ÐÎÁÅÐÒ ÁÐÞÑ, 
ÊÎÐÎËÜ ØÎÒËÀÍÄÑÜÊÈÉ
 
(Ïîñâÿòà äÿäüêîâ³ Ì. Äðàãîìàíîâó)
 
ÇÀÑϲÂ
 
Ñïîãàäàéìî äàâíþþ äàâíèíó, 
Ñïîãàäàéìî ïîâ³ñòü íåçàáóòíþ 
Ïðî äàëåêó â³ëüíóþ êðà¿íó, 
Ïðî ñòàðó Øîòëàíä³þ ñëàâóòíþ.
 
Äàâíÿ ïîâ³ñòü! ³ íà áàéêó ñõîæà, -  
ª â í³é ïåâí³ ñïðàâè, ºñòü ³ ìð³¿, 
Àëå æ ïðàâäà, íà÷å ç³ðêà ãîæà, 
Ñèïëå ñêð³çü ïðîì³ííÿ çîëîò³¿.
 
Ïðàâäà íàì ñâ³òèòèìå êð³çü õìàðè, 
Ìè æ äàëåêî äóìêîþ ïîëèíåì, 
Ìè ïîãëÿíåì íà â³éñüêîâ³ ÷âàðè, 
 äàâí³é ñëàâ³ ñïîãàäîì ïîðèíåì.
 
² 
 
Âæå áóäå ë³ò ï'ÿòñîò òîìó, -  
Íà êðàé øîòëàíäñüêèé â³ëüíèé 
³éíîþ éøîâ êîðîëü Åäâàðä, 
Àíãë³éñüêèé âëàäàð ñèëüíèé.
 
dzáðàâ â³í ëèöàð³â ñâî¿õ, 
Âñå ãîðäå, ïèøíå ïàíñòâî, 
Ùîá òî øîòëàíäñüêèé â³ëüíèé ëþä 
Çàáðàòè ó ï³ääàíñòâî.
 
Ïî âñ³é Øîòëàí䳿 éäå ãóê 
Ëóíîþ ãîëîñíîþ:
"Äî çáðî¿, áðàòòÿ! îñü ³äå 
Êîðîëü Åäâàðä â³éíîþ!
 
Ãåé, ìèëå áðàòòÿ! ÷è ó íàñ 
ßñíî¿ çáðî¿ ìàëî? 
Õ³áà â øîòëàíäñüê³é ñòîðîí³ 
Âæå ëèöàð³â íå ñòàëî?"
 
Ëèöàðñòâî éäå, çåìëÿ ãóäå;
dzéøëèñü âîðîæ³ ëàâè... 
Áàãàòî áóäå ñüîãî äíÿ 
Êðèâàâî¿ çàáàâè.
 
Áëèùàòü ñïèñè, áðÿæ÷àòü ìå÷³ 
² øîëîìè ÿñí³¿, 
Ãóêàþòü ëþòî âîÿêè, 
Ðæóòü êîí³ âîðîí³¿.
 
Âîþþòü äåíü, âîþþòü äâà, 
Íà òðåò³é äåíü - îé ãîðå! - 
Øîòëàíäö³ êðèêíóëè: "Á³äà! 
Êîðîëü Åäâàðä íàñ áîðå!"
 
Àíãë³éñüêå â³éñüêî á'º-ñ³÷å, 
Àíãë³éñüêà çáðîÿ ñÿº;
Øîòëàíäñüêà çáðîÿ îïàäà, 
Ëèöàðñòâî çíåìàãàº.
 
Àæ òóò êîðîëü Åäâàðä ñïèíèâñü,
² ñóðìà çàáðèí³ëà,
Çíÿëàñü íàä â³éñüêîì êîðîãâà;
Òà íå áàðâèñòà - á³ëà.
 
Âñ³ ñòàëè òèõî, âñÿê ñâ³é ñïèñ 
Äîäîëó ïîõèëÿº,
Ãóêà ãåðîëüä: "Êîðîëü Åäâàðä 
Øîòëàíäö³â ïðèçâîëÿº
 
Ëèõóþ çâàäó çàëèøèòü, 
Ñïîê³é âåðíóòè êðàþ, 
Ïðèéòè äî çãîäè áåç â³éíè, 
Ïî áðàòíüîìó çâè÷àþ.
 
Òàê êàæå íàø êîðîëü: õòî ç âàñ 
Ïîãîäÿòüñÿ çî ìíîþ, 
Òîé ³ ìàºòêàìè, é ëþäüìè 
Âëàä³òèìå â ñïîêîþ.
 
Ëþä ïðîñòèé ìຠíàì ïëàòèòü 
Ïîäàòêè é äåñÿòèíè, -  
À ëèöàð áóäå â³ëüíèé ïàí 
Ñâ áàòüê³âùèíè.
 
Âñÿê ëèöàð ìຠç êîðîëåì 
Õîäèòè ó ïîõîäè, 
Çà òå â³í ìàòèìå ñîá³ 
² ëàñêó, é íàäãîðîäè".
 
Äîäîëó âïàëè êîðîãâè,
Âåñü ãóðò øîòëàíäñüêèé ïàíñüêèé 
Âðàç êðèêíóâ: "Çãîäà! õàé æèâå 
Åäâàðä, êîðîëü øîòëàíäñüêèé!"
 
Øîòëàíäñüêå ëèöàðñòâî çäàëîñü, 
Àëå îäèí çîñòàâñÿ 
Ïðè çáðî¿ ëèöàð ìîëîäèé - 
Ðîáåðòîì Áðþñîì çâàâñÿ.
 
Åäâàðäó ãëÿíóâ â³í â ëèöå, 
Ìîâ êèíóâ áëèñêàâèöþ, 
Çä³éíÿâ ³ êèíóâ âîðîãàì 
Çàë³çíó ðóêàâèöþ.
 
Ïîò³ì îñòðîãè äàâ êîíþ, 
ʳíü âîðîíåíüêèé çâèâñÿ, 
Ïîì÷àâ ó ãîðè, ìîâ ñòð³ëà, 
 ì³æã³ð'¿ òåìí³ì ñêðèâñÿ.
 
II
 
Ïî¿õàâ Ðîáåðò ïî øîòëàíäñüê³é çåìë³ 
Çä³éìàòè íàðîäíå ïîâñòàííÿ, 
Ãîíö³â ðîç³ñëàâ â³í ïî âñ³é ñòîðîí³ 
Ñêëèêàòè ñåëÿí íà ç³áðàííÿ.
 
Êîëè íà øèðîê³é äîëèí³ ì³æ ã³ð
dzáðàëàñü âåëèêàÿ ðàäà,
Ðîáåðò òîä³ âèéøîâ äî ëþäó é ñêàçàâ:
"Øîòëàíäö³! â÷èíèëàñÿ çðàäà!
 
Íåìà â íàñ ëèöàðñòâà, íåìà â íàñ ïàí³â -
Âîíè âæå àíãë³éñüê³ ï³ääàí³;
Òà º ùå â êðà¿í³ øîòëàíäñüêèé íàðîä, 
Íå çâèê â³í íîñèòè êàéäàíè!
 
Ïîâñòàíüìî æ òåïåðà óñ³, ÿê îäèí, 
Çà ä³ëî áðàòåðñüêåº ñï³ëüíå! 
Ðîçêóéìî íà çáðîþ ïëóãè! Ùî îðàòü, 
Êîëè íàøå ïîëå íå â³ëüíå?"
 
Òóò âñ³ çàøóì³ëè, ìîâ õâèë³ ìîðñüê³:
"Õîä³ìî, çäîáóäåìî âîë³ 
Àáî íàø³ ãîëîâè â³ëüí³, áóéí³ 
Ñêëàäåìî íà íàøîìó ïîë³!"
 
² òàì, íà øèðîê³é äîëèí³ ì³æ ã³ð, 
Ñåëÿíè âñ³ òàáîðîì ñòàëè, 
Ïàëèëè áàãàòòÿ âîíè ö³ëó í³÷ - 
Âñå ÿñíóþ çáðîþ êóâàëè.
 
Íà ðàíîê óçáðîºíå â³éñüêî áóëî;
Êîìó æ íå ä³ñòàëîñÿ çáðî¿, 
Òîìó íå çàáðàêëî ñîêèðè, êîñè 
Òà â ãðóäÿõ îäâàãè ì³öíî¿.
 
Òå â³éñüêî íå ìàëî ÿñíèõ êîðîãîâ, 
ͳ ïàíöèð³â ñð³áíèõ êîøòîâíèõ, 
Íà ïðîñòèõ ñåëÿíñüêèõ ùèòàõ íå áóëî 
Äåâ³ç³â ãó÷íèõ êðàñíîìîâíèõ.
 
Ó ö³ëîãî â³éñüêà äåâ³ç áóâ îäèí:
"Çà âîëþ, çà ð³äíó êðà¿íó!"
Õî÷ ñë³â òèõ í³õòî íà ùèò³ íå íîñèâ,
Òà â ñåðö³ íîñèâ äî çàãèíó.
 
² òàê âîíè âèéøëè íàïðîòè ïàí³â, 
Ðîáåðò ¿õ ïðîâàäèâ äî áîþ;
ͳ îäíîãî ëèöàðÿ, îêð³ì éîãî, 
Íå ìàëè øîòëàíäö³ ç ñîáîþ.
 
Øîòëàíäñüêå ëèöàðñòâî óñå ïåðåéøëî 
Ñëóæèòè â àíãë³éñüêîìó â³éñüêó, 
ϳøëî áîðîíèòè ìå÷åì ³ ùèòîì 
Êîðîíó ³ âëàäó àíãë³éñüêó.
 
 íåùàñíó ãîäèíó øîòëàíäñüêèé íàðîä 
Êóâàâ ñâîþ ÿñíóþ çáðîþ;
Ó ïåðøîìó áîþ ðîçáèò³ áóëè, 
Áàãàòî ëÿãëî ãîëîâîþ.
 
Óäðóãå ç³éøëèñÿ - íåäîëå òÿæêà! 
Çíîâ â³éñüêî øîòëàíäñüêå ðîçáèòå. 
Óäàðèëè âòðåòº - çíîâ ïîëå êðóãîì 
Âñå òðóïîì øîòëàíäñüêèì óêðèòå.
 
̳öíà áóëà ñèëà ïîòóæíèõ ïàí³â, 
² âàòàãè ìóäð³ çíàéøëèñÿ, -  
ͳ â ãîðè çàâåñòè, í³ â íåòð³ çàãíàòü 
Îáà÷í³ ïàíè íå äàëèñÿ.
 
Øèðîê³ äîëèíè, ðîçëîã³ ëàíè
سñòü ðàç áóëè êðîâ'þ ïîëèò³,
سñòü ðàç ïðîëóíàâ ïî Øîòëàí䳿 êðèê:
"Øîòëàíäö³, øîòëàíäö³ ðîçáèò³!"
 
ͳ çáðî¿ âîíè, í³ ñâî¿õ êîðîãîâ 
Åäâàðäó äî í³ã íå çëîæèëè, 
Òà âîëþ é êðà¿íó ñâîþ áîðîíèòü 
Íå ñòàëî ñåëÿíñüêî¿ ñèëè.
 
Îäí³ ïîëÿãëè, à äðóã³ ðîç³éøëèñü - 
ϳøëè ñâîº ïîëå îðàòè. 
Áåç â³éñüêà, áåç ñëàâè çîñòàâñÿ Ðîáåðò, 
Ùî æ ìຠòåïåð â³í ïî÷àòè?
 
×è ìຠï³òè, ÿê øîòëàíäñüê³ ïàíè, 
Åäâàðäîâ³ çáðîþ â³ääàòè, 
Çîñòàòèñü îòóò â ïîäîëàí³é çåìë³ 
Îñòàííüîãî ñîðîìó æäàòè?
 
ͳ, êðàùå íå áà÷èòü òîãî ³ íå ÷óòü, 
ßê ãèíóòè áóäå êðà¿íà! 
"Ïðîùàé, ìîÿ ð³äíà êðà¿íî! ïðîñòè 
Ñâîãî áåçòàëàííîãî ñèíà.
 
Õîò³â áè ÿ â³ëüíîþ áà÷èòü òåáå, 
Àëå íå ñóäèëîñÿ òåº... 
Äàëåêî òåïåð íà ÷óæèõ áåðåãàõ 
Ïîëÿæó çà ä³ëî ñâÿòåº".
 
Òàê ìîâèâ Ðîáåðò, ³ ïîäàâñÿ â³í ãåòü 
Íà áåðåã óáîãèé ³ðëàíäñüêèé, -  
³í äóìàâ ïîâ³ê íå âåðòàòèñÿ çíîâ 
Ó êðàé áåçòàëàííèé øîòëàíäñüêèé.
 
 ²ðëàíä³þ ìàâñÿ ïðèáóòü êîðàáåëü, 
Ùî ëèöàð³â â³ç â Ïàëåñòèíó, 
Íà íüîìó îä'¿õàòè õò³â ³ Ðîáåðò 
Ó òóþ äàëåêó ÷óæèíó.
 
Óêóï³ ç îäâàæíèì ëèöàðñòâîì áàæàâ 
ϳòè ó õðåñòîâ³ì ïîõîä³, 
Ùîá ä³ëó ñâÿòîìó îñòàíí³ì æèòòÿì 
² ñèëîþ ñòàòè â ïðèãîä³.
 
III
 
Íà áåçëþäíîìó áåðåç³ ìîðÿ 
Îäèíîêà õàòèíà ñòî¿òü, 
 ò³é õàòèí³ ðèáàëüñüê³é óáîã³é 
Çáðîéíèé ëèöàð ñàìîòí³é ñèäèòü.
 
Òî Ðîáåðò. ³í â â³êíî ïîãëÿäàº, 
×è íå ìð³þòü îò³ êîðàáë³, 
Ùî âåçóòü õðåñòîíîñö³â îäâàæíèõ 
Íà â³éíó äî ñâÿòî¿ çåìë³.
 
ͳ, íå âèäêî í³÷îãî íà ìîð³, 
Íå á³ë³þòü â³òðèëà ÿñí³. 
Ãðຠâ³ëüíå øèðîêåº ìîðå, 
Ãîìîíÿòü éîãî õâèë³ ãó÷í³.
 
Òà Ðîáåðòîâ³ ñóìíî äèâèòèñü 
Íà òå ìîðå âåñåëå, áóéíå, 
ßê çãàäຠâ³í ð³äíó êðà¿íó, 
Çàòðåìòèòü éîãî ñåðöå ñóìíå.
 
² Ðîáåðò, îä â³êíà îäñòóïèâøè, 
˳ã íà ëàâó ³ ïîãëÿä ï³äâ³â 
Íà ïîòð³ñêàíó ñòåëþ; íà ñòåë³ 
Ïàâóòèííÿ ïàâóê ñîá³ ïë³â.
 
² çí³÷åâ'ÿ Ðîáåðò çàäèâèâñÿ 
Íà ðîáîòó òîãî ïàâóêà;
Ëèöàð áà÷èâ, ÿê ïðÿëàñü ïîìàëó 
Òàÿ íèòêà òåíä³òíà, òîíêà,
 
ßê ïàâóê ïî ò³é íèòö³ ñïóñêàâñÿ, 
Ðîçêîëèõóâàâñü ïîò³ì íà í³é, 
Ùîá ¿¿ äî ñò³íè ïðè÷åïèòè, 
Äàë³ íåâ³ä ðîçêèíóòè ñâ³é.
 
Ùî ãîéäíåòüñÿ, òî íèòêà é ïîðâåòüñÿ. 
² äîäîëó ïàâóê óïàäå, 
Àëå çàðàç æå çëàçèòü óãîðó 
² íîâó ñîá³ íèòêó ïðÿäå.
 
Òàê ø³ñòü ðàç òîé ïàâóê îáðèâàâñÿ, 
² ø³ñòü ðàç â³í íà ñòåëþ çë³çàâ, 
Àëå âñüîìå òàêè óäåðæàâñÿ 
É äî ñò³íè ñâîþ íèòêó ïðèï'ÿâ.
 
Òóò Ðîáåðò ðàïòîì ñêî÷èâ íà íîãè, 
Óõîïèâ ñâîþ çáðîþ äî ðóê 
² ãóêíóâ: "Òà íåâæå òàêè ëèöàð 
Ìåíøå ìຠñíàãè, í³æ ïàâóê!?"
 
IV
 
Îé òî æ íå ñîê³ë-âèíîç³ð 
Çëåò³â ç ãîðè â äîëèíó, -  
Òî ïðèëåò³â þíàê Ðîáåðò 
Ó ð³äíóþ êðà¿íó.
 
³í íà êîíåâ³ âîðîí³ì 
Ïî êðàþ ïðîá³ãàº,
 îñòàíí³é ðàç øîòëàíäñüêèé ëþä 
Äî áîþ â³í ñêëèêàº:
 
"Äî çáðî¿ âñ³! ÷è ùå æèâå 
̳öíà îäâàãà âàøà? 
Çà âîëþ çãèíóòü ìè êëÿëèñü, 
À äå æ ïðèñÿãà íàøà?
 
Õòî âîë³ ùå íå â³äöóðàâñü, 
Íåõàé ³äå äî áîþ!
Õòî ïàì'ÿòà ïðî ñëàâó é ÷åñòü, -  
Äî çáðî¿! õòî çà ìíîþ?"
 
Íå çãàñ, íå çãàñ øîòëàíäñüêèé äóõ, 
Øîòëàíä³ÿ ïîâñòàíå! 
Ó ñüîìèé ðàç, ÿê â ïåðøèé ðàç, 
dzáðàëèñÿ ñåëÿíå.
 
Êîðîëü Åäâàðä íå ñïîä³âàâñü 
Øîòëàíäñüêîãî ïîâñòàííÿ, 
Éîãî ëèöàðñòâî ðîç³éøëîñü 
Óæå íà ñïî÷èâàííÿ.
 
Çîñòàëàñü ò³ëüêè ïîêè ùî 
Ìàëà ÷àñòèíà â³éñüêà, 
Áåçïå÷íà é ñì³ëèâà áóëà 
Çàëîãà òà àíãë³éñüêà.
 
Âñå ðîçìîâëÿþòü âîÿêè, 
ßê³ ç â³éíè äîñòàòêè, 
ßê³ â Øîòëàí䳿 êîðîëü 
Çáèðàòèìå ïîäàòêè.
 
Ñåðåä àíãë³éñüêèõ âîÿê³â 
Ñèäÿòü ïàíè øîòëàíäñüê³:
Òåïåð êîðîëü ¿ì çíîâ âåðíóâ 
Ïðàâà é ìàºòêè ïàíñüê³.
 
Òîæ çàâòðà êîæíèé ç íèõ ï³äå 
Äî ð³äíî¿ îñåë³, -  
×îãî æ ñèäÿòü âîíè òàê³ 
Ñìóòí³ òà íåâåñåë³?
 
Òîãî, ùî äóøó ¿ì ãðèçå 
² ñîðîì, ³ äîñàäà, -  
Çäàºòüñÿ ¿ì, ùî âñå êðóãîì 
Ãóêàº: "Çðàäà, çðàäà!.."
 
Àíãë³éñüê³ æ ëèöàð³ ñîá³ 
ϳñåíü ãó÷íèõ ñï³âàþòü, 
² òàê áàäüîðî íà ñïèñàõ 
¯õ êîðîãîâêè ìàþòü.
 
Ñåëÿíè òèõî ï³ä³éøëè 
Äî â³éñüêà çà ãîðîþ, 
Ç'ÿâèëèñü, íà÷å ç-ï³ä çåìë³, 
² âäàðèëè äî áîþ.
 
Âñå çàøóì³ëî, çàãóëî, 
Ìîâ áóðÿ-õóðòîâèíà, 
Ðîáåðò ë³òà íà âîðîí³ì, 
Íåíà÷å ãðîìîâèíà.
 
Îõ, ëþòèé á³é, îñòàíí³é á³é, -  
Ùàñëèâ, õòî ïåðåìîæå!.. 
Àíãë³éö³ â ðîçïà÷³, êðè÷àòü:
"Ðÿòóé íàñ, ìèëèé áîæå!"
 
Äî íèõ ç ãðàíèö³ ïîñï³øà
³ä êîðîëÿ ï³äìîãà,
¯¿ ñòð³÷à øîòëàíäñüêèé êðèê:
"ͳ, íàøà ïåðåìîãà!"
 
ϳäìîãà ñèëüíà íàä³éøëà, 
Àëå øêîäà - âæå ï³çíî! 
Æåíóòü øîòëàíäö³ âîðîã³â, 
Ãóêàþòü âñë³ä ¿ì ãð³çíî:
 
"Íå äîâåäåòüñÿ á³ëüøå âàì 
Ëàìàòü ÷óæî¿ âîë³! 
Êîëè æèòòÿ âàì äîðîãå, -  
Êëàä³òå çáðîþ äîë³!"
 
Øîòëàíäñüêå â³éñüêî çàéíÿëî 
Àíãë³éö³â ï³ä ãîðîþ, 
Íåìà ðÿòóíêó ¿ì, íåìà, -  
Ñêëàäàþòü äîë³ çáðîþ.
 
Òîä³ ç ãðîìàäè âèñòóïà 
Ðîáåðò ³ ïðîìîâëÿº:
"Îòàê òåïåð øîòëàíäñüêèé ëþä 
Àíãë³éöÿì îá'ÿâëÿº:
 
Íàø êðàé â³ääàâíà â³ëüíèé áóâ, 
Òàêèì ïîâ³ê â³í áóäå;
Âè áà÷èëè, ÿê ïðàâ ñâî¿õ 
Áîðîíÿòü íàø³ ëþäå.
 
Çáèðà õàé â Àíã볿 Åäâàðä 
Ïîäàòêè é äåñÿòèíè, 
À âñÿê øîòëàíäåöü - â³ëüíèé ïàí 
Ñâ áàòüê³âùèíè.
 
Ñåëÿíàì íàøèì áàéäóæå 
Ïðî ëàñêó é íàäãîðîäè, 
Âîíè íå ï³äóòü ç êîðîëåì 
Çà ëèöàðñòâîì â ïîõîäè.
 
Òåïåð ÿ âàøó çáðîþ âñþ 
Ó çàêëàä³ ëèøàþ, 
À âàñ äîäîìó â³äïóùó 
Ïî áðàòíüîìó çâè÷àþ.
 
²ä³òü Åäâàðäîâ³ ñêàæ³òü, 
ßê ÷óëè ïî ñ³é ìîâ³. 
Êîëè íå çãîäèòüñÿ íà ìèð, -  
Ìè çíîâ ó á³é ãîòîâ³".
 
Àíãë³éö³ ìîâ÷êè îä³éøëè 
Áåç êîðîãîâ, áåç çáðî¿;
Áåç ðàäîù³â ï³øëè âîíè 
Ãåòü äî çåìë³ ð³äíî¿.
 
² ÿê â äîëèíó âæå ç³éøëè, 
Îãëÿíóëèñü íà ãîðó, 
Ðîáåðòà âãëåä³ëè âîíè 
Ñåðåä ñ³ëüñüêîãî çáîðó.
 
Óêðèòà ëþäîì òàì áóëà 
Óñÿ ãîðà çåëåíà, 
À âèùå âñ³õ ñòîÿâ Ðîáåðò, 
Ó í³ã éîãî çíàìåíà.
 
Ëåæàëà é çáðîÿ âñÿ îòà, 
Ùî íà â³éí³ çàáðàëè, 
Øîòëàíäñüêà çáðîÿ é êîðîãâè 
Íàâêîëî íüîãî ñÿëè.
 
Ðîáåðò íåíà÷å ð³÷ äåðæàâ, 
Çìàãàâñÿ, áîðîíèâñÿ, 
Çíÿâ ïîò³ì ÿñíèé ñâ³é øîëîì 
² ëþäîâ³ âêëîíèâñÿ.
 
Àíãë³éö³ ÷óëè, ÿê ãóêíóâ 
Óâåñü òîé ãóðò ñåëÿíñüêèé:
"Õâàëà ³ ÷åñòü! íåõàé æèâå 
Ðîáåðò, êîðîëü øîòëàíäñüêèé!"
 
V
 
Òàê Ðîáåðò çà ñíàãó òà îäâàãó 
Êîðîëåì ó Øîòëàí䳿 ñòàâ, 
 Åä³íáóðãó, ïðåñëàâíîìó ì³ñò³, 
Ïðèâñåëþäíî êîðîíó ïðèéíÿâ.
 
Óðî÷èñòà îäïðàâà ñê³í÷èëàñü, 
Âèéøîâ ç öåðêâè êîðîëü íà ìàéäàí, 
Ëþä ãóêàº: "Ðîáåðòîâ³ ñëàâà! 
Õàé æèâå! â³í äîâ³êó íàø ïàí!"
 
Êîëè ñå ðàïòîì ñòèõëî ãóêàííÿ, 
² âåñü ëþä ìîâ ÷åêຠ÷îãî. 
Ç þðáè âèñòóïèâ ãóðò íåâåëèêèé, -  
Òî îáðàí³ â³ä ëþäó âñüîãî.
 
Ç íèõ îäèí íàïåðåä âèñòóïàº, 
Êîðîëÿ â³í ïîêëîíîì â³òà, 
Ïîãëÿäຠíàâêîëî ïî ëþäÿõ 
² òàêóþ ïðîìîâó ÷èòà:
 
"Ç ëàñêè áîãà é íàðîäó îáðàíèé, 
Íàø êîðîëþ! â³òàºì òåáå! 
Ìè ï³ääàíèìè âëàäè òâ 
Ïðèçíàºìî îõî÷å ñåáå.
 
Êîëè òè áîðîíèòèìåø âîëþ 
É ñàìîñò³éí³ñòü íàðîäó òâîãî, 
Ìè ïîâ³ê øàíóâàòü òåáå áóäåì 
² ëþáèòè, ÿê äðóãà ñâîãî.
 
Òè êëèêíåø íà â³éíó - ìè çáåðåìîñü 
ϳä òâîþ êîðîãâó âñ³ ãóðòîì, 
Ìè ãîòîâ³ òîá³ ³ êðà¿í³ 
Ïîñëóæèòè ìå÷åì ³ ùèòîì.
 
Òà êîëè òè çàáóäåø ïðî ñïðàâó 
×åñò³ é âîë³ íàðîäó ñâîãî, 
Ñõî÷åø ³íø³, áàãàòø³¿ çåìë³ 
Ïðèëó÷àòè äî ïàíñòâà òâîãî,
 
Ìè íå ï³äåì òîä³ çà òîáîþ, 
Ùîá ÷óæîãî äîáðà çäîáóâàòü, 
Íàì íå ò³ñíî ó ð³äí³é êðà¿í³, 
Íàì íå òðåáà â ÷óæó ìàíäðóâàòü!
 
Êîëè òè ñåðåä ïàíñüêèõ ðîçêîø³â 
Ïðîäàâàòèìåø ëþä ñâ³é ïàíàì, 
Ìè ñàì³ áîðîíèòè ïîòðàïèì 
Ò³ ïðàâà, ùî íàëåæàòüñÿ íàì.
 
À êîëè òè àíãë³éñüê³é êîðîí³ 
³ääàñè êîðîë³âñòâî ñâîº, -  
Çíàé, ùî â òóþ ãàíåáíó ãîäèíó 
Ïðîïàäå é ïàíóâàííÿ òâîº.
 
Ìè òåáå êîðîëåì óâ³í÷àëè, 
Ìè òåáå é ðîçâ³í÷àºì ñàìè, 
² êîëè ïðîòè íàñ òè ïîâñòàíåø, 
Ïðîòè òåáå ïîâñòàíåìî ìè.
 
Äàé íàì, áîæå, ðàä³òè äîâ³êó, 
Ùî îáðàëè òåáå â êîðîë³, 
Õàé öâ³òå ïðè òîá³ òà ïèøຠ
³ëüíà âîëÿ â øîòëàíäñüê³é çåìë³!"
 
"Äàé òî, áîæå! - Ðîáåðò ¿ì â³äìîâèâ. - 
Áóäó çíàòè, íà ùî ÿ ³äó, 
Äàé íàì, áîæå, äîâ³êó ïðîæèòè 
 ùèð³é çãîä³, ó äîáð³ì ëàäó!"
 
VI
 
Ùèðà çãîäà, äîáðèé ëàä ç³ñòàâñÿ, 
Íå çëàìàâ Ðîáåðò ñâîéîãî ñëîâà. 
Íå ïðîïàëà, íå ï³øëà ïî â³òðó
Òà ãðîìàäñüêà ÷åñíàÿ óìîâà.
 
Äèâóâàëèñü íà øîòëàíäñüêó âîëþ
² ñòîðîíí³¿ ÷ó泿 ëþäå,
Âñ³ êàçàëè: "Ïîêè ñâ³òà ñîíöÿ,
Ó ÿðì³ øîòëàíäñüêèé ëþä íå áóäå
 
Íå ïðèãàñ ³ íå ïðîïàâ í³êîëè 
³ëüíèé äóõ â øîòëàíäñüêîìó íàðîä³. 
Ñòàëà â³ëüíà ñòîðîíà øîòëàíäñüêà 
Íàâ³òü äàâí³ì âîðîãàì â ïðèãîä³.
 
ßê ï³çí³ø àíãë³éö³ ³ øîòëàíäö³ 
Ïîºäíàëèñü â ñï³ëüíóþ äåðæàâó, 
Òî àíãë³éö³ â÷èëèñü â³ä øîòëàíäö³â, 
ßê ëþáèòè âîëþ, ÷åñòü ³ ñëàâó.
 
² çà òå õâàëà Ðîáåðòó Áðþñó, -  
³í áîðöåì çà ð³äíèé êðàé ç'ÿâèâñÿ. 
Òàê! îäâàãè òà çàâçÿòòÿ â ïðàö³ 
³í â ìàëîãî ïàâóêà íàâ÷èâñÿ.
 
³í çäîáóâ ñîá³ âåëèêó ñëàâó, 
² íå âìðå òà ñëàâà, íå ïîëÿæå, 
 ï³ñí³, â ñëîâ³ áóäå â³÷íî æèòè 
² ïðî ñåáå ñâ³òîâ³ ðîçêàæå.
 
1893 ðîêó