàãëÿäຠâ êíèæêó.) Äóæå â÷åíà, äóæå ëàñà ð³÷! (Âñòຠé õîäèòü ïî 
õàò³.) ßê æå âàøå çäîðîâ'ÿ, âàøå äðàãîö³ííå çäîðîâ'ÿ, ªâôðîñèíî Ñèäîðîâíî! 
ª â ô ð î ñ è í à  ìîâ÷èòü ³ ïåðåãîðòóº ëèñòêè.
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. (çíîâ ñ³äຠé çàãëÿäຠâ êíèæêó). «Ïðåêðàñíûé Åðóñëàí 
Ëàçàðåâè÷»... Äóæå â÷åíà ð³÷. (Âñòຠé çàãëÿäຠâ ê³ìíàòó, â ïåêàðíþ é êàøëÿº. 
Òèõî.) Å! Ùîñü òóò òà º! ×èòຠòà ÷èòàº, é ñëîâà íå ïðîìîâèòü äî ìåíå! ×è íå 
çíຠâîíà, ùî ÿ îöå ãóëÿâ ó Ãîðïèíè òà é äóðèâ ñòàðó â³äüìó, í³áè ÿ õî÷ó ñâàòàòè 
Îëåíêó? Àëå õòî æ îöå ïðèí³ñ ñþäè çâ³ñòêó? Íå ñàìà æ Ãîðïèíà àáî ñîðîêà íà 
õâîñò³! (ãîëîñíî.) ªâôðîñèíî Ñèäîðîâíî! ×è íå ñåðäèòåñü âè ÷îãî íà ìåíå? ×è íå 
îáèäèâ ÿ âàñ ÷èì, áóâøè ó âàñ â ãîñòÿõ? 
ª â ô ð î ñ è í à  ñõîïëþºòüñÿ é õîäèòü ïî õàò³.
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é  âñòàº, ïàäຠíà êàíàïó é çàòóëÿº î÷³ ðóêàìè.
ª â ô ð î ñ è í à . Õèìêî! Õèìêî! Éäè ñþäè òà íàêóðè â õàò³ ïàõîùàìè, áî òàê ³ 
òõíå íà âñþ õàòó ãíèëèìè êèñëèöÿìè, íåíà÷å ò³òêà Ãîðïèíà ò³ëüêè ùî âèéøëà ç 
õàòè. Ïõå! Ïõå! 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. (âñòຠé õîäèòü ñë³äêîì çà ªâôðîñèíîþ). Âàì ùîñü 
íàãîâîðèëè íà ìåíå, ïðîñòî òàêè íàáðåõàëè íà ìåíå. Ïðàâäà, ªâôðîñèíî Ñèäîðîâíî? 
Êëÿíóñÿ âàì, áîæóñÿ; íå â³ðòå òîìó: âñå òå áðåõíÿ. 
ª â ô ð î ñ è í à . Ðàäà á íå â³ðèòè, òà òðåáà â³ðèòè. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Âè çàãîâîðèëè äî ìåíå! ßêèé ÿ ùàñëèâèé, ùî ïî÷óâ âàø 
ñð³áíèé ãîëîñî÷îê, ªâôðîñèíî Ñèäîðîâíî! Çà îäíî ëàñêàâå ñëîâî äÿêóþ âàì. 
(Êëàíÿºòüñÿ.) 
ª â ô ð î ñ è í à . Íå äÿêóéòå, áî íåìà çà â³ùî. Ìåí³ íå äóæå ïîòð³áíî âàøî¿ 
äÿêè. Îá³éäåìîñü. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Îé ªâôðîñèíî Ñèäîðîâíî! ß á îääàâ ïîëîâèíó ñâîãî 
â³êó, ùîá ò³ëüêè çíàòè, çà ùî âè êàðàºòå ìåíå òàê òÿæêî! (ѳäຠíà ñò³ëüö³ é 
çàòóëÿº î÷³ äîëîíÿìè.) 
ª â ô ð î ñ è í à . Îòàê. Âèïëà÷òåñü íà ïîõì³ëëÿ.  Îëåíêè ïèëè, à äî ìåíå 
ïðèéøëè ïîõìåëÿòèñü. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Õòî âàì íàáðåõàâ, ùî ÿ ïèâ ó Ãîðïèíè Êîðí³¿âíè? 
ª â ô ð î ñ è í à . Ìåí³ í³õòî íå áðåõàâ, ìè ç òàê³âñüêèõ, ùî âñå çíàºìî. Ïõå! 
ßê îä âàñ òõíå íà âñþ õàòó; çîâñ³ì òàê, ÿê îä ì ò³òêè Ãîðïèíè. (Îäìàõóºòüñÿ 
õóñòî÷êîþ.) Õèìêî! Õèìêî! Äàâàé ñþäè êóðåâà. 
 
ÂÈÕ²Ä 11
Ò ³  ñ à ì ³  é  Õ è ì ê à.
 
Õ è ì ê à (äìå â ïîêðèøêó). Îöå ñõîò³ëîñÿ âàì òîãî êóðåâà! Êàõè! Êàõè! Òàêå 
äîáðå, àæ ó ãîðë³ äóøèòü! (Òèõî.) Öå âñå ïðèìõè! Õî÷åòüñÿ ¿é öüîãî êóðåâà, 
íåíà÷å âåëèêà ïàí³! (Ãîëîñíî.)×è ãîä³, ÷è ùå? 
ª â ô ð î ñ è í à . Êóðè ùå, ïîêè íå âèêóðèø çëîãî äóõà. 
Õ è ì ê à. Òà âæå òàê íàêàäèëà, ùî âñ³ ÷îðòè ïîâò³êàëè á ç õàòè, ÿêáè ò³ëüêè 
áóëè, íå ïðîòè íî÷³ çãàäóþ÷è. 
ª â ô ð î ñ è í à . Êîëè íå âñ³õ âèêóðèëà, òî âèêóðèø, ìîæå, õî÷ îäíîãî. Ïõå! 
Ïõå! Íàñèëó ïåðåìîãëî ò³ò÷èí äóõ. 
Õ è ì ê à  âèõîäèòü.
 
ÂÈÕ²Ä 12 
ª â ô ð î ñ è í à  é  Ã î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é.
 
ª â ô ð î ñ è í à . ×è äîáðå æ âàì òàì ãóëÿëîñü, Ñâèðèäå Éâàíîâè÷ó? Ìàáóòü, áóëî 
ùî ¿ñòè, ïèòè é ïî êîë³íöÿ â â³âñ³ áðîäèòè. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Àò, ìóñèâ çàéòè, êîëè ñòàðà çàòÿãëà. Ïîñèä³â òðîõè, 
ïîáàëàêàâ... Òà õ³áà æ âè íå çíàºòå, ÿêå òàì áàëàêàííÿ. ̳ùàíêè ïîïèëèñü, ïî÷àëè 
ñï³âàòè, ïîò³ì ïî÷àëè ïëàêàòè, ïîò³ì ïî÷àëè ëàÿòèñü. Íàñèëó-ñèëó âò³ê òà îöå 
ïðèéøîâ äî âàñ, ùîá îäâåñòè òðîõè äóøó. 
ª â ô ð î ñ è í à . Ñþäè á òî ïðèíåñëè ñâîþ äóøó... À ìîæå, âè ïîêèíóëè ñâîþ 
äóøó â ò³òêè? 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Âè æàðòóºòå, ªâôðîñèíî Ñèäîðîâíî. ¯é-áîãó, æàðòóºòå. 
ß ñâ äóø³ íå ïîêèíó áóäë³-äå. Õ³áà ïîêèíóâ áè ¿¿ òàì, äå áóäå âàøà äóøà, 
ªâôðîñèíî Ñèäîðîâíî, òàì — ³ á³ëüøå í³ãäå. 
ª â ô ð î ñ è í à. ×è ãàðíî ïðèáðàëàñÿ Îëåíêà íà òîé áàë? Ìàáóòü, íàä³ëà øîâêîâó 
ñóêíþ, óáðàëàñÿ â çîëîòî òà â ñð³áëî, íàòÿãëà êðèíîë³í îòàêåëåöüêèé (ïîêàçóº), 
ðîçïóñòèëà êîàôþðó íà ãîëîâ³, ÿê ãîðó. Îòî øêîäà, ùî ìåí³ íå äîâåëîñü ïîäèâèòèñü 
íà Îëåí÷èí óá³ð. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Ùî öå âè, ªâôðîñèíî Ñèäîðîâíî! Õ³áà æ âè íå çíàºòå 
Îëåíêè! ¯é-áîãó, æàðòóºòå! Õå-õå-õå! 
ª â ô ð î ñ è í à (ç çë³ñòþ). Àëå ïðàâäà, ùî âîíà ãàðíà? ßêå â íå¿ á³ëå ëè÷êî, 
íåíà÷å õòî îáñèïàâ áîðîøíîì. ßê³ â íå¿ áëèñêó÷³ âåëèê³ î÷³. À áðîâè! ×è ïðàâäà 
ìîÿ, Ñâèðèäå Éâàíîâè÷ó? 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é (âàæêî ç³òõàº. Òèõî). Îé ïðàâäà, ïðàâäà! Äå âæå íå 
ïðàâäà! Îé î÷³, î÷³! À ù³÷êè! (Ãîëîñíî.) ßê âè ãîñòðî æàðòóºòå, ªâôðîñèíî 
Ñèäîðîâíî. Àëå Îëåíêà çîâñ³ì íå òàêà, ÿê âè ìàëþºòå; òî âàø ÿçèê òàêèé ãàðíèé, 
ùî ç-ï³ä íüîãî âèõîäèòü ÿêîñü âñå ãàðíî. Îé ªâôðîñèíî Ñèäîðîâíî! (Âñòຠé 
íàáëèæàºòüñÿ äî íå¿.) ßê ïîñëóõàþ âàøî¿ ðîçìîâè, òî àæ ïîçäîðîâøàþ. 
ª â ô ð î ñ è í à . Îäíà÷å ñëóõàëè ö³ëèé äåíü, àæ ñ³ðòóê ³ æèëåòêó ñêèíóëè ç 
ñåáå... Õèìêî! Êóðåâà! Àæ êàòåðèíêó íà ðàäîùàõ ìóñèëè íàéíÿòè, àæ ï³ââ³äðà 
ñèâóõè ìóñèëè êóïèòè. Õèìêî! Êóðåâà! Õà-õà-õà! 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. (òèõî). ×è íå á³ñîâ³ ï'ÿí³ ì³ùàíêè! Ïåâíî, âæå 
êîòðàñü çàá³ãàëà ñþäè ³ âñå äî÷èñòà ðîçáðåõàëà. (Ãîëîñíî.) Öüîìó âñüîìó 
íåïðàâäà! Âàì õòîñü íàáðåõàâ, ùîá íàñ ïîñâàðèòè, ùîá íàñ ðîçâåñòè. ß âàì äîêàæó, 
ùî ÿ òóò í³ â ÷îìó íå âèíåí... 
ª â ô ð î ñ è í à . Êóäè æ ïàê! Äîêàæó, ùî í³ â ÷îìó íå âèíåí! Õà-õà-õà! Õèìêî! 
Äàâàé êóðåâà! 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Íå â³ðòå! 
ª â ô ð î ñ è í à . ³ðþ! 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Áà íå â³ðòå! 
ª â ô ð î ñ è í à . Áà â³ðþ! Áî ÿê âè áóëè â íàñ, òî ãîâîðèëè äî ìåíå 
îáëåñëèâèìè ñëîâàìè, à î÷èìà ïîãëÿäàëè ñêîñà íà Îëåíêó. ß âñå ïîñòåðåãëà. ß 
ïîñòåðåãëà, ùî íåìà ïðàâäè íà âàøîìó ÿçèö³. (Á³ãຠïî õàò³.) 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. (ñë³äêîì çà íåþ). Áà íå ïîñòåðåãëè, áî ÿ íà Îëåíêó íå 
äèâèâñÿ ñêîñà. ß íà âàñ äèâèâñÿ é õî÷ó äèâèòèñü, ³ á³ëüø í³ íà êîãî. 
ª â ô ð î ñ è í à . ß ñåðäæóñü íà âàñ! ß ïàëàþ îãíåì! Îé ãàðÿ÷å ìåí³, îé äóøíî 
ìåí³! Âîäè! Âîäè! 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Áîæå ì³é! Áîäàé ïîêîð÷èëî ÿçèêè òèì ïðîêëÿòèì 
áðåõóõàì, ùî íàáðåõàëè íà ìåíå òà ðîçòðèâîæèëè âàñ. (Áåðå ïëÿøêó ç âîäîþ, 
íàëèâຠâîäè.), 
ª â ô ð î ñ è í à . Íå äàì íàä ñîáîþ êåïêóâàòè. Âè äóìàºòå, ùî ìåí³ òðåáà âàñ, 
ùî â ìåíå â ïàíè÷àõ íåäîñòà÷à? Òà ÿ âèéäó íà ´àíîê òà ò³ëüêè ñâèñíó, òî 
íàçá³ãàºòüñÿ ¿õ ïîâí³ñ³íüêèé äâ³ð. ªâôðîñèíà Ñèäîðîâíà íå íà òå â÷èëàñü â 
ïàíñ³éîí³, ùîá äàòè âîäèòè ñåáå çà í³ñ. Îé äóøíî ìåí³! Îé ãîðþ, îé ïàëàþ! (Á³ãຠ
ïî õàò³.) 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à  ³  Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷  âá³ãàþòü â 
õàòó.
 
ÂÈÕ²Ä 13
ª â ô ð î ñ è í à  é  Ã î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é, 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à  ³  Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷.
 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. ªâôðîñèíî! Ùî öå ç òîáîþ? ×îãî òîá³ äóøíî? 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Ùî òóò çà ãàëàñ? Õòî òóò íàðîáèâ ãàëàñó? 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Ùî òóò òàêå 䳺òüñÿ, ùî àæ äî êðèêó äîõîäèòü? 
Ùî ç òîáîþ, ªâôðîñèíî? ×îãî öå òè òàêà ÷åðâîíà? ×îãî öå òè òàê ñòðàøíî 
ðîçãîð³ëàñÿ? 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Òàêà ÷åðâîíà, ÿê æàð. Áîðîíè áîæå ÷îãî! Ùî öå ç 
âàìè, ªâôðîñèíî Ñèäîðîâíî? 
ª â ô ð î ñ è í à . ×îãî âàì òðåáà? Ùî âàì äî òîãî, ÷îãî ÿ ðîç÷åðâîí³ëàñü? Äàéòå 
ìåí³ ïîê³é! 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Äå âæå, äàéòå ïîê³é. Ëþäè ìîëîä³. Áîðîíè áîæå 
÷îãî: äî íàïàñò³ íåäàëåêî. 
ª â ô ð î ñ è í à . Âè, òàòó, éøëè á áîñ³ â ê³ìíàòó ñïî÷èâàòè; íàùî âàì çíàòè, 
÷îãî ÿ ðîçãîð³ëàñü? Âè íàñ íå ðîçó쳺òå, òî é íå ïèòàéòå. 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Òî é íå ïèòàòèìó, à òî øâèäêî ñòàðèé ñòàíó. 
ª â ô ð î ñ è í à . Éøëè á, ìàìî, â ïåêàðíþ! 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Õîä³ì, ñòàðà! Öå, áà÷, ó íèõ íå ïî-íàøîìó: íå 
òàê, ÿê êîëèñü ó íàñ áóëî; ïàì'ÿòàºø? Öå â íèõ ïî-ìîäíîìó, ïî-òåïåð³øíüîìó. 
(Ïîç³õàº.) Îò ÿê ñâ³ò ì³íÿºòüñÿ, òà é ìîäà ì³íÿºòüñÿ. (Âèõîäèòü äî ê³ìíàòè. ª â 
ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à  âèõîäèòü â ïåêàðíþ.) 
 
ÂÈÕ²Ä 14
ª â ô ð î ñ è í à  é  Ã î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é.
 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Çàñïîêîéòåñü, ªâôðîñèíî Ñèäîðîâíî! Ïðîøó âàñ, áëàãàþ, 
çàñïîêîéòåñü! (Òèõî.) Îöå á³äà! Ùå ÿê ðîçñåðäèòüñÿ òà ïðîæåíå ìåíå ç õàòè, òî 
ïðîùàâàéòå ìî¿ íà䳿 íà Ðÿáêîâå ñð³áëî-çîëîòî! Îõ! À òóò Âîëüêî òà Áåðêî 
ïðèñòàþòü ç âåêñåëÿìè çà äîâãè. (Ãîëîñíî). Ñÿäüòå òà ïîãîâîðèìî òèõåíüêî òà 
ëþáåíüêî. 
ª â ô ð î ñ è í à . Ïðî ìåíå... ãîâîð³òü ùî õî÷åòå, áî ÿ âòîìèëàñü. (ѳäຠíà 
êàíàï³.) 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. ×è âæå æ âè, ªâôðîñèíî Ñèäîðîâíî, äóìàºòå, ùî ÿ é 
ñïðàâä³ ëþáëþ Îëåíêó? ×è ìîæíà æ ìåí³, Ñâèðèäîâ³ Éâàíîâè÷ó, ëþáèòè ì³ùàíî÷êó, ùî 
ç êîøèêîì ãàíÿº ïî ãîðîäó òà êðè÷èòü:  «Ñþäè ÿáëó÷îê, ñþäè ñîëîäêèõ». Ïõå! Öüîãî 
í³êîëè, í³êîëè íå ìîæå áóòè. 
ª â ô ð î ñ è í à . Ìåí³ çäàºòüñÿ, ùî íå ìîæå. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. À ÷è ïðàâäà æ òîìó, ùîá ÿ òàêó ä³â÷èíó âçÿâ ñîá³ çà 
æ³íêó? ×è òàêî¿ ìåí³ òðåáà æ³íêè! ß çíàþñü ç íåàáèÿêèìè ëþäüìè.  ìåíå áóâàþòü 
â÷åí³ ëþäè, â ìåíå áóâàþòü óñ³ ìèòðîïîëè÷³ áàñè. 
ª â ô ð î ñ è í à . ² ñïðàâä³! 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Ïîáèé ìåíå õðåñò ñâÿòèé, êîëè áðåøó; äî ìåíå õîäèòü â 
ãîñò³ ñàì Òàðàñ, ñåì³íàðñüêèé ñîë³ñò. ×àñîì äî ï³âíî÷³ ãóëÿºìî òà ñï³âàºìî. Íó, 
ñêàæ³òü æå, ÷è ìîæíà æ ìåí³ ìàòè òàêó æ³íêó, ÿê Îëåíêà? ×è âîíà æ äîòåïíà 
ïîãîâîðèòè ç ó÷åíèìè ëþäüìè, ïðèéíÿòè ¿õ? Ìåí³ òðåáà òàêî¿ æ³íêè, ÿê âè, 
ªâôðîñèíî Ñèäîðîâíî! 
Ç äâåðåé ê³ìíàòè âèãëÿäຠãîëîâà Ðÿáêîâà, 
ç äâåðåé ïåêàðí³ âèñîâóºòüñÿ ãîëîâà ªâäî곿 Êîðí³¿âíè, à ç-çà íå¿ âèãëÿäຠ
Õèìêà, 
ñï’ÿâøèñü íàâøïèíüêè. 
Ðÿáêî, âãëÿä³âøè æ³í÷èíó é Õèì÷èíó ãîëîâè, ìîòຠãîëîâîþ é êèâຠðóêîþ, ùîá âîíè 
ïîõîâàëèñü. Ƴíêà ñâàðèòüñÿ íà éîãî.
ª â ô ð î ñ è í à . Ò³ëüêè òàêî¿, ÿê ÿ? Ñïàñèá³ âàì çà ÷åñòü, êîëè âè òàê 
äóìàºòå; ìè íå ãîíèìîñü çà òàêîþ ÷åñòþ. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Âè ìåíå íå ðîçó쳺òå, ªâôðîñèíî Ñèäîðîâíî! ß íå õîò³â 
áè ³íøî¿ æ³íêè, îêð³ì âàñ. Âè — é á³ëüøå í³õòî! Àáî âè, àáî í³õòî! 
ª â ô ð î ñ è í à (òèõî). ×îì æå öå â³í íå ñòຠïåðåäî ìíîþ íàâêîë³øêè, ÿê òîé 
âóñàòèé êîïèòàí ïåðåä ìàäàìîþ? 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Âè íå â³ðèòå? (Ïðèñòóïàº.) Âè íå â³ðèòå? Òàê çíàéòå 
æ, ùî ÿ á³ëüøå í³êîãî íå ëþáèâ, íå ëþáëþ é íå ëþáèòèìó, îêð³ì âàñ. ßê ïîáà÷èâ ÿ 
âàøó, òàêó çàââèøêè, ÿê äçâ³íèöÿ, êîàôþðó íà ãîëîâ³, òî òðîõè íå âìåð íà ì³ñö³. 
ßê ïî÷óâ ÿ âàøó â÷åíó ðîçìîâó, òî é ïîêëàâ, ùî äëÿ ì êîìïàí³¿ òðåáà òàêî¿ 
æ³íêè, ÿê âè. 
ª â ô ð î ñ è í à (òèõî). Îöå ìåí³ òðîõè ïîäîáàºòüñÿ. (Ãîëîñíî.) Ìîæå... íå 
çíàþ. (Êîêåòëèâî.) 
Ç äâåðåé çíîâ âèãëÿäàþòü ãîëîâè Ñèäîðà Ñâèðèäîâè÷à é ªâäî곿 Êîðí³¿âíè. 
Âîíè îáîº ñâàðÿòüñÿ îäíå íà äðóãîãî é êèâàþòü ãîëîâàìè.
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. (ïàäຠíàâêîë³øêè ïåðåä ªâôðîñèíîþ). ªâôðîñèíî 
Ñèäîðîâíî! Áåç âàñ ìåí³ íå æèòè íà ñâ³ò³! ßêáè ÿ òàê ÷àñòî õîäèâ äî Áðàòñüêîãî 
ìîíàñòèðÿ, ÿê ÷àñòî õîäæó ïîï³ä âàøèìè â³êíàìè, ÿ á äàâíî óæå ïðèñâÿòèâñÿ. ³ðòå 
ìåí³, ùî ãîâîðþ ïðàâäó! 
ª â ô ð î ñ è í à . ßêáè ïàê ìîæíà áóëî çàãëÿíóòè â âàøó äóøó òà ïîäèâèòèñü â 
âàøå ñåðöå! 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Òî òàì âè ïîáà÷èëè á, ùî çîëîòèìè ñëîâ'ÿíñüêèìè 
áóêâàìè íàïèñàíî: ªâôðîñèíà Ñèäîðîâíà Ðÿáêîâà. Îé, ÿêáè çîëîòèé êëþ÷ îä âàøîãî 
ñåðöÿ òà ëåæàâ â ì äóø³ â êèøåí³, ÿêèé áè ÿ áóâ ùàñëèâèé! À! ß á ùîãîäèíè 
îäìèêàâ áè âàøå ñåðöå òà âñå äèâèâñÿ íà éîãî! ß á íå ¿â, ÿ á íå ïèâ, ÿ á íå 
êóðèâ òðè äí³, òèæäåíü, òà âñå çàãëÿäàâ áè â âàøå ñåðöå. ªâôðîñèíî Ñèäîðîâíî! Ùî 
æ âè ñêàæåòå? (Áåðå ¿¿ çà ðóêó.) 
Ç-çà äâåðåé Ðÿáêî ³ éîãî æ³íêà ðàä³ñíî êèâàþòü îäíî äðóãîìó.
ª â ô ð î ñ è í à . ß... ÿ... äàéòå ìåí³ òðîõè ïîäóìàòè! (Çàòóëÿº î÷³ é ëîá 
äîëîíåþ.) ß òàê ñòðèâîæåíà, òàê ñòðèâîæåíà; òàê ÿêîñü âñå ñòàëîñü íåñïîä³âàíî, 
íåãàäà-íî! ß... ß äàþ âàì ñâîþ ðóêó (ïîäຠðóêó), àëå òðåáà ïîïåðåäó ñïèòàòè 
áàòüêà-ìàòåð³! Âèáà÷àéòå ìåí³, ùî ÿ âàñ íà ÷àñî÷îê ïîêèíó. (Âèõîäèòü ó ê³ìíàòó. 
Ìàòè éäå ç ïåêàðí³ ñë³äêîì çà íåþ â ê³ìíàòó.) 
 
ÂÈÕ²Ä 15
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é  ñàì.
 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Íó, âèïàâ äåíüîê ìåí³ ñüîãîäí³! ßêáè äâà òàê³ äåíüêè, 
òî õî÷ ³ íà Ùåêàâèêó. Òàê ªâôðîñèíà ìîÿ! ßêó æ æ³íêó ìàòèìó òåïåð! Ôôô! Âèñîêà, 
òà øèðîêà, òà íà ãîëîâ³ ï³âïóäà ê³ñ! Êðóãîì ïàí³! À øëåéô! À ðîçóìó, à ðîçóìó! 
Îò òåïåð, Ñâèðèäå Éâàíî-âè÷ó, ãóëÿé íà âñ³ çàñòàâè! Ãðîø³ º, ëàâêà º, ùå é äî 
òîãî æ³íêà ïàí³ ! À Îëåíêà... Òà ùî ìåí³ Îëåíêà? Çíàéäåìî äåñÿòü òàêèõ Îëåíîê, 
àáè ò³ëüêè îõîòà. Íå ïåðøèé ³ íå îñòàíí³é Ñâèðèä Éâàíîâè÷ äóðèòü æ³íîê òà 
ä³â÷àò. 
 
ÂÈÕ²Ä 16
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é,  ª â ô ð î ñ è í à , 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à, Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷.
 
ª â ô ð î ñ è í à , ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à  ³  Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä 
î â è ÷ âèõîäÿòü. 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷  âñå íþõຠòàáàêó é ïðèêàøëþº.
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Ñèäîðå Ñâèðèäîâè÷ó ³ âè, ªâäî곺 Êîðí³¿âíî! ß 
ïåðåãîâîðèâ ç âàøîþ ðîçóìíîþ äî÷êîþ ªâôðîñèíîþ Ñèäîðîâíîþ ïðî îäíó äóæå âàæíó 
ð³÷, ïðî êîòðó âè âæå, ïåâíî, çíàºòå. ß õî÷ó æåíèòèñü ç ªâôðîñèíîþ Ñèäîðîâíîþ, ³ 
âîíà âæå äàëà ìåí³ ñâîº ñëîâî, à òåïåð ïðîøó é âàñ, ÿê áàòüêà é ìàò³ð, ÷è 
çãîäèòåñü âè íà òå? 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. ßê ìîÿ äî÷êà ªâôðîñèíà Ñèäîðîâíà òàê õîòÿòü, òî 
íàì, ñòàðèì, í³÷îãî ïåðå÷èòè. 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Åãå... í³÷îãî ïåðå÷èòè. ß æ êàæó, í³÷îãî 
ïåðå÷èòè. 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Ò³ëüêè, ò³ëüêè... ìåí³ êàçàëà çâ³ñíà íà ââåñü 
Ïå÷åðñüêà áðåõóõà Ìåðîï³ÿ ³ ö³ëîñâ³òíÿ áðåõóõà áàøìà÷íèöÿ ³ ï³äáðåõà÷êà 
áóáëåéíèöÿ... í³áè âè ïîñâàòàëè Îëåíêó: òàê íàì ÿêîñü í³ÿêîâî îäáèâàòè æåíèõà îä 
Îëåíêè. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Ñèäîðå Ñâèðèäîâè÷ó ³ âè, ªâäî곺 Êîðí³¿âíî! Âè ñàì³ 
ñêàçàëè, ùî òî çà ëþäè Ìåðîï³ÿ, áàøìà÷íèöÿ é áóáëåéíèöÿ. Ìîæå, ÿ âàì íå äî 
âïîäîáè, à âè ò³ëüêè Îëåíêîþ õî÷åòå ìåíå îä³ïõíóòè? 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷  ³  ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Áîðîíè 
áîæå! ×è òî ìîæíà? ×è òî ìîæíà? Ìè êðàùîãî æåíèõà íå õî÷åìî äëÿ ªâôðîñèíè, ÿê 
âè, Ñâèðèäå Éâàíîâè÷ó. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Êîëè òàê, òî êëàíÿþñü âàì íèçåíüêî ³ äÿêóþ âàì çà 
âàøå ñëîâî. (Ö³ëóºòüñÿ òðè÷³ ç Ñèäîðîì Ñâèðèäîâè÷åì ³ ªâäî곺þ Êîðí³¿âíîþ.) Îá 
³íøèõ ð³÷àõ ÿ ïðèøëþ ñâàò³â ïîãîâîðèòè õî÷ áè é çàâòðà. 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Õî÷ ³ ñüîãîäíÿ! ß íå âîðîã ñâî¿é äî÷ö³. Ùî â 
ìåíå â ñêðèí³, òî âñå ªâôðîñèíèíå. 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Âñå ªâôðîñèíèíå: àæ ÷îòèðè øîâêîâ³ ñóêí³, òà 
ùå é äîðîã³: ïî òðè êàðáîâàíö³ çà àðøèí ñàìà ïëàòèëà; ï'ÿòü ïàð ÷åðåâèê³â íà 
òàêèõ âèñîêèõ çàêàáëó÷êàõ... 
ª â ô ð î ñ è í à . Ãîä³ âàì, ìàìî! 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Ùî ïðàâäà, òî íå ãð³õ. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. (òèõî). Îäíà÷å ç òèõ çàêàáëóê³â òà ÷åðåâèê³â ìàëî 
êîðèñò³! (ã î ë î ñíî,) Ïðèäáàëè âè ñâî¿é äî÷ö³, ìàáóòü, äåùî é ëó÷÷å îä 
÷åðåâèê³â. 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. ×îãî â ì ªâôðîñèíè ò³ëüêè íåìà! Îäíîãî 
çîëîòà íàêóïèëè... 
ª â ô ð î ñ è í à . Ãîä³-áî, ìàìî! ª æ îõîòà ðîçêàçóâàòè! 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Ïðî ìåíå, õî÷ ³ äî çàðó- ÷èí. Çà ìíîþ ä³ëî íå 
ñòàëî. Ò³ëüêè, ìàáóòü, ó íàøî¿ ªâôðîñèíè é çîëîòîãî ïåðñíÿ íåìà. Âîíà òàêà 
ìîëîäåíüêà! Îá ò³ì ùå é íå äóìàëà é íå ãàäàëà. 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Äå òàì íåìà! Ùå ïîçàòîð³ê êóïèëà. 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Êîëè º ïåðñí³, òî é ïîì³íÿéòåñü, ä³òè, íåõàé ìè, 
ñòàð³, íà ñòàðîñò³ ë³ò íàò³øèìîñü âàìè. 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à âèíîñèòü ç ê³ìíàòè ïåðñòåíü ³ íàä³âàº
ªâôðîñèí³ íà ïàëåöü;
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é  ³  ª â ô ð î ñ è í à ì³íÿþòüñÿ ïåðñíÿìè.
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Êîëè òàê äîáðå ñêëàëîñÿ ä³ëî, òî é çà ìîãîðè÷. 
Ïîêëèêàòè á, ñòàðà, ñåñòðó Ãîðïèíó. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. (ÿê îïå÷åíèé). Îé, íå òðåáà! Âîíè ç Îëåíêîþ òåïåð 
íàòîìèëèñü: ìàáóòü, âæå ñïëÿòü. 
ª â ô ð î ñ è í à . Íåíà÷å çðîäó íå áà÷èëè ò³òêè! Ñêàçàòè ïðàâäó âñ³ì ó â³÷³, 
ìåí³ á íå õîò³ëîñü, ùîá ìîÿ ò³òêà áóëà íà ìî¿ì âåñ³ëë³. Âîíà òóò íàøóðîáóðèòü 
òàê, ùî ìåí³ áóäå ñîðîì ïåðåä ìî¿ìè ïàíñ³îíñüêèìè ïîäðóãàìè. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. ßêèé ó âàñ âåëèêèé ðîçóì. ªâôðîñèíî Ñèäîðîâíî! ß 
ò³ëüêè ñòîþ òà äèâóþñü, âèòð³ùèâøè î÷³. Îòàê ³ ìåí³ çäàºòüñÿ, ÿê âàì. ×è íå 
ìîæíà á áóëî íàì ïîâ³í÷àòèñü õî÷ áè ³ ñ³º¿ íåä³ë³, ùîá Ñêàâè÷èõà ³ íå ïðî÷óëà 
ïðî òå? 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Òðîõè áóäå øâèäêî. Òà òðåáà æ ³ äî÷ö³ ñóêíþ á³ëó 
ïîøèòè. 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Âæå ãîòîâà é ñóêíÿ, é á³ë³ ÷åðåâèêè êóïèëà ÿ 
ñàìà. Ò³ëüêè âçÿòè â ëàâö³ á³ë³ òðÿñó÷êè íà ãîëîâó òà äåùî äî ñóêí³ 
ïîïðèøïèëþâàòè, òà õî÷ ³ çàâòðà äî â³íöÿ. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Îòî é äîáðå! Òî é ïîâ³í÷àºìîñü ó íåä³ëþ. 
 ñ ³. Õî÷ ³ â íåä³ëþ. ͳ÷îãî íàì îäêëàäàòè. 
Çàâ³ñà ïàäàº
 
Ä²ß Ï'ßÒÀ
 
Äâ³ð Ðÿáêà; íà äâîð³ ñòî¿òü õàòà ç ´àíêîì; íàïðàâî — áàðêàí ç áðàìîþ ³ õâ³ðòêîþ, 
íàë³âî, ï³ä ãîðó — ñàä, îáãîðîäæåíèé òèíîì. 
Äàëåêî âèäíî ãîðè, íà ãîðàõ — Àíäð³¿âñüêà öåðêâà, Äåñÿòèííà, Ñîô³éñüêèé ñîáîð. 
Ñîíöå íà çàõîä³.
 
ÂÈÕ²Ä 1 
Õ è ì ê à  ñ à ì à.
 
Õ è ì ê à (çàì³òຠäâ³ð ì³òëîþ). Äðóãèì ëþäÿì íåä³ëÿ, à òîá³ íåìà í³ ïðàçíèêà, 
í³ íåä³ë³ â ñèõ õàçÿ¿í³â. Âîíè âåñ³ëëÿ ñïðàâëÿþòü, à òè ìåòè äâ³ð ó íåä³ëþ, ùå é 
ï³ñêîì ïîñèïàé, ùå é çåëåíîþ òðàâîþ ïîòðóñè, áî áà÷ âåëèêà ïàí³ ïî¿äå â³í÷àòèñü. 
Çíàºìî, ç ÿêèõ âè ïàí³â. ² ÿ áóëà á òàêîþ ñàìîþ ïàíåþ, ÿêáè áóâ æèâèé ì³é 
÷îëîâ³ê. 
 
ÂÈÕ²Ä 2 
Õ è ì ê à  é  Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷.
 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Õèìêî? ϳéìàé ñîáàêó òà ïðèâ'ÿæè íà ëàíöþã, ùîá 
÷àñîì íå êèíóëàñü íà êîãî òà íå îá³ðâàëà ÿê³é-íåáóäü ïàíí³ âåñ³ëüíî¿ ñóêí³. 
(Âõîäèòü ó õàòó.) 
Õ è ì ê à. Õ³áà â ìåíå ñîáà÷³ íîãè, ùîá ÿ çà ñîáàêàìè á³ãàëà? 
 
âèõ³ä ç
Í à ñ ò ÿ, Î ë ü ã à  é  Â à ð â à ð à.
 
Í à ñ ò ÿ âõîäèòü â õâ³ðòêó ³ éäå äî ´àíêó. 
Çà íåþ âõîäÿòü Î ë ü ã à  é  Â à ð â à ð à, óáðàí³ ïî-âåñ³ëüíîìó.
Î ë ü ã à  ³   à ð â à ð à (äî Íàñò³). Äîáðèâå÷³ð òîá³! Ïîòðèâàé ëèø! ßê ìè 
ðàçîì ç'¿õàëèñü, íåíà÷å çìîâèëèñü. 
Í à ñ ò ÿ (ñòຠñåðåä äâîðà). Äîáðîãî çäîðîâ'ÿ÷êà, ìî¿ äîðîã³. (Ö³ëóºòüñÿ ç 
îáîìà.) 
Î ë ü ã à (äî Íàñò³). ßê æå òè ãàðíî óáðàëàñü! Çîâñ³ì, ÿê äî â³íöÿ. ßêà ãàðíà 
ìàòåð³ÿ! (Ëàïàº.) À ïî ÷îìó àðøèí? 
Í à ñ ò ÿ. Òðîøêè äîðîãà ìàòåð³ÿ: ïî äâà êàðáîâàíö³ ïëàòèëà. 
 à ð â à ð à (òèõî). Îòæå é çáðåõàëà; ÿ âæå çíàþ, ùî ïëàòèëà ïî ï³âòîðà 
êàðáîâàíö³. 
Î ë ü ã à (äî Íàñò³). Äëÿ òâ ñóêí³ êîëè á íå îäêèíóâñÿ Ãîñòðîõâîñòèé îä ñâ 
ªâôðîñèíè. 
 à ð â à ð à. ß á íà éîãî ì³ñö³ îäêèíóëàñü îä íå¿ é áåç òîãî. 
Í à ñ ò ÿ. Âæå é áåðå! ² äå â éîãî ò³ î÷³ áóëè? Õ³áà æ ó íàñ íåìà êðàùèõ ïàíí³â. 
Ñàì ÿê ÷îðíîáðèâåöü, à áåðå ñîâó. 
 à ð â à ð à. Âæå é áåðå! ͳñ, ÿê êàðëþ÷êà! (Ñ쳺òüñÿ.) 
Î ë ü ã à. Î÷³, ÿê öèáóëÿ. (Ñ쳺òüñÿ.) 
Í à ñ ò ÿ. Îäíà÷å ÷îãî æ ìè òóò ñòî¿ìî? Õîä³ìî â õàòó. 
 ñ ³  ò ð è. Õîä³ìî! Õîä³ìî! (Éäóòü ó õàòó.) 
 
ÂÈÕ²Ä 4 
 õâ³ðòêó âõîäÿòü äâà  ì è ò ð î ï î ë è ÷ ³  á à ñ è  â ñ³ðòóêàõ.
 
1-é  á à ñ. Òà öåé äîì ìåí³ ïî çíàêó. ß òóò áóâ ç Êèðèëîì òà Òàðàñîì. 
2-é  á à ñ. ×è äîáðå æ ïðèéìàëè? 
1-é  á à ñ. Î, ùå é ÿê äîáðå! Õàçÿ¿í ³ õàçÿéêà äóæå ëþáëÿòü ï³ñí³ ³ òðîõè íàñ íà 
ðóêàõ íå íîñèëè. Òà òóò ìè ãóðòîì óêëàëè â êîïè ìàëî íå äâ³ â³äð³ ãîð³ëêè. Îí äå 
Ãîñòðîõâîñòèé íàäèáàâ ñîá³ ä³â÷èíó! Îé áðàòèêó, òà òóò íàñ æäå âåëèêà âèïèâêà. 
Ñïàñèá³ Ãîñòðîõâîñòîìó, ùî ïîïðîñèâ íàñ íà âåñ³ëëÿ. Çà òå æ ÿ éîìó òàê îäêàòàþ 
àïîñòîëà, ùî öåðêâà áóäå äðèæàòè! 
2-é  á à ñ. ϳääàì ³ ÿ áàñîì æàðó. Íó âèï'ºìî æ öüîãî âå÷îðà! 
1-é  á à ñ. Î, ùî âèï'ºìî, òî âèï'ºìî! Îò áóäå ëàõâà! 
 
âèõ³ä 5
Ò ³  ñ à ì ³  ³  Ã î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é  ç äâîìà  ø à ô å ð à ì è.
 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. (äî áàñ³â). Çäðàñòóéòå! ßê æèâåòå, ÿê äâèãàºòåñü! 
Á à ñ è. Âàøèìè ìîëèòâàìè ïîìàëåíüêó æèâåìî! Öåé äâ³ð íàì òðîøêè ïî çíàêó. Äîáð³ 
ëþäè æèâóòü â ö³ì äâîð³ ³, çäàºòüñÿ, íå âáîã³. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Î, íå âáîã³. 
Ø à ô å ð è. Àâæåæ íå âáîã³. Ðÿáêîâà ëàâêà øâèäêî ïåðåéäå íà ïåðøó óëèöþ íà 
Ïîäîë³. 
Á à ñ è (äî Ãîñòðîõâîñòîãî). Íàáåðåòå â êèøåí³ âñÿêîãî äîáðà? 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. (ãîðäî). Àâæåæ íàáåðåìî: íå â äóðí³â óäàëèñü. 
 ñ ³. Îò ùàñëèâèé ÷îëîâ³ê. Áàãàòîìó ÷îðò ä³òåé êîëèøå. 
 ñ ³  éäóòü äî õàòè. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é  çîñòàºòüñÿ é âèãëÿäຠâ õâ³ðòêó.
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Îé áîæå ì³é! Àæ òðóøóñü. À ùî, ÿê ïî÷óº òà é 
ïðèá³æèòü ñêàæåíà Ñêàâè÷èõà! Îé-îé-îé! Äóøà ìîÿ òðèâîæèòüñÿ. (dzòõຠ³ éäå â 
ñàíîê. Éîìó íàçóñòð³÷ âèõîäèòü Ñèä³ð Ñâèðèäîâè÷, îáí³ìຠéîãî é ö³ëóºòüñÿ.) 
 
ÂÈÕ²Ä 6
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é, Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷,  ø à ô å ð è  é  ä â 
à  á à ñ è.
 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Îò òåïåð âè âæå íàø. Âæå íàñ í³õòî íå ðîçëó÷èòü. 
Áóäüòå æ ùàñëèâ³ â íîâ³é æèçí³. Âàñ æäå ªâôðîñèíà. Ïðîøó äî õàòè. Ïîáëàãîñëîâèìî 
âàñ, òà, ïðî ìåíå, é äî â³íöÿ. Çäðàñòóéòå. (Çäîðîâêàºòüñÿ ç ïàíè÷àìè. Âñ³ 
âõîäÿòü ó õàòó. Ñèä³ð Ñâèðèäîâè÷ ç ñ³íåé.) Õèìêî! Éäè, ãîëóáêî, îä÷èíÿé âîðîòà, 
òà øèðîêî-øèðîêî. 
Õ è ì ê à  âèõîäèòü, îä÷èíÿº âîðîòà.
 âîðîòà çàãëÿäàþòü  ï î ã î í è ÷ ³  é  ì ³ ù à í ê è.
Õ è ì ê à  âåðòàºòüñÿ â õàòó.
Ç õàòè íà ´àíîê âèõîäÿòü  ø à ô å ð è  ç îáðàçàìè é ñâ³÷êàìè, ñõîäÿòü ïî ñõ³äöÿõ 
³ ñòàþòü ïî îáèäâà áîêè ´àíêó; çà íèìè âèõîäèòü  î ä è í  á à ñ  ³ íåñå 
õë³á-ñ³ëü, çà áàñîì âèõîäèòü  ä ð ó ã è é  á à ñ. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é  ³  ª â ô ð î ñ è í à , Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è 
÷, ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à, óáðàíà â ÷óäíèé ñòàðîìîäíèé ÷åï÷èê, ä ð ó æ 
ê è,  ê ³ ë ü ê à  ì ³ ù à í î ê  ³  Õ è ì ê à. 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à  ³  ì ³ ù à í ê è  ïëà÷óòü ³ âòèðàþòü î÷³ 
õóñòî÷êàìè.
 
ÂÈÕ²Ä 7
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é,  ª â ô ð î ñ è í à ,  Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷, 
 ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à, 
ø à ô å ð è,  ä ð ó æ ê è,  ì è ò ð î ï î ë è ÷ ³  á à ñ è,  ì ³ ù à í ê è   é   
Õ è ì ê à.
 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. (äî îäíîãî áàñà). Ãóêí³òü, áóäüòå ëàñêàâ³, ùîá 
çâîùèêè ï³ä'¿õàëè ï³ä ñàì³ âîðîòà. 
1-é  á à ñ (âèá³ãຠçà âîðîòà é ãóêàº). Ãåé, çâîùèêè! ѳäàéòå íà êîçëà òà 
ïîäàâàéòå êîí³, áî âæå ìîëîä³ éäóòü. (Âåðòàºòüñÿ.) 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à (ïëà÷ó÷è). ͳõòî íå çíàº, îäíà ìàòè çíàº, ÿê 
òÿæêî âèäàâàòè çàì³æ îäíèì îäíó äî÷êó. Áóëà, æèëà â õàò³, à çàâòðà õòî éîãî çíà 
äå é ä³ëàñü. ͳ äî êîãî áóäå é ñëîâà ïðîìîâèòè. Òàê, íåíà÷å é íå áóëî â ìåíå 
äî÷êè. 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Íå ïëà÷, ñòàðà! Íå òåïåð, òî â ÷åòâåð, à 
âñå-òàêè ä³â÷àò íå ìèíå òå ëèõî. Òðåáà æ êîëèñü îääàòè äî÷êó. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. (òèõî). Íåìà Ñêàâè÷èõè íà âåñ³ëë³. Ñëàâà æ òîá³, 
ãîñïîäè! Çáóâñÿ ÿ êëîïîòó. 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷ (áåðå õë³á ³ ñ³ëü). Ùå ðàç áëàãîñëîâëÿþ âàñ 
ñâÿòèì õë³áîì ïåðåä â³íöåì. Äàðóé æå âàì, áîæå, ùàñòÿ é çäîðîâ'ÿ ³ äîáðà ïîâíó 
õàòó¿ 
 
ÂÈÕ²Ä 8 
Ò ³  ñ à ì ³  é  Ã î ð ï è í à  Ê î ð í ³ ¿ â í à.
 
à î ð ï è í à  Ê î ð í ³ ¿ â í à (ïðîæîãîì âá³ãຠâ âîðîòà, ðîçïèõàþ÷è ëþäåé, ³ 
êèäàºòüñÿ ç ïëà÷åì ³ ç êðèêîì äî ãàíêó). Ñò³é, áðàòå! Ñò³é, íå áëàãîñëîâè! 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. (òèõî, ëàìàþ÷è ðóêè). Áîæå ì³é! Íåùàñòÿ ìîº! 
Ñêàâè÷èõà ïðèá³ãëà ³ âñå ðîçêàæå! ßêèé øêàíäàë! ßêèé øêàíäàë! 
à î ð ï è í à  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Òàê îöå ó âàñ êðàäåíå âåñ³ëëÿ, õîâàíå 
â³í÷àííÿ! Òàê îöå âè íåäóðíî ñïðàâëÿºòå âåñ³ëëÿ êðàäüêîìà îä ñâ ñåñòðè! Âè 
ìåíå íå ïðîñèëè íà âåñ³ëëÿ, à ÿ ïåðå÷óëà ÷åðåç ëþäåé òà é ñàìà ïðèéøëà. Âè 
õîò³ëè âêðàñòè ìîãî çÿòÿ, æåíèõà ì Îëåíêè, òà íå âêðàäåòå! ß âàì äîêàæó, ùî 
íå âêðàäåòå! 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷  ³  ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Ñåñòðî! 
Áîãà ðàäè, íå êðè÷è! Áîãà ðàäè, íå ðîáè ñîðîìó! Äèâèñü, ëþäè äèâëÿòüñÿ â âîðîòà. 

à î ð ï è í à  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Íåõàé çá³ãàþòüñÿ ç óñ³õ Êîæóì'ÿê³â, íåõàé 
çá³ãàþòüñÿ ç óñüîãî Êèºâà! Íåõàé äèâëÿòüñÿ íà ìîº ãîðå! Ëþäè äîáð³! Äèâ³òüñÿ íà 
ìåíå, äèâ³òüñÿ íà îöüîãî øèáåíèêà (ïîêàçóº íà Ãîñòðîõâîñòîãî), ùî ìàíèâ ìîþ 
äî÷êó, äóðèâ ìîº äèòÿ. Äèâ³òüñÿ íà ñåñòðó, ùî õîò³ëà âêðàñòè â ìåíå çÿòÿ! 
Ø à ô å ð è (êðè÷àòü). Çà÷èíÿé âîðîòà, âèãàíÿé ëþäåé ç äâîðó! (Á³æàòü, âèãàíÿþòü 
ëþäåé çà âîðîòà ³ çà÷èíÿþòü âîðîòà.) 
à î ð ï è í à  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Òè, Ñâèðèäå Éâàíîâè÷ó, ïîêèíóâ ìîþ äèòèíó ³ 
áåðåø íîñàòó áàãà÷êó!!! 
ª â ô ð î ñ è í à  é  ä ð ó æ ê è. Îé, ÿêèé ñòðàì! ßêèé øêàíäàë! 
à î ð ï è í à  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Íå ïóùó äî â³íöÿ! Ñò³é! Íå ï³äåø â³í÷àòèñü! Íå 
ïóùó! (Ðîçñòàâëÿº ðóêè ïåðåä ãàíêîì.) Íå ïóùó áåç ñóäà! ϳä ñóä éîãî, â ïîë³ö³þ, 
â òþðìó! Äàé ïîïåðåäó îäâ³ò çà ìîº äèòÿ! 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à (ñõîäèòü ç ãàíêó). Ñåñòðî! Ãîðïèíî Êîðí³¿âíî! 
Íå áåç÷åñòü íàñ, íå ãóáè ì ªâôðîñèíè! Ãîëóáêî ñåñòðî! 
à î ð ï è í à  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Ñåñòðî!  òåáå äî÷êà, ³ â ìåíå äî÷êà! Íåõàé ÿ 
áóäó ñÿêà é òàêà, ³ ïðîñòà, ³ ï'ÿíèöÿ, íåõàé ÿ áóäó ëèêîì øèòà, à âñå-òàêè ÿ 
ìàòè ñâî¿é Îëåíö³. Íå äàì çíóùàòèñü íàä ìîºþ äèòèíîþ! (Äî Ãîñòðîõâîñòîãî.) Íàùî 
òè äóðèâ ìîº äèòÿ? Íàùî òè òîïòàâ äî íå¿ ñòåæêó, íàùî çàðó÷àâñÿ, êîëè òè íå 
äóìàâ ¿¿ áðàòè? 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Ãîðïèíî Êîðí³¿âíî! ß âàì íå äîçâîëþ òàê ãîâîðèòè íà 
ìåíå ïóáë³÷íî, ïåðåä ëþäüìè! 
à î ð ï è í à  Ê î ð í ³ ¿ â í à. ß íå áóäó é ïðîñèòè â òåáå äîçâîëó. ß ïåðåä 
ö³ëèì ñâ³òîì áóäó êðè÷àòè, áóäó ïëàêàòè, áóäó ãîëîñèòè, áî ÿ ìàòè ñâî¿é äî÷ö³. 
ßê òîá³ íå ðîáèòè ñòðàìó, êîëè òè ïðîéäèñâ³ò, ö³ëîñâ³òí³é áðåõóí, ïîãàíåöü, 
ñèá³ðíèé! 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. (ñõîäèòü ç ãàíêó). ß òàêîãî øêàíäàëó íå ïîïóùó, íå 
ïðîùó í³êîëè. Ìåíå òà ëàÿòè ïóáë³÷íî! Íàðîáèòè òàêîãî øêàíäàëó íà ö³ëèé Êè¿â! 
Ìåí³, Ñâèðèäîâ³ Éâàíîâè÷ó Ãîñòðîõâîñòîìó, íàãîâîðèòè òàêîãî ÷îðòîâèííÿ? Áðåøåø, 
ñòàðà! Âîíà ç óìà ç³éøëà! ³çüì³òü ¿¿ òà îäâåç³òü â Êèðèë³âñüêå ³ çàïð³òü òðüîìà 
çàìêàìè. Öå ñóìàñøåäøà æåíùèíà. ͳ÷îãî íàì çâåðòàòè óâàãó íà äóðíó áàáó! 
à î ð ï è í à  Ê î ð í ³ ¿ â í à. ß ñóìàñøåäøà! Ìåíå îäâåçòè â Êèðèë³âñüêå? 
Ìåíå, Ãîðïèíó Êîðí³¿âíó Ñêàâè÷èõó, ÷åñíó õàçÿéêó é ìàò³ð, îäâåçòè â Êèðèë³âñüêå 
é çàïåðòè òðüîìà çàìêàìè! Íå ä³æäåø, ïîãàíèé. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Öèòüòå, áî ñâî¿ìè ðóêàìè îäâåçó â Êèðèë³âñüêå, à òàêè 
ñüîãîäí³ çâ³í÷àþñü. 
à î ð ï è í à  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Íå ä³æäåø òè, í³ òâ³é ïîãàíèé áàòüêî, í³ òâîÿ 
äóðíà ìàòè. À â³í÷àòèñü íå áóäåø! Íå ïóùó! 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à  é  Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷ ïëà÷óòü.
ª â ô ð î ñ è í à . Îé, ÿêèé ñòðàì, ÿêèé øêàíäàë! Íå âèäåðæó äàë³! (Çá³ãຠç 
ãàíêó.) Íå âèäåðæó á³ëüøå! Ò³òêî! Âè æ îöå ìåíå îáèäèëè, îñòðàìèëè íà âñþ 
ãóáåðí³þ íà âñþ ìîþ æèçíü! Õî÷ çà ãðàíèöþ ò³êàé! ß âàñ âèïõíó ç äâîðà îöèìè 
ñâî¿ìè ðóêàìè! 
à î ð ï è í à  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Àíó, íó! Ïðèñòóïè äî ìåíå. (Ïîêàçóº êóëàêè.) 
Ïîáà÷èìî, ÷èé áàòüêî äóæ÷èé! À â³í÷àòèñü âñå-òàêè íå áóäåòå! Ïîá³æó ñë³äêîì çà 
âàøèì âîçîì â öåðêâó, íàðîáëþ ãàëàñó â öåðêâ³ ïðè âñ³õ ëþäÿõ, ïðè âñüîìó 
õðåùåíîìó ìèðîâ³. Íå ïóùó â³í÷àòèñü! Íå ïóùó ïîïà â ðèçè! (Ðîçñòàâëÿº ðóêè ïåðåä 
ìîëîäèìè.) 
 ñ ³. Îé áîæå ì³é, ÿêå íåùàñòÿ! Îé, ÿêèé øêàíäàë! 
à î ð ï è í à  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Ïîáèé âàñ ñèëà íåáåñíà, ñêàðàé âàñ áðàòñüêà 
áîãîðîäèöå íà äóø³ é íà ò³ë³, íà âàøèõ óíóêàõ ³ ïðàâíóêàõ! (Ïëà÷å.) Äî÷êî ìîÿ! 
Îëåíêî ìîÿ! ß æ òîáîþ âò³øàëàñÿ, ÿê âåñíÿíîþ êâ³òêîþ! ß æ äóìàëà, ùî âæå ïðèéøëî 
äî òåáå òâîº ùàñòÿ, ùî ÿ âæå ñïîê³éíà ëÿæó â äîìîâèíó ³ íå ïîêèíó òåáå íà ñì³õ 
ïîãàíöÿì. Îé, ñèð³òñòâî íàøå ã³ðêå! Íåìà â íàñ áàòüêà, íåìà íàñ êîìó îáîðîíèòè! 
(Äóæå ïëà÷å») 
 
ÂÈÕ²Ä 9
Ò ³  ñ à ì ³  é  Î ë å í ê à.
 
Î ë å í ê à (âá³ãຠâ äâ³ð ÷åðåç õâ³ðòêó ³ ïðîæîãîì êèäàºòüñÿ äî 
Ãîñòðîõâîñòîãî). Ìèëèé ì³é! Ëþáèé ì³é, ñåðöå ìîº! ×è âæå æ ïðàâäà, ùî òè ïîêèíóâ 
ìåíå? ×è âæå æ òè ç ³íøîþ éäåø â³í÷àòèñü? ß íå â³ðþ! 
à î ð ï è í à  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Êîëè íå éìåø â³ðè, òî ïîäèâèñü! Îöå òîá³ òâ³é 
Ñâèðèä Éâàíîâè÷. 
Î ë å í ê à (äèâèòüñÿ ìîâ÷êè íà öåðåìîí³þ ³ êèäàºòüñÿ äî Ãîñòðîõâîñòîãî.) Òî òè 
éäåø â³í÷àòèñü ç ³íøîþ? Ñêàæè æ ìåí³ ñàì, áî ÿ íå â³ðþ ð³äí³é ìàòåð³. Ñêàæè! Åãå 
íå ñêàæåø? 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. (òèõî). Áîæå ì³é ìèëîñåðäíèé! Ùî òóò ¿é êàçàòè? Îöå 
ïîïàâñÿ! (Ãîëîñíî.) Ùî æ ìàþ ðîáèòè, êîëè òàê ä³ëî ñàìî ñêëàëîñÿ. 
Î ë å í ê à. ×è âæå æ ÿ òåáå âòåðÿþ íàâ³êè? ß æ òåáå ëþáëþ, íåñàìîâèòî ëþáëþ, 
ëþáëþ é íå ñîðîìëþñü ãîâîðèòè ïåðåä ëþäüìè. ß ëþáëþ òåáå ³ âìðó çà òîáîþ! 
(Êèäàºòüñÿ Ãîñòðîõâîñòîìó íà øèþ. ³í îäïèõຠ¿¿.) 
à î ð ï è í à  Ê î ð í ³ ¿ â í à (êèäàºòüñÿ äî Îëåíêè). Áåçñòèäíèöå! Íåìà òîá³ 
ñîðîìó ïåðåä ìàò³ð'þ, ïåðåä ëþäüìè, ïåðåä áîãîì! Òè á ïîñòèäàëàñÿ ïðàâåäíîãî 
ñîíöÿ, ùî íå çàéøëî ùå é äèâèòüñÿ íà òåáå. 
Î ë å í ê à. Òè ìåíå îäïèõàºø, Ñâèðèäå Éâàíîâè÷ó! ß ñîá³ ñìåðòü çàïîä³þ. Äàé 
âèïëàêàòè âñ³. ñâî¿ ñëüîçè, áî ìåíå ñëüîçè äóøàòü, äàâëÿòü, õàïàþòü çà ãðóäè, 
éäóòü ó ãîðëî, äàâëÿòü, ÿê ãàðÿ÷èé êàì³íü. (Õâàòàºòüñÿ çà ãðóäè é êðè÷èòü.) Îé, 
äóøèòü ìåíå ãàðÿ÷å çàë³çî â ãðóäÿõ... Îé!.. Ðÿòóéòå!.. îé?.. ïîìîæ³òü... õòîñü 
óõîïèâ ìåíå çà ãîðëî. (Ëåäâå äèøå.) Îé, óìðó... ìàìî! Ñåðöå! Ðÿòóéòå, áî âìèðàþ! 
(Ïàäຠíà çåìëþ.) 
Âñ³ ïàíè÷³ êèäàþòüñÿ äî Îëåíêè, âèíîñÿòü íà ´àíîê ³ ñàäîâëÿòü íà ñò³ëüö³.
Äðóæêè ï³ääåðæóþòü ¿¿.
à î ð ï è í à  Ê î ð í ³ ¿ â í à (êèäàºòüñÿ äî äî÷êè). Âáèëè ìîº äèòÿ, âáèëè ìîþ 
Îëåíêó! Áîäàé òè áóëà ìàëåíüêîþ âìåðëà, í³æ ìàëà òåðï³òè òàêó íàïàñòü îä ñâ 
ð³äí³! Ñåðöå ìîº, äèòÿ ìîº! (Ïëà÷å.) 
 ñ ³. Îé áîæå, ÿêå íåùàñòÿ! Ùî òî ç òîãî áóäå? Ùî òî ç òîãî áóäå? 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à (ïëà÷å). Î áîæå ì³é ìèëîñòèâèé! Äåñü ïîêàðàâ 
íàñ ìèëîñåðäíèé ãîñïîäü, âæå é íå çíàþ çà â³ùî! ² õòî æ éîãî çíàâ, ùî â âàñ áóëî 
ñâàòàííÿ, à íå æàðòè! ßêáè íå Ñèä³ð  Ñâèðèäîâè÷, ÿ á çðîäó íå ïðèñòàëà íà òå 
ñâàòàííÿ. À òî Ñèä³ð  Ñâèðèäîâè÷ íîñèâñÿ ç Ñâèðèäîì Éâàíîâè÷åì, ÿê ç ïèñàíîþ 
òîðáîþ, äîêè äîíîñèâñÿ äî òàêîãî ëèõà... (Âòèðຠñëüîçè.) 
Ñ è ä ³ ð Ñ â è ð è ä î â è ÷. Åãå, íîñèâñÿ, äîêè íå äîíîñèâñÿ. Ñàìà öÿöüêàëàñü 
ñ Ãîñòðîõâîñòèì, íå çíàëà, äå é ïîñàäèòè, ÷èì ïðèéìàòè, à òåïåð íàçàä íàø³! À 
õòî æ, ÿê íå òè, ñèä³ëà ö³ëèé âå÷³ð, ðîççÿâèâøè ðîòà, òà ñëóõàëà òåðåâåí³ 
Ãîñòðîõâîñòîãî? 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. ß ñëóõàëà òåðåâåí³ Ãîñòðîõâîñòîãî, ùå é ðîòà 
ðîççÿâëÿëà?.. Öüîãî ÿ âæå íå çíåñó, òà ùå é ïðè ëþäÿõ. Òåïåð ïîâåðòàé ñâî¿ì 
ðîçóìîì, êîëè íàáðàâñÿ éîãî îä Ãîñòðîõâîñòîãî. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Ùî öå çà íàïàñòü! Ãîâîðÿòü ïðî ìåíå ïðè ìåí³, 
íåíà÷åáòî ÿ äåñü çà Àíäð³¿âñüêîþ ãîðîþ àáî çà Äí³ïðîì. 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Ãîä³ òîá³, ªâäî곺 Êîðí³¿âíî, äîï³êàòè ìåí³ äî 
æèâîãî ñåðöÿ! Ñàìà òðîõè íå â³øàëàñü íà øèþ Ãîñòðîõâîñòîìó ðàçîì ç äî÷êîþ, à 
òåïåð ÿ ùå é âèíåí. 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. À öå ùî äàë³ áóäå! Òàê ðîçõîäèâñÿ, òàê 
ðîçõîäèâñÿ, ùî âæå é íå çíàþ, ùî äàë³ áóäå. Âñå ÿ âèííà, à íå â³í. Âèïëóòóéñÿ 
ñîá³ ³ äî÷êó âèïëóòóé, ÿ ãîòîâà ³ â õàòó éòè. 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Äîáðå, ¿é-áîãó, äîáðå! À ÿê ³ ÿ ï³äó â õàòó çà 
òîáîþ, òî ùî áóäå? 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. À õ³áà æ ÿ çíàþ, ùî áóäå! Áóëè íàäâîð³, à òî 
áóäåìî â õàò³, îò ùî áóäå! Òè â íàñ õàçÿ¿í, òè â íàñ ãîëîâà: ðîáè ÿê çíàºø. 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. ß, áà÷, ãîëîâà, à òè ùî æ? Íå õâ³ñò æå? 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Ñèäîðå Ñâèðèäîâè÷ó! Êîëè ïî÷àëè ä³ëî, òî òðåáà ÿêîñü 
ê³í÷àòè. Ïðèá³ãëà îäíà áàáà é äåðæèòü íàñ óñ³õ îòóò, íåíà÷å ïðèâåëà ç ñîáîþ 
â³éñüêî! 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Íå áàáà ïðèá³ãëà, à íàøà ñåñòðà! Ãîâîð³òü, òà é 
ì³ðó çíàéòå. Éòè íàì íå ìîæíà, áî òà îäíà áàáà íàñ íå ïóñêàº. Ðîá³òü, ÿê ñàì³ 
çíàºòå. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. ß êàæó éòè. 
à î ð ï è í à  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Áà íå ï³äåø, áî íå ïóùó! 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. ß êàæó éòè! 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. À ÿ êàæó í³! 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Êîëè òè êàæåø í³, òî é ÿ êàæó í³, áî òè â äîì³ 
ãîëîâà. 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Êîëè âè, Ñâèðèäå Éâàíîâè÷ó, òàê ïîãàíî çðîáèëè, 
òàê îáåç÷åñòèëè íàøó ñåñòðó é íåáîãó, òî ÿ íå õî÷ó ìàòè òàêîãî çÿòÿ. 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Åãå, ³ ÿ íå õî÷ó ìàòè òàêîãî çÿòÿ. 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Ñåñòðà é íåáîãà áóäóòü äî ñìåðò³ íà íàñ 
íàð³êàòè; ñêàæóòü, ùî ìè çãóáèëè Îëåíêó; âîíè ëþäè á³äí³, âîíè ñèðîòè. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. ×è öå âè ïðàâäó ãîâîðèòå, ÷è âåðåäóºòå? 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. ß çðîäó íå æàðòóâàâ ³ íå âåðåäóâàâ. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Ìîæå, öå æàðòè, Ñèäîðå Ñâèðèäîâè÷ó? Ìè æ, çäàºòüñÿ, 
âèéøëè ç õàòè äî â³í÷àííÿ? 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Òî é âåðíåìîñü ó õàòó, òàê ÿê ³ âèéøëè. Êîëè 
çà÷åïèëè Îëåíêó, òî éä³òü ç íåþ é â³í÷àòèñü. 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Åãå æ, éä³òü ç íåþ é â³í÷àòèñü. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. ß? ³í÷àòèñü ç Îëåíêîþ? ß, Ñâèðèä Éâàíîâè÷, ìàòèìó 
æ³íêó Îëåíêó? 
à î ð ï è í à  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Áà÷, ÿê ïîòð³ïóº Îëåíêó! ×è òàê æå òè ãîâîðèâ 
ó ìåíå â õàò³ ³ íà óëèö³, ÿê ÿ ï³éìàëà òåáå êîëî ñâ Îëåíêè? À òè æ áîæèâñÿ, à 
òè æ ïðèñÿãàâñÿ! 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Òà ùî òóò áàëàêàòè! Êîëè ªâôðîñèíà Ñèäîðîâíà òîãî 
õî÷å, òî í³÷îãî é áàëàêàòè. Ìè é îáìèíåìî Ñêàâè÷èõó, à öåðêîâ äîâîë³ ñêð³çü ïî 
Êèºâó! Çíàéäåìî öåðêâó! 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. À ìè òî ùî æ òàêå? À ìîÿ æ³íêà ùî æ òàêå? Çà ñå 
ÿ ãîòîâèé ðîçñåðäèòèñü, ãîòîâèé íàêðè÷àòè ïîâíèé äâ³ð, ãîòîâèé ³ íå çíàþ ùî 
çðîáèòè! 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. ² ÿ ãîòîâà ðîçñåðäèòèñü, ãîòîâà íàêðè÷àòè 
ïîâíèé äâ³ð. Ùî öå òàêå? Ãîâîðèâ ðîçóìíî, à öå âæå ãîâîðèòü òàêå, ùî é êóïè íå 
äåðæèòüñÿ! 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷  ³  ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Áåð³òü 
Îëåíêó òà éä³òü äî â³íöÿ, à ªâôðîñèíè ìè íå ïóñòèìî. 
à î ð ï è í à  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Ùîá ÿ ç íèì òåïåð ïóñòèëà äî â³íöÿ Îëåíêó? 
Áîðîíè áîæå! Ïðî ìåíå, íåõàé ³äå â Ôëîðîâñüêèé ìîíàñòèð. 
Î ë å í ê à (ïðèñëóõàºòüñÿ, âñòຠ³ êèäàºòüñÿ äî ªâôðîñèíè). Òè âêðàëà â ìåíå 
æåíèõà, òè îäáèëà îä ìåíå ìîº ùàñòÿ ñâî¿ì çîëîòîì, ñâî¿ìè øîâêîâèìè ñóêíÿìè! ßêà 
æ òè ìåí³ ñåñòðà? (Ïëà÷å.) 
ª â ô ð î ñ è í à . Îëåíêî! Òè ç óìà ç³éøëà, îïàì'ÿòàéñÿ, ùî òè ãîâîðèø, òà ùå é 
ïðè ëþäÿõ! ß òâîÿ ñåñòðà, à íå òâ³é âîðîã. Òè òåïåð ñàìà íå ñâîÿ, òà é ñàìà íå 
çíàºø, ùî ãîâîðèø. 
Î ë å í ê à (ïëà÷å). Áîæå ì³é, áîæå ì³é! ßê â³í áîæèâñÿ, ÿê ïðèñÿãàâñÿ! Äå æ òà 
ïðàâäà â ñâ³ò³? ßê â³í ìåíå ëþáèâ, ÿê ìèëóâàâñÿ ìíîþ! 
Äðóæêè áåðóòü Îëåíêó ï³ä ðóêè, îäâîäÿòü ¿¿ íà ´àíîê ³ ñàäîâëÿòü íà ñò³ëüö³.
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. ªâôðîñèíî Ñèäîðîâíî! Äîâãî ìè áóäåìî ñëóõàòè îö³ 
áàáñüê³ òåðåâåí³? 
ª â ô ð î ñ è í à . Ñâèðèäå Éâàíîâè÷ó! ß äî ñüîãî ÷àñó âèíóâàòèëà ñâîþ ò³òêó. 
Ìåí³ âñå çäàâàëîñü, ùî ò³òêà é Îëåíêà ò³ëüêè õîò³ëè îäáèòè îä ìåíå âàñ ³ 
ïðèãîðíóòè äî ñåáå. Ìåí³ çäàâàëîñü, ùî ò³òêà çàòÿãóâàëà âàñ äî ñåáå, äî ñâ 
äî÷êè. 
à î ð ï è í à  Ê î ð í ³ ¿ â í à. À íåõàé â³í ñêàçèòüñÿ! Çàòÿãëà á îöå ñîá³ á³äó 
â õàòó! 
ª â ô ð î ñ è í à . Ìåí³ çäàâàëîñÿ, ùî ò³ëüêè Îëåíêà âàñ ëþáèòü, à íå âè Îëåíêó; 
àëå âè ëþáèëè Îëåíêó, ìîæå, é òåïåð ëþáèòå. 
Î ë å í ê à (ïðèñëóõàºòüñÿ, âñòຠç ñò³ëüöÿ é êðè÷èòü). Îé, ÿê â³í ìåíå ëþáèâ! 
Çãàäàé, ÿê òè ìèëóâàâñÿ ìî¿ìè î÷èìà, ÿê òè ö³ëóâàâ ìî¿ áðîâè! (Ðèäຠé ïàäຠíà 
ñò³ëåöü.) 
ª â ô ð î ñ è í à . Òàê îí êóäè òÿãëî âàñ, Ñâèðèäå Éâàíîâè÷ó, âàøå ñåðöå! Òàê îí 
äå áóëè  ñ ³. âàø³ äóìêè, ÿê âè õîäèëè äî ìåíå, ÿê ãîâîðèëè çî ìíîþ! (Êèäàºòüñÿ 
äî Ãîñòðîõâîñòîãî.) Íàùî âè çà÷³ïàëè ìåíå, êîëè ìàëè ³íøó íà óì³? ß öüîãî âàì íå 
ïðîùó! (Á³ãຠïî ñöåí³.) ß öüîãî íå çíåñó, íå ïðîùó âî â³êè â³êîâ! ß âàì äîêàæó, 
ùî ÿ íåàáèÿêà ì³ùàíêà, ç êîòîðîþ ìîæíà âñå âèòâîðÿòè. ß âàì íå ïåðåêóïêà, íå 
ÿáëóøíèöÿ, êîòð³é ìîæíà â â³÷³ íàïëþâàòè. ß íàïëþþ âàì â â³÷³. Ïõó-ïõó-ïõó! 
(Ïëþº â â³÷³ Ãîñòðîõâîñòîìó.) Âîí ç ìîãî äâîðó, ùîá ³ íîãà òâîÿ òóò íå áóëà îä 
ñüîãî ÷àñó ³ äîâ³êó! 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷ (ïðèñòóïຠäî Ãîñòðîõâîñòîãî.) Âîí! Âîí ç ìîãî 
äâîðó! Ùîá ³ ñë³ä âàø òóò íå ñìåðä³â! 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Âîí ç íàøîãî äâîðó! Âîí! Íå òðåáà íàì òàêîãî 
çÿòÿ! 
à î ð ï è í à  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Åãå, âîí, âîí ç äâîðó!  òþðìó éîãî, â 
ìîñêàë³! Îáãîëèòü éîìó ëîáà òà â àðåøòàíòè!  Ñèá³ð éîãî, â êàòîðæíó ðîáîòó! 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Ùî öå òàêå ç âàìè? Ö³ëóâàëè ìåíå, à òåïåð ïëþºòå íà 
ìåíå, âèãàíÿºòå ç äâîðó? Ùî ìåí³ Ðÿáêî òà Ñêàâè÷èõà? Òà ÿ âàì çðîáèâ âåëèêó 
÷åñòü, ùî ïåðåñòóïèâ âàø ïîð³ã, ùî ¿â âàøó ïîãàíó ñòðÿïàíèíó! 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Ìîÿ ïîãàíà ñòðÿïàíèíà! 
à î ð ï è í à  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Ìîÿ ïîãàíà ñòðÿïàíèíà! 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Ìîþ ñòðÿïàíèíó ¿ëè íå òàê³ ïàíè, ÿê âè, òà é 
ò³ õâàëèëè! Ìî¿ ïàëÿíèö³ õî÷ âåçè çà ãðàíèöþ! Îöå äîæèëàñü! Ïîãàíà ìîÿ 
ñòðÿïàíèíà! 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Íå âàðòèé âàø õë³á, ùîá Ñâèðèä Éâàíîâè÷ äóøèâ íèì 
ñâîº ãîðëî. 
ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à  é  Ã î ð ï è í à  Ê î ð í ³ ¿ â í à. Ïõó íà 
òåáå, ñàòàíî! Îñòðàìèâ íàñ íà ââåñü êóòîê. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Òè÷óòü ìåí³ çà æ³íêó ÿêóñü ÿáëóøíèöþ, ÿêóñü ì³ùàíêó, 
ÿêóñü Îëåíêó... Ùî ìåí³ Êîæóì'ÿêè? Íàùî ìåí³ çäàëèñÿ îö³ êîæóì'ÿöüê³ øåâö³? 
Çàâòðà ï³äó íà Ëèïêè é ïîñâàòàþ ðàçîì äåñÿòü ªâôðîñèí, êðóãîì îáêîâàíèõ çîëîòîì; 
çàâòðà ïî¿äó â³í÷àòèñü îòóò ïîï³ä âàøèì äâîðîì, ùîá çàçäð³ñòü ñêðóòèëà âàñ 
îòòàê! Îòòàê! 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷, ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ â í à, Ã î ð ï è í à  
Ê î ð í ³ ¿ â íà  ³  ª â ô ð î ñ è í à . Âîí ç äâîðó! Âîí ç äâîðó! Ùîá òâîãî é 
äóõó íå ÷óòü áóëî! Ùîá òâ³é ñë³ä íå ñìåðä³â íà íàøîìó ïîäâ³ð'¿. (Ïðèñòóïàþòü âñå 
áëèæ÷å äî Ãîñòðîõâîñòîãî, â³í îñòóïàºòüñÿ äî õâ³ðòêè.) 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. (òðîõè ïîäàºòüñÿ íàçàä äî õâ³ðòêè). ×îãî âè 
ïðèñòóïàºòå äî ìåíå? Âè äóìàºòå, ùî ÿ âàñ áîþñü? ß çàðàç ïðèâåäó ñþäè ðîòó 
ìîñêàë³â, â³çüìó ñèëîþ ªâôðîñèíó é ïîâ³í÷àþñü. 
ª â ô ð î ñ è í à . Ìåíå â³çüìå ç ìîñêàëÿìè! Ìåíå ìîñêàë³ ïîâåäóòü â öåðêâó äî 
â³íöÿ? Îé, ëþòà æ ÿ, ëþòà! (Á³ãຠïî ñöåí³.) ß äóìàëà, ùî â³í ÷îëîâ³ê ðîçóìíèé ³ 
áëàãîðîäíèé, à â³í øâåöü , à â³í ïðàõâîñò! 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. ß øâåöü ? ßêáè íà âàñ íå ä³âî÷èé óá³ð, ÿ á âàì äàâ 
çíàòè øåâöÿ. 
ª â ô ð î ñ è í à . Òî. â³í ñ쳺 òàêå íà ìåíå ãîâîðèòè! Âîí! 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. (òèõî.) À ñòî ÷îðò³â íà éîãî ãîëîâó! Ïðîïàëî çîëîòî é 
ñð³áëî! Çàâòðà ñïðîäàþòü ìîþ öèëþðíþ! Îé, á³äà, á³äà! Éäè, Ñâèðèäå Éâàíîâè÷ó, 
äîäîìó òà çíîâ øêðåáè ñâèíÿ÷³ ðèëà. (Òÿæêî ç³òõàº.) 
 ñ ³. Âîí ç äâîðó! Âîí ç äâîðó! Ùîá ³ äóõ òâ³é òóò íå ñìåðä³â, à òî êèÿìè 
áóäåìî ãàíÿòè! 
 
ÂÈÕ²Ä 10
Ò ³  ñ à ì ³  é  Á å ð ê î  òà  Â î ë ü ê î.
Á å ð ê î  é  Â î ë ü ê î  âõîäÿòü ç âåêñåëÿìè.
 
Á å ð ê î (äî ìîëîäèõ). Ïîçäîðîâëÿþ âàñ ç â³í÷àííÿì. Äàé âàì áîæå, ùîá âè æèëè 
äîâãî, òà ãðîøåé áàãàòî íàæèëè, òà ùîðîêó ìåí³ äîâãè ïëàòèëè. 
 î ë ü ê î (êëàíÿºòüñÿ ªâôðîñèí³). Ïîçäîðîâëÿþ âàñ ç ìîëîäèì ìóæåì. ×è íå 
çàïëàòèòå âè çà ñâîãî ìóæà äîâã³â? Ìè ìàºìî éîãî âåêñåë³, à â³í êàçàâ, ùî âè 
ï³ñëÿ âåñ³ëëÿ çàðàç çàïëàòèòå. 
Á å ð ê î. Âîíè êàçàëè, ùî âè âñå çàïëàòèòå, áî ìè âæå õîäèìî äî ¿õ, õîäèìî òà é 
õîäèìî, òà é õîäèìî. 
 î ë ü ê î. Ùîäíÿ õîäèìî, ³ âðàíö³, ³ ââå÷åð³ õîäèìî, à â³í íå ïëàòèòü. Êàæå, 
æ³íêà çàïëàòèòü. Âè áàãàò³. 
ª â ô ð î ñ è í à . ßêà æ³íêà? Ìè ùå íå â³í÷àëèñü ³ íå áóäåìî â³í÷àòèñü. 
Á å ð ê î. Îé ãâóëò! 
 î ë ü ê î. Îé âåé ì³ð! Ùî öå áóäå! Îé ãâóëò! (Õàïàºòüñÿ çà ïåéñè.) 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. Î! Áà÷. ñòàðà! Áà÷. êóäè á íàø³ ãðîø³ ï³øëè. 
ª â ô ð î ñ è í à .Òà,  õâàëèòü áîãà, íå ï³äóòü.   
Á å ð ê î. Îé ãâóëò! Òàòåëå! Ìàìåëå!( Êðè÷èòü.) 
 î ë ü ê î.À ã³ðà øâàðö  óð! Ìè éîãî â ñóä, â òþðìó! (Äî Ãîñòðîõâîñòîãî.) 
Äàâàéòå ãðîø³! Íàùî íàì ö³ âåêñåë³? 
Á å ð ê î. Ìè ïðîäàìî éîãî öèëþðíþ! Õîä³ì â ñóä! 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é. Îò òîá³ é êîæóì’ÿöüêà  áàãàòà ìîëîäà. Ïî ãóáàõ òåêëî, 
òà â ðîò íå           ïîïàëî.  
Á å ð ê î  é  î ë ü ê î (ïðèñòóïàþòü äî Ãîñòðîõâîñòîãî ). Õîä³ì â ñóä 
ïîçèâàòèñü. Âè íàñ íàäóðèëè. 
à î ñ ò ð î õ â î ñ ò è é  õî÷å âòåêòè, 
æèäè éîãî ëîâëÿòü çà ðóêè é âåäóòü ç äâîðà.
Á å ð ê î  é  Â î ë ü ê î ( êðè÷àòü ).  Ãâóëò!   ñóä éîãî ! Ãâóëò !  ( Âèõîäÿòü 
ç Ãîñòðîõâîñòèì .) 
ª â ô ð î ñ è í à,  Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷,  ª â ä î ê ³ ÿ  Ê î ð í ³ ¿ 
â í à  ò à  Ã î ð ï è í à  Ê î ð í ³ ¿ â í à.  Î òóäè òîá³ äîðîãà!  
 
ÂÈÕ²Ä 11
Ò ³  ñ à ì ³  áåç Ãîñòðîõâîñòîãî, Âîëüêà òà Áåðêà.
 
1 - é  á à ñ.Îò òîá³ é íà!Òî öå íàì íå ïðèéäåòüñÿ é âèïèòè. 
2 - é  á à ñ. Àâæåæ íå ïðèéäåòüñÿ. êîëè ìîëîäèé âò³ê ç äâîðó. 
1 - é  á à ñ.  Â ìåíå  àæ ñëèíêà êîòèòüñÿ. 
Î ë ü ã à . Îé , ÿêèé æå øêàíäàë âèéøîâ! (Òèõî .) Äóðíî ïëàòòÿ øèëà! 
Ñ è ä ³ ð  Ñ â è ð è ä î â è ÷. ×îãî æ îöå ìè ñòî¿ìî òà ñâÿòó çåìëþ òîï÷åìî? 
Õîä³ìî äî õàòè ! (Äî ãîñòåé .)Ïðîøó ïîê³ðíî äî õàòè, òà õî÷ âèï’ºìî ïî ÷àðö³. 
Îäíà÷å ãîòóâàëèñü ê âåñ³ëëþ. 
Ì è ò ð î ï î ë è ÷ ³  á à ñ è  é  ø à ô å ð è. Îòî ðîçóìíà ð³÷, áî â íàñ  àæ 
ãîðëî ïåðåñîõëî, äèâëÿ÷èñü íà öþ êîæóì'ÿöüêó êîìåä³þ. 
 ñ ³  éäóòü â õàòó.
 
Çàâ³ñà ïàäàº.
Ê ³ í å ö ü.