ЛемСловник - LemSlownyk
г Г
г - często zastępuje „в” np. w słowach глізти
zam. влізти; гдарити zam. вдарити,
гризати zam. вризати, г него zam.
в него itp.
гав - hau (szczekanie)
гав - (arch. lub pol.) > гев
гавк - szczeknięcie добрий ма гавк o psie
że ma donośne szczekanie
гавкати - szczekać, najczęściej żartobliwie,
lub po dzięcięcemu
гавко - pies po dziecięcemu
гавран - gawron
Гаврив - imię męskie
гад - gad, też żmija, lub wąż
гадати - zgadywać
гадваб, єдваб - jedwab
гаджыпирка - rodzaj paproci
гаді, гадячи/й - gadzi, по гаді – określenie
ogólne, wzmacniające wypowiedź, np. але то
по гаді брыд – ale to brzydkie jak diabli
гадина - gadzina
гадиця - samica gada, czasem w odniesieniu
do żmii. Często też przekleństwo pod adresem
kobiety, lub samicy zwierząt
гадка - zagadka
гадя/тко - mały gad, gadziątko lub
niepochlebne określenie dziecka, wzgl. innego
zwierzęcego „dziecka”
гадяче - gadzie, lub określenie czegoś
negatywnego np. смрид гадячий - paskudny
smród, najczęściej nie mające nic wspólnego z
gadem
гайтив, гайтів - gajowy
гак - hak
га-ле, гав ле - tutaj no ! (arch.)
га-ле-га, гав-ле-гав - tutaj no, tutaj ! (arch.)
галикати ся - ruja u świń
гакувате - hakowate, w kształcie haka
галі/сі - ładny, ładniutki (dziec.)
галикати ся - ruja u świń
гал'ушкы - pyzy z mąki i tartych ziemniaków
гал'ущанка - rodzaj mięty
гам - ham, jeść po dziecięcemu
Гамерика, Америка - Ameryka
гамерицкє, америцкє - amerykańskie
гамувати - hamować
гамулец - hamulec
гандель - handel
гандлювати - handlować
гандляр - handlarz
гандльови/й - handlowy
ганьба - hańba, wstyd
ганьбити (ся) - wstydzić (się), hańbić
ганьбливи/й - wstydliwy
ганьбяче (дашто) - coś mogące zhańbić,
lub zawstydzić
гарагуц - pędziwiatr, bałamut, który nie
posiedzi cicho
гарат, гаратаня - hałas, haratanie
гаратати - haratać, hałasować
гарбата, чай - herbata
гарде - ładne
гарді - ładnie
гарди/й - ładny
гаренда - dzierżawa
гарендувати - dzierżawić
гарешт - areszt, więzienie
гарештант - więzień, aresztant
гарештувати - aresztować
гарликати, галякати - śpiewać byle jak
гармонія - harmonia
гарнадель - duża spinka do włosów
гариасити ся - bić się, szarpać
гариасувати ся > гарнасити ся
гариася - nic dobrego „саме гарнася”
гарувати - harować
гарцувати - biegać swobodnie, harcować
гасити - gasić
гасник - przyrząd do gaszenia świec w cerkwi
гат - tama (mała) na rzece (за)гатити -
(za)tamować
гафт - haft
гафтувати - haftować
гача - źrebak
гачатко - źrebiątko
гачур - młody, nie trzebiony koń, mniej
więcej 2-latek
гачура - młoda (do 3-ch lat) klacz, która
jeszcze nie miała źrebaka
гашыня - gaszenie
гбити > вбити
гвакы, вл'акы - przyrząd do transportu
metodą włóczenia
гвапити, вл'апити, зімати - złapać, ułapić
гварити - mówić, powiadać
гвасканя - głaskanie
гваскати - głaskać
гвасне, вл'асне - własne
гвашні - właśnie
гвіг - głóg
гводне, гводни - w dzień
гвожыти, вл'ожыти - włożyć
гвойти - wejść
гвони, вл'они - w ubiegłym roku
гдарити > вдарити
гдіти > вдіти -
гев - tu, tutaj (por. góralskie „haw”)
гевади, тади - tędy
гевс/а, /о, /от, /ы - ta, to, ten, te
гевсади, тади - tędy
гей - tak, w niektórych regionach Łemkowyny
гей ! - okrzyk przy poganianiu bydła
гейс/а ! - j.w.
гейта - okrzyk kierujący konie w prawo
ге-ле-ге !, гев-ле-гев ! - (arch.) tutaj no, tutaj !
герой - bohater
гетта ! - okrzyk kierujący konia w prawo
гівканя - przeciągły wysoki okrzyk w rodzaju:
„hiiiii-hi-hi-hiii !” lub inna jego odmiana zwana
hukaniem „huuuu-hu-hu-huuu !”. Nawoływanie
się dziewcząt w lesie lub na polu. Nierzadko
po prostu wyrażał radość życia i nie był
adresowany do nikogo konkretnie.
гівно - gówno
гівняк - owad żerujący na odchodach
гівняне - gówniane, w znaczeniu „nic nie
warte”
гідні, гінні - sporo, dość dużo
гірка - górka
гіркє - gorzkie
гіркота - gorzkość, gorycz
гірняк - góral
гірскє - górskie
гірч - b. gorzkie
гірчыця - gorczyca, lub coś bardzo gorzkiego
гірше - gorsze
гіршист - gorszość
гіршыти - gorszyć, pogarszać
гіст - gość
(г)історичне - historyczne
(г)істория - historia
гісь ! okrzyk przy pędzeniu/odpędzaniu kur
гіцкы - krótkie włoski przed uszami
u mężczyzn i chłopców
гыбати - iść, biec, „zasuwać”
гыгалі - żart. kończyny, najcz. ręce
гыкы - nać ziemniaczana
гын - tam, ale w znaczeniu większej odległości
niż „там”. Być może odpowiednik
staropolskiego „hen” (por. góralskie „hań)
гынади - tamtędy, ale dalej niż „тамади”
гырміти - grzmieć
гырнисте поле - nierówne, pagórkowate pole
гыртан - krtań, czasem w znaczeniu - gardło
гыртанка - przewód krtaniowy, tchawica
гыртанне - krtaniowe
гырча - guz, narośl, gruda np. ziemi
гыцель - hycel
гл'ава, гол'ова - (poet.) głowa
Гл'аво(у)сікы - Święto ścięcia głowy św. Jana
„В гл'аво(у)сікы втекл'о літо на пасікы”
Powiedzenie o końcu lata
гл'аджениця - przyrząd do czyszczenia lnu z paździerza
гл'адити - gładzić, lub j.w. (len)
гл'адкє - gładkie
гл'ас, гол'ос - (poet.) głos
глизда - dżdżownica, lub glista ludzka
глина - glina
глиняне - gliniane
глинясте - gliniaste
г(л')убінь - b. głębokie
г(л')убокє - głębokie
г(л')убокіст - głębokość
г(л')убоч - b. głębokie
г(л')убочав/а - b. głębokie
г(л')убочын/ь, /я - b. głębokie
г(л')упе - głupie
г(л')упи/й - głupi
г(л')упий ґриб, блювак - grzyb niejadalny, lub lekko trujący
г(л')упота, ґупота - głupota
г(л')уптак, ґуптак - głupiec, głuptak
г(л')уха - ciężki tyfus
г(л')ухі/й, ґухі - głuchy
г(л')ухий > г(л')ухі/й - głuchy
г(л')ушка - głucha dziewczynka
г(л')ушка вітрова - lekka odmiana tyfusu
г(л')ушко - głuchy chłopiec
глядати - szukać
глядач - „szukacz”, poszukiwacz
гмерати, вмерати - umierać
гмервий, вмерл'и/й - umarły
гмертвец - umarły, nieboszczyk
гмертп, вмерти - umrzeć
гмыти, вмыти - umyć
гмл'а - mgła
гмл'е - mdłe
гмлисте - mgliste
гмлисто - mglisto, mgliście
Гнат - imię męskie
гнаткы, ґнаткы - przednia część sań
гнати - gnać, pędzić (gdzieś, lub coś/kogoś)
гначка, срачка - biegunka
гнеска, гнес - dzisiaj
гнет, гнетка - wnet
гнешнє - dzisiejsze
гнешні/й - dzisiejszy; „я не гнешній” nie
jestem dzisiejszy – w znaczeniu „nie urodziłem
się dzisiaj” (tylko oczywiście znacznie dawniej i
w związku z tym wiem co i jak ma być)
гнів - gniew
гнівати (ся) - gniewać się
гнівачи/й - ten, który lubi się gniewać. Łatwo
się gniewa.
гніздити ся - gnieździć się, często w znaczeniu
wiercić się, kokosić
гніздо - gniazdo
гніт - nacisk, ucisk też w znaczeniu gnębienia
гнида - gnida
гний, гній - gnój
гнийниці, гні(й)ниці, гнояниці - boczne
deski wozu w których wywozi się gnój na pole
гнити - gnić
гнитя - gnicie
гныряти > ґнырати
гнобитель - gnębiciel
гнобити - gnębić
гноівка, гноянивка, гнояниця - gnojówka
гноіти - gnoić w znaczeniu nawozić gnojem
гнояк - owad kręcący się przy gnoju
гнояниці, гнийниці, гнійниці - deski od wozu, którym wozi się gnój
гноярня - gnojowisko
гнути - giąć
го - co ? Pytanie zawsze występujące
samodzielnie. Odpowiadamy nim na czyjeś
wołanie, lub ponawiamy własne. Obecnie
zdecydowanie wypierane przez што
гобель - strug, hebel
гоблик - mały, lub kształtowy hebelek
гоблюване - heblowane, strugane
гоблюванкы - wióry z heblowania
гоблювати - heblować, strugać
говедо - ladaco, też bydlę
говедже мясо - wołowina
говядина - wołowina
годен „быти годным” - być w stanie coś
znieść uczynić, wytrzymać. Я не годен того
сл'ухати - nie mogę, nie jestem w stanie tego
słuchać
година - godzina
годинник - zegar
годиняр - zegarmistrz (?)
годити - godzić (zwaśnionych)
годити ся - godzić się na coś
годити ся - targować się, dogadywać np.
co do ceny
годовля - hodowla
годувати (pol.) > ховати - hodować
гойдати (ся) - kołysać (się)
гойні, гойно - bogato, rozrzutnie
гойни/й - bogaty, hojny
гойнувати - rozrzucać się groszem, żyć ponad
stan (dochodząc w końcu do długów, lub ruiny)
голен - goleń
голіня - golenie
гол'іст - nagość
гол'и/й - goły, nagi
голити ся - golić się
гол'о - goło, nago
гол'ова - głowa
гол'овати/й - z dużą głową
гол'овач - głowacz, ktoś z dużą głową
гол'овне - główne
гол'овні - głównie
гол'овня - głownia, przypalone z końca, krótkie
drewno
гол'од - głód
гол'оджыня - głodzenie
гол'одивка - głodówka
гол'одити - głodzić
гол'одни/й - głodny
гол'одно - głodno
гол'одове - głodowe
гол'одувати - głodować
гол'опуп - z gołym pępkiem, goło, też
w znaczeniu „nieopierzone pisklę”
гол'ос - głos
гол'ос - ton, jeden z głosów w śpiewie
wielogłosowym
гол'осити - głosić
гол'осно - głośno
гол'осувати - głosować
гол'ота - hołota
гол'ошыня - głoszenie
гол'уб - gołąb
гол'убінкы - rodzaj grzybów
гол'убці - gołąbki (potrawa)
гол'убятко - gołąbiątko, mały gołąbek
pisklę gołębia
гол'уз - gałąź
гол'узя - gałęzie, raczej w znaczeniu obciętych
i leżących na kupie niż na drzewie
голя -hola, stop
голяк - brzytwa
голяр - fryzjer, golibroda
гоміл'ка - gomółka, ser (lub ziemniaki) z miętą
pieczone na święto „Матка Біжа”
гомок > гоміл'ка
гонения - awantura, bijatyka z gonitwą,
lub prześladowanie kogoś, np. grupy
etnicznej, religijnej itp.
гонити ся - ruja u psa, również negatywne
określenie o rozpustnych ludziach, głównie
kobietach
гонор - honor
гонорови/й - honorowy, czasem w znaczeniu
negatywnym, pyszałkowaty, wyniosły, dumny
гонорувати ся - pysznić się czymś, nosić dla
zaimponowania innym, dla dodania sobie
splendoru
гончар - obwoźny sprzedawca garnków
(najczęściej glinianych). Prawdopodobnie
pierwotnie musiało to brzmieć „горнчар”, od
„горнец - garnek ”ale było niewygodne w wymowie
i z tego względu „р” wypadło
гоп! - okrzyk mający rozbawić dziecko
podrzucane do góry
гоп! гоп! - hop! hop! Okrzyk mający zwrócić uwagę
kogoś odległego.
гооо! - wstrzymywanie koni
гопа! - okrzyk przy podrzucaniu dziecka
dla rozbawienia go
гопкати - (dzieć.) podskakiwać, lub podrzucać
dziecko
гопкош - przezwisko tego, który podskakuje
гопнути - podskoczyć, czasem też żartobliwie
skoczyć
гора - góra
горб - garb terenowy. Garb w zn. defektu
budowy człowieka to „горбина”
горбаль - garbus, człowiek z garbem
горбати/й - garbaty
горбина - garb
горбити ся - garbić się
горбок - pagórek
гордист - duma
гордити ся чымси - być dumnym
z czegoś/kogoś
горе - w górę
гореч - b. gorzkie
гори, горі - w górę np. „іти гори гором” iść
po górze, lub po wsi - w górę
гориє - pali np. „гориют мі лиця” palą
mnie policzki
горизнач, горізнач - na wznak
гористе - górzyste
горит - pali się
горити - palić się, często w znaczeniu że się bardzo mocno pali
горнец - garnek
горнути - garnąć
горня - garnczek
горнятко - garnuszek
городити - grodzić
горох - groch
горохнянка, горошанка - nać, łodygi grochu
горст > жменя
горстка > жмінка
горувате - pagórkowate, lekko górzyste
горчык - garnczek
горяч - b. gorące, lub b. gorąco
горяче - gorące
горячка - gorączka u człowieka/zwierzęcia, lub na dworze
горячкувати - gorączkować
горячо - gorąco
Господ - Pan, najczęściej w znaczeniu Pan Bóg
господар - gospodarz bardziej uroczyście, (zwykle „ґазда”)
Господи - Panie (Boże)
гостец - gościec
гостина - gościna, przyjęcie z okazji, lub bez
гостинни/й - gościnny
гостити - gościć, ugaszczać
готове - gotowe
готувати, готовити, варити - gotować jedzenie
гра - gra w coś, lub na czymś
граб - grab
Граб - nazwa wsi
грабати - grabić (np. siano)
грабачкы - kobiety grabiące coś
грабкы - drzewce z 4-ma zębami mocowane do kosy,
podczas koszenia zboża. Czasem pałąk
граблі - grabie
граво - organki
град - grad
градобитя - gradobicie
грамота - pismo, zwykle pochwalne, lub nadające przywilej, dyplom
границя - granica
граничыти - graniczyć
граничне - graniczne
грати - grać na czymś
грати - grać w coś
грач - gracz
гребати - grzebać (w czymś)
гребін - grzebień
греблиця - zgrzebło
гребля - grobla
гребсти, гребати - grzebać
Грек - grek
греміт - (poet) grzmot
грецкє - greckie
гречка - gryka
гриб - grób
грива - grzywa
гривати/й - grzywiasty
гривкасти/й гол'уб - gat. gołębia
гризати > вризати
гризне, грізне - groźne
грийник, грійник - grzejnik
грим, грім - grom, grzmot
гримати - hałasować np. walić mocno w dezwi, też kaszleć „grzmiąco”
гримнути - upaść z hukiem, lub kaszlnąć j.w.
грити, гріти - grzać
грих, гріх - grzech
Гриц - imię męskie
гриш, гріш - pieniądz(e)
гришыти, грішыти - grzeszyć
гришни/й, грішни/й - grzeszny
гришник, грішник - grzesznik
грызти, кусати - gryźć, kąsać
грызти - np. o butach, które uwierają
грызти ся - gryźć się, w znaczeniu martwić bardzo
гробар - grabarz
гробове - grobowe
грозити - grozić
грозно, виноград - winogrono
гром, грим, грім - grom, grzmot
громада - gromada
громадити - gromadzić
грошы - pieniądze
грошове - pieniężne
груб - b. grube
груба - kobieta w ciąży. O kobiecie tęgiej mówi się
груба баба, natomiast o kobiecie w ciąży po prostu
она груба.
грубе - grube
грубеза - b. grube „ależ grube”
грубе тіл'о, л'ыда - udo
грубінь - b. grube
грубіст - grubość
грубнути - zwiększać swoją grubość
грубо - grubo
грубч - b. grube
груд - pierś kobieca (jedna z dwóch piersi)
груда - gruda
Груден - Grudzień
груди - piersi kobiece, lub pierś męska
грудка - grudka
грудньове - grudniowe
гружати - w znaczeniu ruszać, poruszać do
góry i na dół z odgłosem np. „гружати масл'о”
robić masło
грузкє - grząskie
груник, грунок - pagórek (prawdop. obcego poch.)
група - grupa
групово - grupowo
групови/й - grupowy
грушка - gruszka
грушка - grusza
грушкове дровно - grewno z gruszy
грушкувате - gruszkowate, w kształcie gruszki
грущанка, юха з грушок - kompot z suszonych śliwek
грявк - wrzask
грявчати - wrzeszczeć
гряділь -
грядка - grządka
грядка - żerdka w izbie, do wieszania odzieży
грянути - upaść paskudnie, grzmotnąć
губа - huba
губити - gubić kogoś
губы, ґрибы - grzyby
гугнави/й - mówiący przez nos, niewyraźnie
гугнати - mówić przez nos, niewyraźnie
гудакы - żart. lub po dziec. muzykanci
гудати - (dzieć) grać na instrumencie
гудати - (dzieć) rżnąć np. drzew lub świnię
гудриска - byle jakie łachy, łachmany
гудры - ubranie pogardliwie, łachy
гузер, гузир - dolna część snopka zboża, albo pnia ściętego drzewa
гузиця - żartobliwie, lub złośliwie tyłek
гу(й)цкати - szczuć psa
гук - huk
гукати > гівкати
гукати ся, галикати ся - ruja u świń
гукнути - huknąć
гуля - pędzenie, odpędzanie gęsi
гуля-гуч - j.w.
гулянка - hulanka
гуляти - tańczyć, hulać
гунцвут - huncwot
гуня - gruba sukienna kurtka zimowa - męska
гунька - kurtka dla chłopca, lub „lżejsza” гуня
гупи/й, гл'упи/й - głupi
гуптак, гл'уптак, ґуптак - głupiec, głuptak
гура - hura
гурдити ся - ścinać się np. o mleku w trakcie
gotowania, które już się nie przegotowało,
lecz utworzyły się „hurdy”
гуркати - trzeć po czymś nierównym,
wywołując hurkotanie
гуркати - wywoływać hurkot, np. kamień
w żarnach, też o niedelikatnym masowaniu kogoś
гуркнути - burknąć, odezwać się niegrzecznie,
wrogo
гуркотати - hurkotać, wywoływać hurkotanie
гуркот, гуркіт - hurkot, hałas
гурма - hurma, gromada ludzi
гурчати - hurczeć, hurkotać
гус - gęś
гусак - gąsior
гусар - huzar, lub husar
гусениця - gąsienica
гусє - gęsie
гусинці - gęsie odchody
гуска - ptaszek trochę większy od
„жовтогрудкы”
гусовец - rozbójnik (?)
густе - gęste
густіти - gęstnieć
густити - zagęszczać
гусю! гусю! - przywoływanie gęsi
гуся(тко) - gąsiątko
гусяр - pasterz gęsi
гусяче - gęsie
гусячкы - gęsia skórka
гута - huta, najczęściej szkła
гуторити - mówić, przemawiać
гуфналь - rodzaj gwoździa do podkowy
гучати - huczeć
гучок - mały wodospad
гушлі - skrzypce (gęśle)
гушляр - skrzypek
гущ - b. gęste coś
гущав/а - b. gęste (raczej o zaroślach)
гущавина - gęstwina (zdecydowanie o lesie,
najczęściej młodniku, lub gęstych, dolnych
partiach starego lasu)
?????????? - LemSlownyk
в справі того спису пыште на адрес
e-mail : www@lemslownyk.ugu.pl
|