ÀÁÎ-ÀÁÎ (Ôðàãìåíò)  êàíöåëÿð³¿, äå áóëà çàéíÿòà ͳíà, ç ñàìîãî ðàíêó áóâ íàäçâè÷àéíèé ðóõ. Ïðàö³âíèêè á³ãàëè áåçíàñòàííî ïî ïîñâ³äêè, áî çàâòðà âèäàâàëèñÿ ïàéêè é ìàíóôàêòóðà. Ñîíÿøíèé ðàíîê, â³äëèãà, à òîìó íà ÷îáîòÿõ ö³ë³ ôóíòè áîëîòà, ùî ðîçêèäàëîñÿ ìàëüîâíè÷èìè ïëÿìàìè ïî ï³äëîç³. Á³ëÿ ñàìîãî âõîäó, íà ëàâö³, ñèä³ëî äåê³ëüêà õëîïö³â. Ïðè¿õàëè ç ñåëà, ùîá çðîáèòèñÿ ñòóäåíòàìè, à ñþäè ïðèéøëè ðîçïèòàòè, ÿê öå ïåðåâåñòè â æèòòÿ. Êë³ïàëè î÷èìà, ðîçãëÿäàëèñÿ äîâêîëà, à ÷àñ â³ä ÷àñó ôëåãìàòè÷íî ëóùèëè çåðíÿòà. Óðÿäîâö³, ìèíàþ÷è ¿õ, äåê³ëüêà ðàç³â êèäàëè: — Òîâàðèø³, öå âàì íå ñåëî. Àáî: — Òîâàðèø³, öå æ êàíöåëÿð³ÿ. Òà íà õëîïö³â öå íå ðîáèëî íàéìåíøîãî âðàæåííÿ. ͳáè íå äî íèõ ³ çâåðòàëèñÿ. Ç ñàìîãî ðàíêó ͳíà áóëà â ðóñ³. Âîíà áóëà íà ïîñàä³ çâè÷àéíîãî ïîñèëüíîãî, ùî ðîçíîñèòü îïîâ³ñòêè ó âñ³ ê³íö³ ì³ñòà. Êð³ì òîãî, ³ îãîëîøåííÿ âèïèñóâàëà, à ïîì³æ âñ³ìà ðîáîòàìè ó êàíöåëÿ𳿠ïîçè÷àëè ¿¿ äî á³áë³îòåêè ³ äî äåêàíàò³â ïîë³òåõí³êè, â ÿêî¿ ìóðàõ âîíà ïðàöþâàëà. Ó Í³íè áóâ ÷óäîâèé íàñòð³é — çàâòðà âîíà ìàëà îòðèìàòè ïàéîê ³ ìàíóôàêòóðó, à ñüîãîäí³, çàì³ñòü òîãî ùîá õëþïàòè ïî áîëîò³, ¿é äîâåëîñÿ ïðàöþâàòè íàãîð³, â äåêàíàò³. Òàì ïîì³÷íèöåþ çàâ³äóþ÷îãî êàíöåëÿð³ºþ áóëà Íàòàëî÷êà, ÿêó çà öå íàçèâàëè «êàíöåëÿðñüêîþ êðèñîþ», íàçâà, ÿêà òàê íå ëè÷èëà ¿é ç ¿¿ äîâãèìè êîñàìè. «Êàíöêðèñà» áèëà íà ìàøèí³ ïîâ³ñòêè, à ͳíà íàäïèñóâàëà ¿õ ñâî¿ì íå äóæå âèðîáëåíèì, ï’ÿòíàäöÿòèë³òí³ì ïèñüìîì.  ê³ìíàò³ áóëî òåïëî, íèçåíüêà ãðóáà («áóðæóéêà») ðîçïàëèëàñÿ íà ÷åðâîíî. À ïðè í³é òàê ãàðíî áóëî ìð³ÿòè ïðî ìèíóëå. Ïðî äèòÿ÷³ ðîêè ç ïóõêèìè êîòëåòàìè é çîëîòèìè ïèð³æêàìè, ïðî âåðåäëèâî íåäîïèòå ìîëîêî, ïðî íåç’¿äæåí³ çóïè ³ ñàëî, â³äòÿòå â³ä øèíêè. Òåïåð áóëî ³íàêøå: ùîäåííèé ïøîíÿíèé êóë³ø ³ áðóäíà þøêà, ÿêà ÷îìóñü çâåòüñÿ êàâîþ. — Ëåêòîð Ìèêîëàé Ñåìåíîâè÷ Æàáà,—ïåðåðâàëà òèøó ͳíà, ï³äïèñóþ÷è ÿêóñü ïîâ³ñòêó.—Óÿâè ñîá³, Íàòàøî, âèõîäèø òè çàì³æ çà ëþäèíó, ÿêà ìຠòàêå ïð³çâèùå, õî÷ áè âîíà áóëà íàéãàðí³øîþ â ñâ³ò³? Íàòàøà âëîæèëà íîâèé àðêóø ïàïåðó, çàäóìàëàñÿ íà õâèëèíó: — Öå ïðèêðî, àëå ÿêáè â³í áóâ ä³éñíî ñèìïàòè÷íèé, ÿ âñå-òàêè âèéøëà á çà íüîãî. Çðåøòîþ, ìîæíà ïîñòàâèòè íà ê³íö³ «î» çàì³ñòü «à» ³ âñå ãàðàçä. Íàâ³òü ãàðíî: ïàí³ Æàáî. Å, ͳíî, â íàø³ ÷àñè ïð³çâèùå âçàãàë³ í³÷îãî íå çíà÷èòü. Íå ïîäîáàºòüñÿ îäíå — çì³íèø íà äðóãå. Ðàç-äâà é ãîòîâî. ×è òè ìîæåø áóòè ïåâíîþ, êîëè çíàéîìèøñÿ ç êèì-íåáóäü, ùî â³í Êóõàðåíêî, à íå Êîõìàí, àáî ùå ÿêîñü ³íàêøå? À òè âèéøëà á çàì³æ çà öüîãî Æàáó? — ß? Íå çíàþ... ͳ... ß âçàãàë³ í³êîëè íå âèéäó çàì³æ. ͳíà ïî÷åðâîí³ëà. Íåâ³äîìî ÷îìó çãàäàëà âîíà ìàéáóòíþ âå÷³ðêó, çãàäàëà, ùî éäå âåñíà, é íà äóø³ ó íå¿ ñòàëî òàê ðàä³ñíî, ùî âîíà çàáóëà ñâ³é ãîëîä, íåíàâèñíó ïøîíÿíó êàøó ³ çðîáèëà âåëèêó ïëÿìó íà íîâ³é àäðåñ³. — ßêðàç íà ïîâ³ñòö³ äî íàøîãî ïðîôåñîðà. Ì³æ ³íøèì, ùîäî íàøîãî ïðîôåñîðà... Âèìèé ðóêè, òè âñÿ â àòðàìåíò³. Îáëè÷÷ÿ òåæ, îñü òóò, á³ëÿ íîñà, ÿê òè òàê âèìàçàëàñü?.. Ùîäî ïðîôåñîðà... Òè ÷óëà, ùî ç íèì â÷îðà áóëî? Çíàºø ñòàðøîãî ìàéñòðà, êîìóí³ñòà Áàáåíêà? Íó, º òàêèé. Ùå ìîëîäèé, àìá³òíèé, àëå ö³ëêîì íå³íòåë³ãåíòíèé, äâîêëÿñîâó øêîëó ñê³í÷èâ. Òà ìàéñòåð, êàæóòü, äóæå äîáðèé. Çà òå éîãî âñ³ ö³íÿòü, àëå æ ³ áîÿòüñÿ, áî, ðîçó쳺ø, êîìóí³ñò, ìຠçâ’ÿçêè. À ùîäî ñåíòèìåíò³â, òî íå äóæå... Öüîãî ñàìîãî Áàáåíêà í³êîëè íå çàäîâîëüíÿëà òà ïîøàíà, ÿêó éîìó âèÿâëÿëè ÿê çä³áíîìó ìàéñòðîâ³. ³í çàõîò³â ³íøîãî. ² óÿâè ñîá³... íó, âãàäàé, ÷îãî â³í çàõîò³â? — Çâ³äêè æ ÿ çíàþ? À ìîæå, îñâ³ä÷èâñÿ òîá³? — ͳ. Öåé Áàáåíêî ð³øèâ çðîáèòèñÿ í³ á³ëüø, í³ ìåíø ÿê ³íæåíåðîì-ìåõàí³êîì. Ñêðîìíå áàæàííÿ, ïðàâäà? Ò³ëüêè íå äóìàé, ùî â³í äëÿ öüîãî õîò³â ê³í÷èòè â³ñ³ì êëÿñ³â ã³ìíà糿, à ïîò³ì ï’ÿòü ðîê³â ïîë³òåõí³êóìà. ³í ð³øèâ â³äáóòè ïàðó ïðàêòè÷íèõ âïðàâ ó íàøèõ ïðîôåñîð³â, à ïîò³ì ïðîñèòè, ùîá éîìó ï³äïèñàëè äèïëîì. Ïðîñèòè. ×è òè çíàºø, ùî òî çà ïðîõàííÿ? Êîðîòêî é ÿñíî: «àáî-àáî». ² ï³äïèñàëè: ìîâëÿâ, ñê³í÷èâ ïîâíèé êóðñ ìåõàí³÷íîãî â³ää³ëó é íàäàºòüñÿ éîìó íàçâà ³íæåíåðà. Àëå ñëóõàé äàë³. Ñèäæó ÿ â÷îðà ââå÷åð³ â íàøîãî ïàíà Îëåêñ³ÿ. Ùå òâîÿ ìàìà áóëà é ìîÿ òåæ. Ñàìà çíàºø, ïàí³ Îëüãà ï³ñëÿ òîãî ÿê ä³çíàëàñÿ ïðî ñìåðòü ñâîãî ñèíà, ñàìà ëåäâå æèâå, îòæå, ìè âñ³ ñèëêóºìîñÿ õî÷ òðîõè ¿¿ ðîçâàæèòè. Ðàïòîì âõîäèòü ïîñèëüíèé ³ ïîäຠñòàðîìó ïîâ³ñòêó. Ïðîõàþòü ïðèéòè íà óðî÷èñòèé ï³äïèñ äèïëîìà ³íæåíåðà Áàáåíêà, à ïîò³ì íà òîâàðèñüêó âå÷åðþ äî íüîãî äîäîìó. Ïàí Îëåêñ³é ïðî÷èòàâ, á³äîëàõà, öå íà ãîëîñ, çàõâèëþâàâñÿ, ïî÷åðâîí³â âåñü. À ïîò³ì çàõîäèâ øâèäêî ïî ê³ìíàò³ é ÿê íå ïî÷íå âèêðèêóâàòè. — ß ïîðÿäíà ëþäèíà, ìåíå âå÷åðåþ íå ï³äêóïèø. Òðèäöÿòü ðîê³â âæå ïðîôåñîðóþ, àí³ îäíîãî ùå äèïëîìà áåç ³ñïèò³â íå ï³äïèñàâ. ² çíîâ çàá³ãàâ ïî ê³ìíàò³, ùîñü ðåïåòóº, ðóêàìè âèìàõóº, à ñàì ëåäâå íå ïëà÷å. — Íó ³ ùî æ, íå ï³øîâ? — Àÿêæå æ. Ò³ëüêè â³í òðîõè çàñïîêî¿âñÿ, ÿê ïî÷àëà îõêàòè é ïëàêàòè ïàí³ Îëüãà, ìîâëÿâ, ùî ç íèì áóäå, êóäè âîíè ïîä³íóòüñÿ é ùî âîíà, õâîðà, áóäå ðîáèòè... Àäæå æ ³íø³ ï³äóòü, áî âîíè ëþáëÿòü ñâîþ ðîäèíó, âîíà ó íèõ íà ïåðøîìó ì³ñö³. ³ä ï³äïèñó ðóêà íå â³äâàëèòüñÿ. Ùî æ ðîáèòè, êîëè òåïåð âåñü ñâ³ò ïåðåâåðíóâñÿ, à ç âîâêàìè æèòè — ïî-âîâ÷îìó âèòè. Ïîò³ì ùå ùîñü òîðîõò³ëà ïðî òå, ùî âîíà éîìó âñå æèòòÿ ñâîº îô³ðóâàëà, à â³í äëÿ íå¿ òàêî¿ äð³áíèö³ íå ìîæå çðîáèòè. À â³í, óÿâëÿºø, ͳíî, ñòî¿òü, ñòàðèé, ñèâèé, ³ âåñü ÷àñ ïîâòîðþº: — Çðîçóì³é, ùî íå ìîæó. ß íå øàõðàé. Ùî òè íà ñòàð³ ðîêè ïðèìóøóºø ìåíå çðîáèòè? Äîâãî âîíà éîãî áëàãàëà, íàðåøò³ çàìîâêëà é çàïëàêàëà. Äèâèìîñÿ — é â³í çàìîâê. Ìè âñ³ ïîòèõåíüêó é ðîç³éøëèñÿ ïî ñâî¿õ ê³ìíàòàõ. Àæ ïî õâèë³ ñòîþ ÿ â ïåðåäïîêîþ é áà÷ó: âèõîäèòü â³í â ñâîºìó ïàðàäíîìó ôðåí÷³. Çíàºø, ùî ç çåëåíî¿ ïîðòüºðè, ïðàâà êèøåíÿ âèùà, ë³âà — íèæ÷à. Ïðîéøîâ ïîâç ìåíå, í³ ñëîâà íå ñêàçàâ, àëå ÿñíî áóëî, êóäè éäå. À ïîâåðíóâñÿ, ìàáóòü, ï³çíî, áî í³õòî íå ÷óâ. Âæå ñüîãîäí³ â äåêàíàò³ ä³çíàëèñÿ, ùî âñ³ äî îäíîãî ï³äïèñàëè äèïëîì, à ïîò³ì... À ïîò³ì áóëà ÷óäîâà âå÷åðÿ ç âèíîì. Áàáåíêî áóâ â íàäçâè÷àéí³ì ãóìîð³, äóæå ïðèâ³òíèé, âñ³õ ÷àñòóâàâ, à íàøîìó ñòàðîìó âåñü ÷àñ ï³äëèâàâ. Òîé â³äìîâëÿâñÿ, à ïîò³ì ïèâ, ÿê ³ âñ³... — ß á íå ï³øëà é íå ïèëà,— ñêàçàëà ͳíà òâåðäî. — ² ï³øëà á, ³ ïèëà á, êîëè á ³íøîãî âèõîäó íå áóëî. Äèâèñü, ÿêà ãåðî¿íÿ. Øàðëîòòà Êîðä˜å. Òà ÷îãî òè ïîñìóòí³ëà? Õîä³ì êðàùå ïî êâèòêè. Çàâêàíö âæå, ìàáóòü, ïîâåðíóâ ç îá³äó. Íà øèðîêîìó êîðèäîð³ áóëî âåñåëî é ñîíÿøíî. Äîâãîì³ñÿ÷íèé ïîðîõ àæ òàíöþâàâ â³ä ðàäîñòè â âåñåëèõ ïðîì³ííÿõ. Ñîíöå, âåñíà é çîëîòî ëèëèñÿ êð³çü áðóäí³ â³êíà.  êàíöåëÿ𳿠áóëî ïîðîæíüî. Òåïåð, êîëè â í³é íå áóëî í³êîãî, ùå ÿñêðàâ³øå êèäàâñÿ â î÷³ ¿¿ íå÷åïóðíèé âèãëÿä. ϳäëîãà ñ³ðà â³ä ïîðîõó, äèâîâèæíî âèãàïòîâàíà áðóíàòíèì áîëîòîì, á³ëèìè íåäîêóðêàìè, ÿêèìèñü ÷åðâîíèìè ñêðàâêàìè ïàïåðó é æîâòèì ëóøïèííÿì ãàðáóçîâîãî íàñ³ííÿ. Á³ëÿ äâåðåé, ï³ä ëàâêàìè, ÷³òêî âèìàëüîâóâàëèñÿ íà òåìí³é ï³äëîç³ äåê³ëüêà ïëåâê³â ìàéáóòí³õ æðåö³â íàóêè. Àëå é òóò, ÿê ³ â êîðèäîð³, öþ âáîã³ñòü ³ áðóä âåñåëî îñâ³òëþâàëî íàõàáíå ñîíöå êð³çü â³êíî, â³ä áðóäó ð³çíîêîëüîðîâå, ìîâ â³òðàæ, ç â³äòèñêîì ÷è¿õñü ïàëüö³â. — ßê æå æ òóò ãèäêî,— ïîäóìàëà ͳíà,— ÿê â ïîìèéí³é ÿì³. Âîíà áóëà ñàìà. Íàòàøà ÷åêàëà ¿¿ â êîðèäîð³. Ðàïòîì äâåð³ â³ä÷èíèëèñÿ, àëå äî ê³ìíàòè ââ³éøîâ íå çàâ³äóþ÷èé êàíöåëÿð³ºþ, à çâè÷àéíèé ñîá³ ñòîðîæ ç ãàí÷³ðêîþ, â³äðîì ³ ù³òêîþ. Íà óñòàõ éîãî áëóêàëà óñì³øêà. ͳ, íå áëóêàëà, à ñèä³ëà ì³öíî é ïåâíî. ͳíà äàëà éîìó äîðîãó — ìàáóòü, ïðèéøîâ ðîáèòè ïîðÿäîê. — À ÿ äî ïàííî÷îê ñïðàâó ìàþ,— çâåðíóâñÿ â³í äî íå¿.— Äåê³ëüêà ðàç³â ñþäà çàõîäèâ, àëå âàñ íå áóëî. — ß íàãîð³ ïèñàëà, â äåêàíàò³,— ïîÿñíèëà ͳíà. (— Ùî çà ñïðàâà ó íüîãî äî ìåíå é ÷îìó «ïàííî÷êà», à íå «òîâàðèø»?) —  ÷îìó ñïðàâà? — À â òîìó, ùî âè, ïàííî÷êî, ìóñèòå òóò ñüîãîäí³ äîáðåíüêî çìèòè ï³äëîãó: áà÷èòå, ÿêà áðóäíà, òà é òîãî... â³êíî òåæ òðåáà çìèòè, ³ äâåð³ ïîøóðóâàòè âàðòî, òà é êîðèäîð, äî ñóñ³äí³õ äâåðåé. ß âæå âàì ³ âîäè ïðèí³ñ ³ ù³òêó. Îñü âæå é ïîì³÷ âàì, õî÷ ³ íå ìîº öå ä³ëî. ͳíà çäèâîâàíî ãëÿíóëà íà â³äðî, íà ãàí÷³ðêó, íà óñì³øêó ñòîðîæà é íàðåøò³ çðîçóì³ëà: õî÷óòü, ùîá âîíà ï³ñëÿ öüîãî äíÿ ïðàö³, ï³ñëÿ âñ³º¿ ïèñàíèíè ïîçà ãîäèíàìè ðîáîòè, ùå çìèëà ñâî¿ìè ðóêàìè âåñü öåé áðóä. Äåñü ãëèáîêî â äóø³ çàéíÿâñÿ âîãîíü îáðàçè é ãàðÿ÷èì ïîëóì’ÿì ñïàëàõíóâ íà îáëè÷÷³. — Õòî öå ñêàçàâ? — çíàéøëà âîíà íàðåøò³ ñèëó çàïèòàòè ñïîê³éíî. — ßê õòî? — çäèâóâàâñÿ ñòîðîæ,— çâè÷àéíî, çàâêàíö. À îñü ³ â³í ³äå. — ß îñü êàæó, ùîá âîíà ìèëà, à âîíà âåðåäóº,—çâåðíóâñÿ â³í äî ÷îëîâ³êà, ÿêèé âõîäèâ äî êàíöåëÿð³¿,— ñêàæ³òü ¿é ñàì³. ³í âåñåëî õ³õ³êíóâ ³ â³ä³éøîâ íàá³ê, ö³êàâèé ñöåíè, ÿêà ìຠâ³äáóòèñÿ. Äî ê³ìíàòè ââ³éøîâ çàâêàíö. Ç éîãî òåìíîãî ôðåí÷à çâèñàëà ö³ëà ñåð³ÿ ð³çíèõ ðåì³íö³â ³ ÿêèõñü ôóòëÿð³â íà îë³âö³, ñöèçîðèêè é íàâ³òü ìàïè. Ðîçê³øíå ãàë³ôå ïèøíî, ÿê äâà ñàìîâàðè, â³ääóâàëîñÿ íàä âèñîêèìè ÷îáîòàìè ³ç æîâòî¿ øê³ðè. Âñå öå íàäàâàëî éîìó â³éñüêîâîãî âèãëÿäó, õî÷ ç â³éñüêîì â³í çðîäó íå ìàâ í³÷îãî ñï³ëüíîãî. —  ÷îìó ñïðàâà? — ïðîëóíàâ éîãî ñïîê³éíèé ñîë³äíèé ãîëîñ,— âè íå õî÷åòå âèêîíóâàòè ñâî¿ îáîâ’ÿçêè, òîâàðèøêî? — Öå í³êîëè íå áóëî ìî¿ì îáîâ’ÿçêîì. ß ðîáëþ, ùî â³ä ìåíå âèìàãàºòüñÿ, ö³ë³ äí³ ðîçâîæó ïîâ³ñòêè. Äå âè áà÷èëè, ùîá ïîñèëüíèé ñêëàäàâ êàòàëîãè, íàâ³òü í³ìåöüê³? À ÿ âñå ðîáëþ, áî òî ÿ âñå âì³þ, à ï³äëîãó çìèòè íå ìîæó,— øâèäêî çàáåëüêîòàëà ͳíà.—Ïîäèâ³òüñÿ, ÿêà âîíà? Ó âñ³õ äåêàíàòàõ öå ñïåö³ÿëüí³ áàáè ðîáëÿòü. Òà é çìó÷åíà ÿ çà ö³ëèé äåíü ïðàö³ ³ ãîëîäíà äóæå. — Áîæå ì³é. Ò³ëüêè áóòè ñïîê³éíîþ,— ïðîíåñëàñÿ äóìêà,— öå, ìàáóòü, ïîìèëêà. ³í ñàì çðîçó쳺. Íå ç äåðåâà æ â³í. — ß âàì êàæó,— çíîâó ïðîëóíàâ äåðåâ’ÿíèé ãîëîñ,—ùî âè, òîâàðèøêî, àáî âèìèºòå ï³äëîãó, àáî... ÿ çíàéäó ñîá³ ³íøó ïðàö³âíèöþ, ÿêà áóäå öå ðîáèòè. Íå ìàºìî ñò³ëüêè ãðîøåé, ùîá ðîçêèäàòè ¿õ íàïðàâî é íàë³âî. Êàæó âàì âîñòàííº: ï³äëîãà ìóñèòü áóòè âèìèòà ñüîãîäí³ ³ òî äîáðå. ³çüì³òü ëàñêàâî ñâî¿ìè ðó÷êàìè ãàí÷³ðêó. Ñòîðîæ ó êóòêó õ³õ³êàâ. ͳíà â³ä÷óëà, ÿê êóäèñü äàëåêî â³äðèâàºòüñÿ â³ä íå¿ âñÿ ðàä³ñòü, ÿêó âîíà íîñèëà â ñîá³ ö³ëèé äåíü. ³ä³ðâàëàñÿ é ïîêîòèëàñÿ äàëåêî ïî íåäîêóðêàõ ³ ãàðáóçîâîìó íàñ³ííþ. Êèíóòèñÿ íà êîë³íà ï³ä ïîãëÿäàìè çàâêàíöà é ñòîðîæà ³ øêðåáòè, äðÿïàòè, ùî º ñèëè, öþ áðóäíó âîíþ÷ó ï³äëîãó? Êîæíà áàáà âèìèº ¿¿ çà ãîäèíó, à âîíà áóäå âîâòóçèòèñÿ ö³ëèé âå÷³ð, òà é äîáðå íå çìèº. Çðîáèòè ¿ì öþ ïðèºìí³ñòü? Öåé òåàòð? Ïåðåä î÷èìà âñòàëà ïîñòàòü ìàòåð³, ÿêà ÷åêຠíà ñóêíî é öóêîð. Ïåðåä î÷èìà çàòð³ïîòàëè âñ³ îë³âö³, íîæèêè é ìàïè íà ãðóäÿõ çàâêàíöà é, ÿê êð³çü ñîí, äîëåò³ëè éîãî ñëîâà: — Áà÷ó, ùî âè, òîâàðèøêî, íàðåøò³ õî÷åòå ìåíå ïîñëóõàòè. Îñü ³ äîáðå. ² ñòîëè â³äñóíüòå, âñþäè âèìèéòå. À ÿ áóäó ò³êàòè, áî ä³éñíî ïîãàíî ðîáèòüñÿ â öüîìó îòî÷åííþ. — Àÿêæå, ³ ï³ä ñòîëîì òðåáà, ³ ï³ä ëàâêàìè,— øâèäêî çàãîâîðèâ ñòîðîæ ³ çàòóïîò³â äî äâåðåé. Ö³ëèì âèðàçîì ñâîãî îáëè÷÷ÿ â³í õîò³â ïðîäåìîíñòðóâàòè, ùî é éîãî íåðâè í³ îäí³º¿ õâèëèíè á³ëüøå íå ìîæóòü âèòðèìàòè ö³º¿ àòìîñôåðè. ͳíà ïîäèâèëàñü íà ö³ äâà òàê³ ð³çí³ é îäíàêîâî ï³äë³ îáëè÷÷ÿ. Õîò³ëîñÿ íîãîþ âäàðèòè â³äðî, à áðóäíîþ ãàí÷³ðêîþ õëüîñíóòè ïî çàäîâîëåí³ì îáëè÷÷³ çàâêàíöà é ïî éîãî íàäçâè÷àéíîìó ôðåí÷ó. — Íå áóäó ÿ ìèòè âàøó ï³äëîãó, ìèéòå ñàì³,— êðèêíóëà âîíà é âèá³ãëà íà êîðèäîð, íå ÷óþ÷è çàòðèâîæåíèõ ïèòàíü Íàòàø³. Ñîíöå ïî-ñòàðîìó ñâ³òèëî êð³çü â³êíî, àëå ͳíà âæå íå áà÷èëà í³ éîãî çîëîòà, í³ âåñíè. ² í³÷îãî âåñåëîãî íå áóëî â òàíöÿõ ïîðîõó ó âåñíÿíîìó ïîâ³òð³. ͳ. Öå ïðîñòî áóâ ïîðîõ, ÿêèé äàâíî áóëî á çìèòè. Íà äóø³ áóëî ñ³ðî, òÿæêî é áðóäíî, ÿê âñå äîâêîëà. ßê æèâà, ñòàëà ïåðåä î÷èìà ìàòè, ÿê æèâèé, ñòàâ âåñü òÿæêèé çàâòðàøí³é äåíü, áåç îòðèìàííÿ ¿æ³ é îäÿãó. Àëå ðàïòîì â äóø³ ùîñü ñ³ïíóëî é ðîçïà÷ çíèê, ÿê õâîðèé âèðâàíèé çóá. ² â³äðàçó æ õâîðå ì³ñöå çàëèëà ïåêó÷à, íåçíàíà äî òîãî ÷àñó õâèëÿ íåíàâèñòè. ² çàì³ñòü æàë³ñíèõ — âèðâàëèñÿ ñëîâà ñïîê³éí³ é æîðñòîê³. — Ñëóõàé, Íàòàøà, ÿ âæå íå áóäó òóò ïðàöþâàòè. Çàâêàíö ïðèìóøóâàâ ìåíå ñüîãîäí³ ìèòè ï³äëîãó. Ðîçó쳺ø, ïðîñòî éîìó òðåáà áóëî ìåíå âèêóðèòè àáî âèñì³ÿòè. ß éîãî âæå äàâíî äðàòóþ. ² íå òîìó, ùî çëå ïðàöþþ, à ÿêðàç òîìó, ùî îñì³ëèëàñÿ íå êèñíóòè äîìà, à ïðàöþâàòè é çàðîáëÿòè. Íàâ³òü ïîìèëêè òîãî òóìàíà íà îãîëîøåííÿõ âèïðàâëÿòè. ßêáè ÿ ùå ïðàöþâàëà ç âèãëÿäîì ìó÷åíèö³, òî, ìîæå á, â³í ñòåðï³â ìåíå. Áî ÿ æ ìóøó áóòè äëÿ íüîãî «æåðòâîþ ðåâîëþö³¿» é í³ äî ÷îãî íåïðèäàòíèì ïðîäóêòîì «ãíèëî¿ ³íòåë³ãåíö³¿». Àëå êîëè öåé «ïðîäóêò» ðàä³ñíî ãàíÿº ïî ì³ñòó ç ïîâ³ñòêàìè, à ïîò³ì ãîëîäíèé äî âå÷îðà ïèøå âñÿêó òðåáóõó, â³í íå ìîæå öüîãî çíåñòè. Êðàùå áóäó ìàê³âíèêè ïðîäàâàòè, íà ãîðîäàõ ïðàöþâàòè ³, ïîâ³ð ìåí³, ÿ ç íèì ùå çóñòð³íóñÿ. Àëå â ³íøèõ óìîâàõ ³ ïðè ³íøèõ îáñòàâèíàõ. Íà ñë³äóþ÷èé äåíü íà ì³ñö³ ͳíè ïðàöþâàëà ³íøà — ðîäè÷êà çàâêàíöà. ϳäëîãó âèìèâ ñòîðîæ. Ìàíóôàêòóðó é ïàéîê çà ö³ëèé ì³ñÿöü îäåðæàëà íîâà ïðàö³âíèöÿ.